Califatu abasín

	estáu desapaecíu
Alministración
Capital	Samarra (de 836 (Gregorianu) a 892 (Gregorianu)); Hashimiyya (en) (de 750 (Gregorianu) a 763); Bagdag (de 763 a 836 (Gregorianu)); Bagdag (de 892 (Gregorianu) a 1258 (Gregorianu)); El Cairu (de 1261 a 1517)
Forma de gobiernu	teocracia
Califa abasí (es)	As-Saffah (es) (dende 750)
Llingües oficiales	árabe
Xeografía
Superficie	11100000 km²
Demografía
Economía
Moneda	gold dinar (en) y dírham (es)

El califatu abasí (llamáu tamién califatu abásida), foi la segunda dinastía de califes suníes (750-1258) qu'asocedieron a la de los omeyes. Tamién se conoz como califatu de Bagdag, una y bones el califatu abasí foi fundáu en Kufa en 750 y camudó la so capital en 762 a Bagdag.

El califa Harún al-Rashid recibe a una delegación de Carlomagno. Pintura de Julius Köckert.

Darréu, ente 1261 y 1517 establecer nel Exiptu mamelucu'l califatu abasí d'El Cairu.

Los abasíes basen la so pretensión al califatu na so descendencia d'Abbas ibn Abd al-Muttalib (566-652), unu de los tíos más nuevos del profeta Mahoma. Muhammad ibn 'Ali, bisnietu de Abbás, empezó la so campaña pol ascensu al poder de la so familia en Persia, mientres el reináu del califa omeya Umar II. Mientres el califatu de Marwan II, esta oposición llegó al so puntu culminante cola rebelión del imán Ibrahim, descendiente en cuarta xeneración de Abbás, na ciudá de Kufa (actual Iraq), y na provincia de Jorasán (en Persia, actual Irán). La revuelta algamó dellos ésitos considerables, pero finalmente Ibrahim foi prindáu y morrió (quiciabes asesináu) en prisión en 747. Siguió la llucha'l so hermanu Abdalah, conocíu como Abu al-'Abbas as-Saffah quien, dempués d'una victoria decisiva nel ríu Gran Zab (un afluente del ríu Tigris qu'escurre per Turquía ya Iraq) en 750, entartalló a los omeyes y foi proclamáu califa.

El socesor de Abu al-'Abbás, al-Mansur, funda en 762 la ciudá de Madinat as-Salam (Bagdag), a la que tresllada la capitalidad dende Damascu.

La dómina de máxima rellumanza correspondió al reináu de Harún al-Rashid (786-809), a partir del cual empezó una decadencia política que s'acentuaría colos sos socesores. L'últimu califa, al-Mu‘tasim, foi asesináu en 1258 polos mongoles, qu'habíen conquistáu Bagdag. Sicasí un miembru de la dinastía pudo fuxir a Exiptu y caltuvo'l poder sol control de los mamelucos. Esta última caña de la dinastía caltener hasta 1517 cuando los turcos otomanos conquistaron Siria y Exiptu.

Oríxenes

Hasta mediaos del sieglu VIII los abasíes dieren pocu de que falar. Yeren descendientes de Abbás, un tíu del profeta Mahoma que nun s'estremó especialmente nos tiempos heroicos. Los sos descendientes sofitaren al califa Alí, y anque nun paez que caltuvieren rellaciones cordiales colos omeyes, estableciérense en Humayma, una pequeña aldega de Palestina.

Más allá de les sotileces xenealóxiques, el factor fundamental foi que supieron sacar provechu de los principales grupos opuestos a los omeyes, que basaben el so ideariu n'asitiar nel califatu a un miembru de la familia del profeta. A tal fin, los abasíes empezaron a texer una combalechadura en Kufa. Pa nun cometer los errores de revueltes anteriores dir a la rexón fronteriza de Jurasán, onde emigraren munchos árabes, unviando a Abú Muslim. Ésti foi un personaxe misteriosu que proclamó que los omeyes traxeren la opresión, polo que se precisaba a un miembru de la familia del profeta pa dirixir a la comunidá musulmana y vengar les otomíes cometíes polos omeyes, ensin revelar que l'instigador de la revuelta yera Ibrahim ben Muhámmad ben Alí, que esperaba en Humayma la evolución de los acontecimientos.

Muncha xente xunir al exércitu de Abú Muslim. El restu ye historia militar: l'añu 748, aprovechando la caótica situación que se vivía nel imperiu de Marwan II, Abú Muslim conquista Merv, un añu más tarde Kufa y pocu dempués vence na batalla del Zab. Entrín y non prinden a Ibrahim ben Muhámmad ben Alí y mátenlu, y cuando los rebeldes entren en Kufa, el so socesor, al-Saffah (750-754), tamién conocíu como Abu al-'Abbas Abdullah ibn Muhammad as-Saffah o Abul `Abbas al-Saffaḥ, foi proclamáu califa.

Por fin el secretu de quién yera esi socesor fuera desveláu, y hai constancia de qu'a dalgunos -yos causó una gran decepción. Pa compensar esta perda de sofitos, al Saffah fixo tolo posible por atraese a los xefes militares que formaren l'escayu dorsal del antiguu exércitu omeya. Amás, les circunstancies nes que se produxera l'ascensión riquíen cuntar con más sofitu, lo que quedó bien claro cuando a la muerte d'Al-Saffah, dempués de solu cuatro años de mandatu, plantegóse la cuestión socesoria, qu'enfrentó a un hermanu del fináu, Abú Yá‘far, conocíu como al-Mansur, col so tíu Abdalah. La crisis decidir poles armes y si Al-Mansur pudo proclamase finalmente califa (754-775) foi gracies al decidíu sofitu que-y dieron Abu Muslim y los sos jurasaníes. Pero aun así el nuevu califa nun pudo dexase'l ser estimosu y executó a Abu Muslim valiéndose d'engaños. Depués, ante la medrana de nueves revueltes ente los sos familiares mandó encarcelar a dellos de los sos tíos y matar a familiares y allegaos.

Mientres el so reináu ameyoró la economía del país, algamó gran prosperidá, enllantó l'árabe como llingua oficial y les lletres y les ciencies floriaron sol so reináu. Foi'l fundador de Bagdag, Madinat al-Salam. Morrió cerca de la Meca mientres la pelegrinación.

Sieglu VIII

A al-Mansur asocéde-y el so fíu al-Mahdi (775-785), supo caltener y aumentar el ricu califatu qu'heredó del so padre. Siguió coles meyores empecipiaes pol so padre, ameyorando la industria alimentaria y testil y la calidá de les viviendes. Mentanto, los bizantinos, aprovechando les lluches internes dende los entamos del califatu abasí, fueron apoderándose de Siria, por qu'a la fin el califa unviara tropes obligando a la emperatriz Irene a roblar la paz y a pagar un tributu añal. En Jorasán, onde nun se consolidaba l'Islam, el guerreru al-Muqanna, cola idea d'alicar los ideales perses, enfrentar a los abasíes llegando a conquistar Transoxania. Los exércitos del califa llograron vence-y y A el-Muqanna suicidóse.

Al-Mahdi quixo que-y asocediera'l so fíu menor, Harún, pero'l so primoxénitu nun taba d'alcuerdu y enfrentóse al so padre, que morrió nel camín a la batalla contra'l so fíu. Asocéde-y entós el so primoxénitu, Musa al-Hadi, que tenía la intención de nomar herederu al so fíu escluyendo de la llinia socesoria al so hermanu Harún, pero morrió enantes de faelo. El celebérrimo Harún al-Rashid (786-809) ye'l califa abasí que meyor ilustra l'apoxéu de la dinastía. Curióse enforma de llamar a la yihad pa estender l'islam n'Anatolia, anque nun avanzó demasiáu. Arrodiar de gran luxu y parabuxel, alloñándose de los sos súbditos y faíase llamar «la solombra de Alá na tierra».

Tuvo que faer frente a delles rebeliones: los jariyíes tomaron por dos vegaes Mosul pero fueron sometíos y el califa mandó baltar les muralla que la arrodiaben. L'emperador bizantín Nicéforo I refugó a pagar el tributu y tuvo que ser obligáu a encomalo. Los bereberes volvieron remontase en Ifriqiya, y en Fez un rebelde llamáu Idrís fundó'l reinu independiente de los idrisidas. Ellí dirixióse un exércitu de Ibrahim al-Aglab, que se sublevó en Tunicia y fundó la dinastía de los aglabíes, con capital en Qayrawan (Kairuán). La mayoría de les revueltes encalorar con gran contundencia, polo que se siguieron d'un tiempu d'aselu. Vivióse una renacencia cultural y fixéronse traducciones al árabe de testos griegos, perses y siríacos y basándose neses conocencies realizáronse grandes meyores científiques. Tamién algamaron gran puxanza la industria y el comerciu.

Nesti momentu produz l'entamu de la decadencia del califatu. Provincies como Ifriqiya y al-Ándalus fuéronse independizando adulces y en Samarcanda sublevóse Rafi ben Layt que, en poco tiempu, independizó la Transoxania. En Jorasán subleváronse los jariyíes y el mesmu califa allegó pa encalorar la revuelta, pero morrió enantes de llegar.

Cuarta Fitna

Con tou, l'aspeutu más importante que marcó'l califatu de Harún al-Rasid foi la cuestión socesoria. Nel añu 803, xustu enantes de solmenar el so terrible golpe contra los Barmáquidas, el califa fixo públicos los términos en qu'habría de producise la socesión: unu de los sos fíos, al-Amín, habría de convertise en califa col sofitu del exércitu aparcáu en Bagdag; el so segundu fíu, Al-Mamún, habría de recibir la provincia de Jurasán, y entá cuando debía d'empresta-y fidelidá al so hermanu'l so gobiernu yera independiente na práutica. Apenes dos años dempués de la muerte del so padre, los sos dos fíos engardir nuna guerra civil de catastrófiques resultaos, conocida como Guerra Civil Abasida o Cuarta Fitna.^[1] L'episodiu culminante d'esta guerra foi l'asediu a Bagdag per parte de les tropes d'al-Mamún (813-833), que se rindió en 813. Esta rindición nun traxo'l final de la guerra, que s'allargar hasta'l 819 pola decisión del califa de nomar como herederu a Ali ibn Musa, conocíu como Al-Rida (‘l'escoyíu') por ser un descendiente direutu d'Alí. A la fin, y por razones daqué escures, el mesmu califa dio fin a la conflagración. En desfaciéndose de los elementos perses qu'hasta entós conformaben el so círculu políticu decidió tornar a Bagdag. Al-Rida foi «convenientemente» envelenáu (ye consideráu mártir polos xiinos duodecimanos) y l'autoridá central restituyida.

Sieglu IX

Mapa del imperiu abasí escontra 820.

Les conmociones polítiques coles que s'inauguró'l sieglu IX nun fueron les úniques qu'azotaron al imperiu. Detrás d'elles, y dacuando claramente interrellacionaes, esistieron importantes convulsiones sociales qu'agora se manifiesten con gran roxura y estensión xeográfica. Una de les razones d'estes convulsiones foi l'aveseda situación de los llabradores. Sometíos a una fuerte presión tributaria, taben obligaos a pagar en dineru les colleches, lo que significaba vendeles a un preciu más baxu cada vegada que los axentes fiscales teníen l'escurrimientu d'apaecer pola so aldega. La negativa o tardanza nel pagu yeren castigaes con una durez exemplar y la única salida que teníen yera la fuxida de les sos tierres, lo que provocaba que les comunidaes quedar con menos miembros y cola mesma cantidá a pagar.

En dellos casos les revueltes sociales adquirieron tintes de movimientos relixosos. Este ye'l casu de les revueltes que tuvieron como escenariu Jurasán y que se basaron na alcordanza de la carismática figura de Abú Muslim, qu'inspiró una doctrina de grupos conocíos col nome xenéricu de Jurrumiyya. Les sos doctrines otorgáben-y a Abú Muslim el rangu de profeta, negaben la resurreición, creíen na transmigración de les almes y predicaben la comunidá de muyeres, creencies direutamente herederes del mazdakismo, el gran movimientu social y relixosu que conmocionara a la comunidá persa nel sieglu VI.

Les conmociones sociales y polítiques del sieglu IX traxeron tamién el debilitamientu del antiguu exércitu jurasaní que llevara al poder a la familia abasí. El califatu d'al-Mamún guardó la xubida d'un miembru de la familia abasí que foi quien meyor supo dase cuenta d'estos cambeos, al-Mutasim. Esti personaxe algamó notoriedá gracies a la so habilidá p'arrodiase d'un exércitu priváu compuestu por unos pocos millares de soldaos, na so mayoría turcos procedentes de territorios más allá de les fronteres del imperiu.

Pa encalorar les revueltes jariyíes de Jurasán, unvió a un oficial d'exércitu, Tahid, qu'encaloró la revuelta y gobernó la zona con gran aciertu pa independizase darréu. A la so muerte, el so fíu instauró na zona la dinastía de los tahiríes (822). Tamién tuvo que faer frente a los xiinos de Kufa y Basora y favorecer a los mu'tazilíes, que les sos idees coincidíen col so calter intelectual. Esto provocó munches tensiones, según l'arrestu del imán Ahmad ibn Hanbal, fundador del hanbalismo, que se convirtió nun héroe pa munchos. Al-Mamún intentó poner fin a estos descontentos anovando'l pactu colos xiinos y nomando al imán xiín al-Rida el so herederu. Nun gustó en Bagdag esta decisión y el pueblu sublevóse, proponiendo como candidatu a Ibrahim, fíu d'Al-Mahdi.

Muerre'l califa cuando se dirixía a enfrentase colos bizantinos y asocéde-y el so hermanu Al-Mutasim (833-842). Nesti califatu aumentaron les rebeliones internes y l'inseguridá. El so guardia personal d'enfotu taba formada por esclavos turcos que fueron xubiendo na escala de l'alministración, lo que causó la protesta de la población de Bagdag. Por ello fixo construyir una nueva capital, Samarra, a 100 km de Bagdag, pero al contrariu qu'ésta, nun tuvo ésitu. Los oficiales turcos fueron adquiriendo más poder, hasta'l puntu de que la vida del califa y el gobiernu llegaron a depender d'ellos. Dellos oficiales turcos (emires) fixéronse independientes y crearon los sos propios estaos. Amás la vida de luxu que llevaba'l califa tenía que ser pagada por aciu estorsiones a funcionarios.

Asocedió-y el so fíu Al-Wathiq (842-847) y a ésti'l so hermanu al-Mutawakkil (847-861). Esti postreru llevó a cabu un gobiernu represivu. Nel añu 849 anuló los decretos que favorecíen a los muztalíes y escarceló a los presos por motivos relixosos. Escorrió a los xiinos y buscó sofitu na ortodoxa, a la que concedió puestos de responsabilidá na alministración. Escorrió tamién a cristianos y xudíos. Pa fuxir de la presión turca mandó construyir pela rodiada de Samarra un grandiosu palaciu llamáu al-Gafariyya, pero esti cambéu nun evitó que fuera asesináu en 861, víctima d'una intriga d'unu de los sos fíos y dellos oficiales turcos.

Esta muerte señalaba un cambéu nes rellaciones ente los califes y los sos esclavos militares turcos. Mientres el periodu anterior los califes fueren capaces d'exercer un control absolutu sobre esos soldaos, pero a midida que pasaba'l tiempu, esti poder diba menguando. Mientres los nueve años posteriores a esti asesinatu (861-870), el califatu abasí quedó desapaecíu nel caos más absolutu. Cuatro califes asoceder mientres esti periodu, toos asesinaos y nun estáu virtual de guerra civil.

De resultes de la debilidá de poder abasí, la situación de los territorios del Islam camudó radicalmente. Esto supunxo que cuando'l califatu pudo superar la so crisis interna nos años posteriores a 870, yá nun-yos foi posible mandar gobernadores a les provincies y esperar tranquilamente a que recaldaren los impuestos y caltuvieren l'orde: ante'l fechu peracabáu de que los poderes locales teníen una sólida implantación nes sos provincies, los califes de Bagdag nun teníen más remediu que faer reconocer y consiguir qu'estos gobernantes locales mandaren les recaldaciones de la so zona. Pero'l procesu de desintegración yera yá irreversible. Ello ye qu'Áhmad ben Tulún (gobernador d'Exiptu nomáu nel 868) desafió más al gobiernu estendiendo'l so dominiu tamién a Palestina y Siria, onde gobernó 37 años.

Magar tener toos estos elementos en contra, mientres los 30 últimos años del sieglu IX, el califatu abasí esperimentó una fugaz recuperación de la mano d'al-Muwaffaq, que paradóxicamente nunca exerció como califa. El so llogru foi apigurar en redol a sigo a los principales xefes del exércitu turcu. Con esti visón política, Al-Muwaffaq dexó que gobernara'l so hermanu Al-Mutamid (870-892), anque a la fin esti califa foi apostráu a un meru papel de comparsa. Dambos hermanos morrieron unu dempués del otru en 891 y 892. Un fíu d'Al-Muwaffaq conocíu como al-Mutadid (892-902) foi proclamáu califa. Los sos años de gobiernu tuvieron marcaos por lluches en tolos frentes, qu'en dellos casos tuvieron ésitu (Siria y el norte de Mesopotamia y Exiptu). Nun foi asina nel oriente d'Irán, que pasó a manes del emiratu samaní.

Magar tou esto, a empiezos del sieglu X, el califatu abasí paecía recuperar los sos tiempos de rellumanza; inclusive los samaníes (gobernadores independientes), teníen que reconocer la soberanía califal. Con tou, esti momentaneu resurdimientu deber al bon gobiernu d'unos pocos califes. En cuanto el poder pasó a manes de califes peor dotaos tou este pimpanu edificiu derrumbar con ablucante facilidá.

Organización del Imperiu

Los abasíes, upaos nel poder por un movimientu que tuvo nel componente ideolóxicu y el potencial militar les sos principales baces, pudieron imponer nun primer momentu un altu grau de centralización en tol imperiu, cola esceición d'al-Ándalus y el norte d'África.

La pretensión de que los abasíes yeren miembros de la familia del profeta legitimó totalmente la dinastía; asina, nun fueron criticaos pola socesión dinástica y solo tuviéronse qu'enfrentase a los partidarios de la caña d'Alí, que se sentíen decepcionaos cola forma de gobernar de los califes y anularon el pactu robláu colos abasíes. Nestos enfrentamientos morrió Muhámmad, el biznietu del profeta, que se fixo fuerte en Medina y el so hermanu Ibrahim, que se sulevara en Basora. Amás de la familia, los abasíes tuvieron un sólidu sofitu: los mawali adscritos al llinaxe abasí que fueron emplegaos na alministración central y provincial. Dalgunos de los mawalis llegaron a formar families de servidores de l'alministración. Los barmakíes fixéronse llexendarios en poder ya influencia dientro de l'alministración, hasta qu'en 803 tou esto llegó al so fin. El califa Harún al-Rashid fizo que la familia cayera en picáu, encarcelando a unos y matando a otros.

Tamién foi de gran importancia l'aristocracia militar, una y bones l'exércitu pasó a entamase pol criteriu de la procedencia xeográfica de la tropa, y non en ficticies afiliaciones tribales como na dómina omeya. Hai cambeos políticos de marcada inflúi persa: los califes abasíes ostentaron la xefatura relixosa y política. Arrodiar d'un gran ceremonial xerárquicu que taba supervisáu por un chambelán, dexaron les xeres de gobiernu en manes d'un gran visir, con plenitú de poderes, que presidía un conseyu formáu polos xefes de los distintos diwan o departamentos alministrativos.

Diwan al-harag: tenía al so cargu l'erariu del Estáu, alministraba los ingresos recaldaos nos impuestos y tases a los que taba sometíu'l califatu. Mientres esti periodu xeneralizáronse y gravaron los impuestos pa tolos musulmanes (diezmu de les sos colleches) y sobre el restu de la población. Tamién se gravaron les importaciones y esportaciones.

Diwan al-nafaqat: regulaba los gastos de palaciu.

Diwan al-tawqid: ocupar de la correspondencia del califa.

Diwan al-barid: encargáu de les comunicaciones oficiales y la información secreta.

Diwan al-shurta: tenía al so cargu'l caltenimientu del orde. Nes ciudaes un xefe de policía, sahib al-shurta, taba al cargu de los policías que calteníen l'orde. Per otru llau, Al-Muhtasib encargar de la vixilancia nos mercaos. Nes provincies l'autoridá ostentar un gobernador y un superintendente, con ciertu grau d'autonomía, pero controlaos pol alministrador de correos. Al conxuntu d'estos cambeos los abasíes llamar dawla (‘revolución de la fortuna').

Desintegración

Mapa de la desintegración del imperiu abasí nel sieglu XI.

Ye bien significativu qu'esta desintegración prodúzase nel momentu que l'Islam ye asumíu pola mayor parte de les poblaciones qu'habiten na zona. Minoritaria hasta entós, l'Islam empieza a ser la relixón predominante ente los pueblos indíxenes conquistaos polos árabes trés sieglos enantes. Esti espardimientu de la fe traxo mayor uniformidá ideolóxica, pero tamién s'acentuaron les divisiones sectaries. La definitiva crisis del califatu abasí desenvolver ente los años 908 y 945. Mientres esti periodu cinco califes asoceder en Bagdag, de los cualos cuatro fueron depuestos por métodos violentos. Los sucesos y vaivenes políticos que jalonaron esta crisis fueron complexos. Ello ye que fueron les intrigues d'una facción de la burocracia civil les que dexaron que se proclamara califa a unu de los miembros más débiles y fácilmente afechiscos del llinaxe abasí, al-Muqtadir (908-932), que'l so gobiernu tuvo controláu polos visires, de grupos rivales que lluchaben por atropar los recursos fiscales. L'asesinatu d'esti califa foi consecuencia de la crisis de poder central y desamarró de forma yá imparable la espiral de crisis interna.

La falta de recursos tenía unos raigaños complexos. Pa faer frente a la recaldación fiscal, los califes echaben mano de los renteros, families qu'adelantraben una suma al califa (la estimación de lo que podía recaldase nuna determinada zona) y depués yeren ellos los responsables de recaldar los impuestos a los ciudadanos. Estos renteros de normal daben menos de lo qu'en realidá recaldaben, polo qu'atroparon grandes fortunes y esplotaben como podíen a los llabradores p'axuntar más ganancies. Atrapáu'l gobiernu central pola necesidá imperiosa de faer pagos, sobremanera a un exércitu siempres dispuestu a remontase, tuvo que dexar ante les presiones y dexar a los militares que recaldaren ellos mesmos los impuestos. Eso dio llugar a la concesión de iqtá (igar), que suponía la concesión de territorios nos cualos nun podíen exercer la so autoridá axentes del gobiernu central, sinón que'l beneficiariu recaldaba los impuestos y unviábalu al califa una cantidá fita de mano que nun pasaba de ser una cantidá simbólica. Mientres esti periodu fíxose frecuente tamién la ilya o himaya, onde un llabrador poner so la proteición d'un señor dexando -y el so tierres. Con ello los llabradores buscaben ponese al amparu de les arbitrariedaes de los axentes fiscales y de les convulsiones causaes poles guerres. En delles zones contribuyó a imponer una situación servil sobre les poblaciones rurales.

En xineru de 946 Ahmad b. Buya fixo la so entrada en Bagdag al mandu de un victoriosu exércitu. El califa abasí de vez nun tuvo más remediu que vence-y el poder efectivo, poniendo fin a delles décades de llucha nes cualos los xefes del exércitu fixérense con tol poder. Esta familia, los buyíes, yeren naturales de Dailam (al norte d'Irán). Tres hermanos buyíes, Alí, Áhmad y Hasán supieron aprovechar esti momentu de debilidá y reclutaron un exércitu formáu por dalaymíes atropando ésitos militares en tol so camín a Bagdag. Obligaron al califa a apurri-yos títulos grandilocuentes y a confia-yos el gobiernu de los territorios que conquistaren. Tuvieron qu'establecer un sistema de iqtas y enrolar a turcos pal so exércitu, sistema que sobrevivió hasta la llegada de los selyuquíes. Unu de les traces que más llamó l'atención sobre los buyíes ye'l fechu de que, a pesar del ser xiinos, nun manifestaron nenguna predisposición contra'l califatu abasí y dexaren que sobrevivieren, anque evidentemente amenorgáu a un papel simbólicu y que -paradóxicamente- nesti periodu pasaría a ser el puntu de referencia espiritual de tolos musulmanes suníes.

El califa abasí, que cada vegada se sofitaba más nes tribus turques, pidió ayuda a los selyúcides pa espulsar a los buyíes de Bagdag. En 1055 los selyúcides conquistaron la ciudá y aliáronse colos abasíes. El califa, que'l so poder yera nominal, nomó al xefe turcu, Tugril Beg Rei d'Oriente y Occidente, y los turcos pasaron a ser soberanos del imperiu. Gobernaben de forma represiva ya intolerante coles distintes idees y relixones que gobernaben el califatu, al que sumieron nuna decadencia definitiva.

Los socesores de la hexemonía abasí tuvieron qu'enfrentase a más amenaces esteriores, como los hamdaníes (norte de Mesopotamia y parte de Siria), que los sos oríxenes son una tribu árabe bien anterior que, coincidiendo cola crisis del califatu, afitó'l so llinaxe y apoderóse de Mosul, entrando en conflictu direutu colos buyíes. A esto xunió la toma d'Alepo (944) por Sayf al-Dawla. La caña que gobernaba en Mosul sobrevivió hasta l'añu 979, cuando foi esaniciada polos buyíes. La so frontera col imperiu bizantín tamién foi conflictiva, anque la so final llegó cola llegada de los fatimíes.

Resurdimientu militar

Anque'l califa al-Mustarshid foi'l primeru en formar un exércitu capaz d'enfrentase al selyúcida, foi finalmente ganáu en 1135 y asesináu. El califa al-Muqtafi foi'l primeru de los abasíes en recuperar la independencia militar total del Califatu, cola ayuda del so visir Ibn Hubayra. Dempués de cuasi doscientos cincuenta años de sometimientu a dinastíes estranxeres, defendió con éxito Bagdag contra los selyúcides nel asediu de Bagdag de 1157, lo que-y dio'l control d'Iraq. El reináu d'al-Nasir (m. 1225) estendió'l dominiu del califatu a tol país, gracies en gran parte a les organizaciones futuwwa de los sufíes, qu'encabezaba'l califa. Al-Mustansir construyó la madrasa de Mustansiriya nun intentu de clisar la de Nizamiyya, construyida por Nizam al-Mulk mientres el periodu de señoríu selyúcida.

Invasión de los Mongoles

En 1206, Gengis Kan estableció una poderosa dinastía ente los mongoles d'Asia Central. Mientres el sieglu XIII, esti imperiu mongol conquistó cuasi toa Eurasia, incluyendo tantu China nel este, como gran parte del antiguu califatu islámicu y la Rus de Kiev nel oeste. La destrucción de Bagdag en 1258 por Hulagu Kan considérase tradicionalmente el final averáu de la Edá d'Oru.^[2] Los mongoles tarrecíen qu'un castigu sobrenatural si arramaben el sangre d'Al-Musta'sim, descendiente direutu del tíu de Mahoma^[3] y últimu califa abasí de Bagdag. Los chiítas de Persia indicaron que tal calamidá nun asocediera a la muerte del imán xiín Huseín; sicasí, como midida de procuru y acordies con un tabú mongol que prohibía arramar sangre real, Hulagu ordenó qu'A el-Musta'sim fuera envueltu nuna alfombra y apatayáu hasta la muerte polos caballos el 20 de febreru de 1258. La familia inmediata del califa tamién foi executada, cola esceición del so fíu menor, quien foi unviáu a Mongolia, y una fía que se convirtió n'esclava nel harén de Hulagu.^[4] Acordies colos historiadores de Mongolia, el fíu sobreviviente casóse y tuvo fíos.^{[ensin referencies]}

Carauterístiques del periodu de la dinastía abasí

El periodu de la dinastía abasí foi d'espansión y colonización.

Crearon una gran y brillosa civilización. Creció'l comerciu, floriaron les ciudaes. Fixéronse estraordinaries realizaciones n'arquiteutura y artes polo xeneral.

Bagdag foi un gran centru comercial. Los cuentos de Les mil y una nueches reflexen la vida rescamplante d'esta ciudá.

Hai una gran actividá intelectual: historia, lliteratura, medicina, matemátiques griegues cola inclusión del álxebra y la trigonometría, xeografía, etc. Gran importancia de la xurisprudencia.

Colos abasíes nel poder, el postreru omeya treslladóse a Al-Ándalus, onde se arrogó el títulu d'emir. Los sos descendientes se secesionarían, creando un califatu independiente.

Llista de califes abbasíes de Bagdag

Árbol xenealóxicu de la familia abasí. En verde, los califes abasíes de Bagdag. En mariellu, los califes abasíes d'El Cairu. Inclúyese'l parentescu de los abasíes col profeta Mahoma, señaláu en mayúscules. (Pulsiái pa engrandar)

750-754: Abu al-'Abbás al-Safar
754-775: al-Mansur
775-785: al-Mahdi
785-786: al-Hadi
786-809: Harun al-Rasid
809-813: al-Amin
813-833: al-Mamun
833-842: al-Mutasim
842-847: al-Wathiq
847-861: al-Mutawakkil
861-862: al-Muntasir
862-866: al-Musta'in
866-869: al-Mu'tazz
869-870: al-Muhtadi
870-892: al-Mu'tamid
892-902: al-Mu'tadid
902-912: al-Muqtafi
912-932: al-Muqtadir
932-934: al-Qahir
934-940: ar-Radi
940-943: al-Muttaqui
943-946: al-Mustaqfi
946-974: al-Muti
974-991: at-Ta'i
991-1031: al-Qadir
1031-1075: al-Qa'im
1075-1094: al-Muqtadi
1094-1118: al-Mustazhir
1118-1135: al-Mustarshid
1135-1136: al-Rashid
1136-1160: al-Muqtafi
1160-1170: al-Mustanjid
1170-1180: al-Mustadi
1180-1225: al-Nasir
1225-1226: az-Zahir
1226-1242: al-Mustansir
1242-1258: al-Musta'sim

Ver tamién

Referencies

↑ Fourth Fitna (n'inglés)
↑ Cooper, William Wager; Yue, Piyu, Challenges of the muslim world: present, future and past, Emerald, p. 215, ISBN 9780444532435, https://books.google.fr/books?id=3qwuhK3BBH8C&pg=PA215
↑ Glasse, Cyril; Smith, Huston (2002) AltaMira Press: The new encyclopedia of Islam. ISBN 0-7591-0190-6.
↑ Frazier, Ian (25 d'abril de 2005), «Invaders: Destroying Baghdad», The New Yorker, http://www.newyorker.com/fact/content/articles/050425fa_fact4 Archiváu 2012-09-04 en archive.today

Enllaces esternos

Predecesor: Califatu omeya	Califatu abasí 750–1258	Socesor: Califatu fatimí
		Socesor: Califatu de Córdoba
		Socesor: Califatu abasí d'El Cairu

[1] Fourth Fitna (n'inglés)

[2] Cooper, William Wager; Yue, Piyu, Challenges of the muslim world: present, future and past, Emerald, p. 215, ISBN 9780444532435, https://books.google.fr/books?id=3qwuhK3BBH8C&pg=PA215

[encyclopedia-3] Glasse, Cyril; Smith, Huston (2002) AltaMira Press: The new encyclopedia of Islam. ISBN 0-7591-0190-6.

[4] Frazier, Ian (25 d'abril de 2005), «Invaders: Destroying Baghdad», The New Yorker, http://www.newyorker.com/fact/content/articles/050425fa_fact4 Archiváu 2012-09-04 en archive.today

[1]

[2]

[3]

[4]