Chasquíu consonánticu

Un chasquíu consonánticu o clic ye un tipu de soníu consonánticu usáu en delles llingües, especialmente común n'idiomes del Sur d'África. Ye particularmente frecuente nes llingües joisanas y en llingües aisllaes como'l sandawe o'l hadza, y tamién apaez nunes poques llingües bantús qu'históricamente tuvieron un estrechu contautu con falantes de llingües joisán como'l xhosa y el zulú.

Fora de les llingües africanes, estos soníos de tipu clic tamién s'usen dacuando con intención espresiva paralingüística polos falantes d'otres llingües (n'español, esiste la onomatopeya ¡Ttt!), pero ensin formar parte del sistema fonolóxicu puramente dichu.

Los clics son consonantes obstruyentes articulaes con dos puntos de contautu distintos de la llingua, de forma que se crea una especie de ventosa que, al soltase, produz el soníu.

Tipos de clic

Hai cientos de soníos de tipu clic distintos, pero cuasi toos entren en dalguna de les siguientes cinco categoríes, que tienen el so propiu símbolu AFI:

• Clics dentales, AFI: [ǀ]
• Clics llaterales, AFI: [ǁ]
• Clics billabiales, AFI: [ʘ]
• Clics alveolares, AFI: [ǃ]
• Clics palatales, AFI: [ǂ]

Bibliografía

• Ladefoged, Peter. 1968. A phonetic study of West African languages: An auditory-instrumental survey. Cambridge University Press, 2nd edition. ISBN 0-521-06963-7
• Amanda Miller, Levi Namaseb, Khalil Iskarous. 2003. Tongue Body constriction differences in click types.
• Traill, Anthony & Rainer Vossen. 1997. Sound change in the Khoisan languages: new data on click loss and click replacement. J African Languages and Linguistics 18:21-56.

Enllaces esternos

• Collection of click-language links and audiu samples.
• Nicholas Wade, "How an ancient click clique started our mother tongue", The Age,19 March 2003.
• Hartmut Traunmüller (2003) "Clicks and the idea of a human protolanguage", Phonum 9: 1 - 4 (Umeå University, Dept. of Philosophy and Linguistics)
• Classifying clicks
• The clicks in Russian language (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Soníos click (n'alemán)
• Klaus Wagner: Einführung in Phonetik und Phonologie
• Die Sprachen Afrikas Archiváu 2007-06-27 en Wayback Machine
• Gibt ye primitive Sprachen? Interview mit Christa Kilian-Hatz Archiváu 2005-09-15 en Wayback Machine
• Exemplos de clicks na llingua !Xóõ Archiváu 2012-06-14 en Wayback Machine