Cometa Hale-Bopp

El cometa Hale-Bopp (que'l so nome oficial ye C/1995 O1) foi probablemente unu de los cometes más llargamente reparaos nel sieglu XX y unu de los más brillosos que se vieron en décades. Pudo ser contempláu a güeyu mientres 18 meses, cuasi'l doble del tiempu que pudo reparase'l Gran Cometa de 1811.

Cometa Hale-Bopp
cometa no periódico (es)
Descubridor	Alan Hale y Thomas Bopp
Data de descubrimientu	23 xunetu 1995
Magnitú absoluta	4,8
Oxetu astronómicu padre	Sol
Apoastru	353,97623015997 AU
Periastru	0,89053766354779 AU
Argumento del periastru	130,591 ° y 130,41466706592 °
Diámetru	60 km
Albedu	0,04
Carauterístiques orbitales
Periodu orbital	863 279,50348703 d
Semiexe mayor (a)	177,43338391176 AU
Periheliu (q)	0,89053766354779 AU
Afeliu (Q)	353,97623015997 AU
Enclín (i)	89,4 ° y 89,287594247403 °
Escentricidá orbital (e)	0,99498100276332

El cometa convertir nun auténticu espectáculu visual a empiezos de 1997.

El cometa Hale-Bopp foi afayáu'l 23 de xunetu de 1995 a gran distancia del Sol, creándose dende entós la mira de que sería un cometa bien brillosa cuando pasara cerca de la Tierra. El rellumu d'un cometa ye daqué bien malo de predicir con exactitú, pero l'Hale-Bopp superó tou lo esperao cuando pasó pol so periheliu el 1 d'abril de 1997. Foi llamáu'l Gran Cometa de 1997.

El so pasu afaló un ciertu nivel d'esmolición na población. Inclusive s'espardieron rumores de qu'una gran nave estraterrestre taría siguiendo'l so pasu, lo qu'afaló un suicidiu en masa ente los siguidores de la secta Heaven's Gate.

Descubrimientu

Alan Hale, en Cloudcroft, Nuevu Méxicu, realizaba una busca sistemática de cometes cuando'l 23 de xunetu de 1995 afayó un oxetu rellumando d'undécima magnitú cerca de l'agrupación globular M70, na constelación de Saxitariu. Pela so parte, Thomas Bopp reparaba'l cielu col telescopiu d'un amigu, cuando percibió un oxetu ensin catalogar que resultó ser el cometa.

Acercamientu

Llueu quedó claro qu'Hale-Bopp nun yera un cometa corriente: al calcular el so órbita, resultó tar a 7,2 unidaes astronómiques (UA) del Sol, asitiándose ente Xúpiter y Saturnu a la mayor distancia a la Tierra que cualesquier otru cometa descubiertu. La mayoría de les cometes a esta distancia son apenes perceptibles, y la so actividá nun ye apreciable, pero la cola del Hale-Bopp yera observable. Nuna imaxe del Telescopiu anglo-australianu de 1993 atopóse'l cometa inda non afayáu a 13 UA del Sol, que ye una distancia que polo xeneral nun dexa reparar cometes; por casu, el cometa 1P/Halley ye 50 000 vegaes menos lluminosu a la mesma distancia del Sol. Los analises indiquen que'l so nucleu tien cerca de 50 quilómetros de diámetru, tres veces el tamañu del Halley.

La so gran distancia y sorprendente actividá indicaba que'l cometa Hale-Bopp sería bien brillosa al algamar el so periheliu en 1997. Sicasí, los especialistes en cometes tuvieron procuru nos sos anuncios, por cuenta de lo difícil que ye predicir con exactitú'l rellumu d'un cometa. Años antes, en 1973, anuncióse que'l cometa Kohoutek sería los cometa del sieglu pola so brillantez, pero nun cumplió les mires nesi sentíu.

L'Hale-Bopp convertir nun Gran Cometa

L'Hale-Bopp fíxose visible a güeyu pel branu de 1996, y anque'l so rellumu amenorgóse considerablemente na última metá d'esi añu, los científicos siguíen siendo cautelosamente optimistes alrodiu de la posibilidá de que se volviera bien brillosa. Atopábase demasiáu cerca del Sol como por que fuera observable mientres avientu de 1996, pero cuando remaneció en xineru de 1997 yera yá lo suficientemente brillosu como por que pudiera ser vistu por cualesquier que lo buscara, inclusive dende grandes ciudaes con cielos contaminaos lumínicamente.

Entós daquella, Internet yera un fenómenu creciente y numberosu páxina web que siguíen el progresu del cometa y que facilitaben imáxenes diaries dende tol mundu volviéronse bien populares. Internet desempeñó un papel determinante alimentando l'interés públicu, hasta agora ensin precedentes, sobre l'Hale-Bopp.

A midida que'l cometa averar al Sol, siguía resplandiendo, rellumando con magnitud dos en febreru, y amosando un creciente par de coles, con una formada por gas azul apuntando direutamente escontra'l Sol y la otra cola formada por polvu mariello curvándose a lo llargo de la so órbita. El 9 de marzu, un eclís solar en Mongolia y nel este de Siberia dexó a los observadores asitiaos ellí ver el cometa mientres el día.

Mientres el so periheliu, el 3 d'abril de 1997, el cometa foi espectacular. Rellumó más que cualquier estrella del cielu, quitando Siriu, y los sos dos coles dixebrar ente 30 y 40 graos a lo llargo del cielu. El cometa yera visible bastante primero que'l cielu escurecer por completu cada nueche, y ente que munchos grandes cometes tán bien próximos al Sol mientres pasen el so periheliu, el cometa Hale-Bopp resultaba visible mientres tola nueche a los observadores asitiaos nel hemisferiu norte.

Podría ser más impresionante de lo que foi. Si pasara tan cerca de la Tierra como lo fixo'l cometa Hyakutake (C/1996 B2) en 1996, la so cola ocuparía tol cielu y sería más brillosu que la lluna llena. Sía que non, a pesar de que'l so aproximamientu máximu a la Tierra producir a una distancia mayor que 1 UA (una distancia que volvería invisibles a munches cometes) l'Hale-Bopp inda acopaba la metá del cielu colos sos dos coles, anque'l final d'ésta fora demasiáu débil como pa ser visible ensin emplegar nengún preséu ópticu.

El cometa aparra

En pasando pol so periheliu, el cometa mover escontra l'hemisferiu sur celeste, y pa muncha xente, l'espectáculu terminara. El cometa yera muncho menos impresionante pa los observadores del hemisferiu sur de lo que lo fuera nel hemisferiu norte, pero ellí pudieron ver cómo'l cometa sumía gradualmente de vista mientres el branu y seronda de 1997. Les últimes observaciones realizaes a güeyu fueron descrites n'avientu de 1997, lo que significa que'l cometa permaneció visible ensin ayuda de preseos mientres 569 díes, cerca de 18 meses y mediu. El récor anterior tener el Gran Cometa de 1811, que permaneció visible mientres cuasi 9 meses.

A midida que'l cometa aparraba siguía apagándose siguía siendo vixiláu polos astrónomos. En xineru de 2005 el cometa taba más allá de la órbita d'Uranu, a una distancia de la Tierra d'aproximao 21 UA, pero siguía siendo observable emplegando grandes telescopios. Observaciones d'esi añu afayaron qu'inda amuesa una cola estremable.

Los astrónomos esperen que'l cometa permaneza observable por aciu grandes telescopios hasta, seique, l'añu 2020, momentu nel que se va atopar en magnitú 30. Llegáu esti puntu va ser bien difícil estremalo del gran númberu de galaxes alloñaes que tienen un rellumu similar.

Cambeos orbitales

L'últimu periheliu del cometa producióse probablemente hai 4200 años. La so órbita ye cuasi perpendicular al planu de la eclíptica, lo que significa que los acercamientos a bien curtia distancia d'otros planetes son raros. Sicasí, en marzu de 1997 el cometa pasó a 0,77 UA de Xúpiter, lo suficiente por que la so órbita viérase afeutada pola gravedá d'esti planeta. La órbita del cometa encurtióse considerablemente, y va volver al sistema solar internu dientro de 2380 años. La so distancia más alloñada al Sol (afelio) va ser d'aproximao 360 UA, habiéndose vistu amenorgada dende 525 UA.

Resultaos científiques

El cometa Hale-Bopp foi intensamente reparáu polos astrónomos mientres el so pasu pol periheliu, y como resultáu d'estes observaciones fixéronse meyores importantes na ciencia cometaria.

=== Cola de sodiu Unu de los descubrimientos más reseñables foi que'l cometa tenía un tercer tipu de cola. Amás del yá conocíu rastru de polvu y gas, l'Hale-Bopp exhibía tamién una débil cola de sodiu, solo visible con potentes preseos con filtros específicos. Reparárense antes emisiones de sodiu n'otres cometes, pero nun les viera provenir d'una cola. La cola de sodiu del cometa Hale-Bopp consistía en átomos neutros, y estendíase a lo llargo de 50 millones de quilómetros.

La fonte de sodiu paecía tar na coma interna, anque non necesariamente nel nucleu. Hai diversos mecanismos polos que podría xenerase una fonte d'átomos de sodiu, incluyendo choques ente granos de polvu qu'arrodien al nucleu o sodiu pulverizáu procedente de los granos de polvu per efeutu de la lluz ultravioleta. Sía que non, inda nun s'estableció cual ye'l mecanismu principal responsable de la creación de la cola de sodiu del cometa Hale-Bopp.

Mientres la cola de polvu del cometa siguía invariablemente'l camín de la so órbita y la cola de gas apuntaba cuasi direutamente escontra'l Sol, el rastru de sodiu paecía permanecer ente los dos. Esto implica que los átomos de sodiu son conducíos dende la cabeza del cometa pola presión de la radiación.

Bayura de deuteriu

Atopóse que la proporción de deuteriu na cometa Hale-Bopp, en forma d'agua pesao, ye'l doble que nos océanos de la Tierra. Si tal proporción fuera la normal en toles cometes, esti afayu demostraría que los impautos de cometes nun pueden ser la fonte única de l'agua de los océanos terrestres, anque puedan ser fonte d'una parte significativa, como suel pensase.

Tamién se detectó la presencia de deuteriu en munchos otros compuestos del hidróxenu. Viose que'l porcentaxe de deuteriu con respectu al hidróxenu varia de compuestu en compuestu, polo que los astrónomos creen qu'indica que'l xelu de les cometes formar en nubes interestelares, en cuenta de na nebulosa solar. Los modelos teóricos esistentes alrodiu de la formación de xelu nes nubes interestelares suxeren que'l cometa Hale-Bopp formar a temperatures d'ente 25 y 45 kelvin.

Compuestos orgánicos

Les observaciones espectroscópicas del Hale-Bopp revelaron la presencia de munchos compuestos orgánicos, dalgunos de los cualos nun fueren detectaos enantes en nengún otru cometa. Estes molécules complexes podríen esistir dientro del nucleu del cometa, o sintetizase por aciu reacciones na coma.

Rotación

L'actividá y lliberación de gases del cometa Hale-Bopp nun se producía de forma uniforme sobre'l so nucleu, si non que provenía de dellos grandes remexos dende puntos específicos. Les observaciones del material que fluyía d'estos remexos dexó a los astrónomos midir el periodu de rotación del cometa, que resultó ser d'aproximao 11 hores 46 minutos. Sobrepuestes a esta rotación había delles variaciones periódiques mientres dellos díes, lo qu'implicaba que'l cometa rotaba sobre más d'un exa de rotación.

¿Un satélite?

En 1999 apaeció una publicación que presumía la esistencia d'un nucleu binariu, pa esplicar asina'l patrón de les emisiones de polvu reparaes. Esta publicación basábase puramente nun analís teóricu y nun incluyía nenguna observación d'esti supuestu nucleu satelital (S/1991 C/1995 O1 1), pero envaloraba que podría tener aproximao 30 quilómetros de diámetru, orbitando cada trés díes a una distancia de 180 quilómetros del nucleu principal, que tendría un diámetru de 70 quilómetros.

Estos resultaos fueron bien aldericaos polos astrónomos, yá que nin siquier les imáxenes d'alta resolución tomaes col telescopiu espacial Hubble revelaben rastru dalgunu d'un nucleu doble. Amás, ente que se fixeron observaciones de cometes que s'estazaron, nenguna d'elles correspuende con un nucleu binariu estable. Dada la pequeña masa de los nucleos cometarios, la órbita d'un nucleu binariu resultaría fácilmente alteriada pola gravedá del Sol y de los planetes.

Les observaciones realizaes a finales de 1997 y principios de 1998 paecíen amosar un picu doble nel rellumu del nucleu. Sicasí entá esiste ciertu discutiniu en redol a que delles observaciones puedan ser solo esplicaes pola presencia d'un nucleu secundariu.jgº

Paranoya y superstición

En munches cultures les cometes fueron vistos, históricamente, como malos presaxos y tratáronse con muncho rocea. Quiciabes debíu al gran interés amenáu pol pasu del cometa Hale-Bopp y pola so rara actividá y tamañu, el cometa convertir nel centru de munches creencies y teoríes estrañes.

En payares de 1996, l'astrónomu aficionáu Chuck Shramek, de Houston, Texas, tomó una imaxe CCD del cometa qu'amosaba un oxetu borrosu llevemente allargáu nes sos proximidaes. Cuando'l so programa d'ordenador nun identificó l'oxetu con nenguna estrella conocida, Shramek llamó al programa de radio Art Bell p'anunciar qu'afayara un 'oxetu del estilu de Saturnu' siguiendo al Hale-Bopp. Entusiastes del fenómenu ovni como'l clarividente Courtney Brown, llegaron rápido a la conclusión de qu'había una nave espacial siguiendo al cometa. Más tarde, Art Bell dixo llograr la imaxe del oxetu d'un astrofísicu anónimu, que taba a puntu de confirmar el so descubrimientu. Sicasí, los astrónomos Olivier Hainaut y David J. Tholen de la Universidá de Ḥawai indicaron que la semeya a la que se faía referencia yera una copia alteriada d'una de les sos propies imáxenes del cometa [1] Archiváu 2007-09-30 en Wayback Machine (enllaz n'inglés).

Meses más tarde, la secta Heaven's Gate tomó l'apaición del cometa como una señal pa llevar a cabu'l so suicidiu coleutivu; Alegaron que dexaben los sos cuerpos terrenales pa viaxar na nave espacial que siguía al cometa.

El legáu del Hale-Bopp

Para cuasi tol que lo vio, l'Hale-Bopp yera cenciellamente una guapa y espectacular visión nos cielos al atapecer. El llargu periodu nel que permaneció visible y la gran cobertoria mediática de la que foi oxetu probablemente convertir nel cometa más reparáu de la hestoria, teniendo más impautu ente'l públicu polo xeneral que'l que tuvo'l regresu del 1P/Halley en 1986, y ensin dulda foi vistu por más persones de les que guardaron cualesquier de les apaiciones anteriores del cometa Halley. Foi un cometa que batió récores: el más alloñáu del sol descubiertu hasta entós, col nucleu más grande conocíu, y pudo ser reparáu a güeyu mientres el doble de tiempu que'l cometa qu'enantes ostentaba esti récor. Tuvo tamién un rellumu cimeru a la magnitú 0 mientres ocho selmanes, más tiempu que cualesquier otru cometa nos últimos mil años.

Bibliografía

1. Cremonese G., Boehnhardt H., Crovisier J. et al, Neutral Sodium from Comet Hale-Bopp: A Third Type of Tail, Astrophysical Journal Letters, v. 490, p. L199
2. Hale, A., & Bopp, T. 1995, IAU Circular, 6187
3. Marchis F., Boehnhardt H., Hainaut O.R., Le Mignant D. (1999), Adaptive optics observations of the innermost coma of C/1995 O1. Are there a "Hale" and a "Bopp" in comet Hale-Bopp?, Astronomy and Astrophysics, v.349, p.985
4. Rodgers S.D., Charnley S.B. (2001), Organic synthesis in the coma of Comet Hale-Bopp?, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, v. 320, p. L61-L64.
5. Sekanina Z. (1999), Detection of a Satellite Orbiting The Nucleus of Comet Hale-Bopp (C/1995 O1), Earth, Moon, and Planets, v.77, p.155
6. Warell J., Lagerkvist C.-I., Lagerros J.S.V. (1999), Dust continuum imaging of C/1995 O1 (Hale-Bopp):. Rotation period and dust outflow velocity, Astronomy and Astrophysics Supplement, v.136, p.245
7. Yeomans, Don. (1997) Orbit and Ephemeris Information for Comet Hale-Bopp (1995 O1). Tomáu'l 24 de febreru de 2005.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cometa Hale-Bopp.
• Cometography.com: Cometa Hale-Bopp (n'inglés)
• Páxina de la NASA sobre'l cometa Hale-Bopp (n'inglés)

• Datos: Q69854
• Multimedia: Comet Hale-Bopp