Cox

Cox ye un conceyu de la Comunidá Valenciana, España. Asitiáu na provincia d'Alicante y na comarca de Vega Baxa del Segura. Cuenta con 7.229 habitantes (INE 2015).

Cox
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá Valenciana
Provincia	provincia d'Alacant
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Cox (es)	Carmelo Rives Fulleda
Nome oficial	Cox (es)
Nome llocal	Cox (es)
Códigu postal	03350
Xeografía
Coordenaes	38°08′22″N 0°53′05″W
Cox Cox (España)
Superficie	16.6 km²
Altitú	16 m
Llenda con	Albatera, Callosa de Segura (es) , Granja de Rocamora, Orihuela (es) y Redován (es)
Demografía
Población	7513 hab. (2023) - 3722 homes (2019) - 3575 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.4% de provincia d'Alacant
Densidá	452,59 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
cox.es

Xeografía

La llocalidá atópase arrodiada d'una güerta xunto a la Sierra de Callosa y asitiada a 16 metros sobre'l nivel del mar. Cox ta allugada na llamada "Ruta de La Piedra", que comparte coles poblaciones vecines de Callosa y Orihuela. Esta llocalidá tamién pertenez a la ruta Camín del Cid y a la Sienda del poeta.

Allugamientu

Cox ta asitiáu na aguada nordeste de la Sierra de Callosa; a los 0 graos y 53 minutos de longitud oeste y 38 graos y 8 minutos de latitud norte; a unos 10 km d'Orihuela, 22 km d'Elx, 32 de Murcia y 45 d'Alicante. El términu municipal de Cox tien 16,6 km² y les sos llendes municipales son: al norte Granja de Rocamora; al sur, Redován; al este, Callosa de Segura, y al oeste, Orihuela. La orografía ye plana na zona regada pol Segura y nos regadíos de boquera de la Rambla de Abanilla, y ye más abrupta al sur, onde ta asitiada la Sierra de Callosa, perteneciente al Sistema Penibético con altores como la Cruz de Enmedio o picu de la Águila, de 561 m, onde en díes claros acolúmbrase tantu la llanura y el mar hasta Alicante como'l Mar Menor y les sos islles na vecina Murcia. El so clima mediterraneu ta carauterizáu per iviernos nidios y branos calorosos con eleváu mugor pola cercanía del mar y l'influxu propiu de la güerta. La temperatura medio añal suel rondar los 19 graos, con precipitaciones escases pero n'ocasiones pueden aportar a enchentes (gota fría), los cielos suelen ser pocu cubiertos y los vientos fluexos.

Etimoloxía

Desconozse l'orixe del vocablu Cox, pos nun esiste información paleográfica que lo acredite. Por tener solu dos consonantes refúgase'l so orixe árabe. Nel Repartimientu de Orihuela apaez como Benimancox, que puede traducise como familia Amán, de Cox, esto ye, el llugar onde moraba esta familia musulmana nel momentu de la conquista cristiana.

Historia

Mapa de 1729 de los términos municpales de Callosa de Segura, Cox, Albatera y la Granja de Rocamora.

Anque los materiales arqueolóxicos recoyíos nel privilexáu llugar qu'ocupa'l cuetu onde s'asitia'l castiellu atestigüen una cronoloxía a caballu ente'l Calcolíticu y la Edá del Bronce, siguida ensin interrupción hasta güei pola datación de los oxetos atopaos, la seguridá como ocupación humana permanente hasta'l nuesu díes podemos fechala ente los sieglos V y IV antes de Cristu, como atestigüen los basamentos de murios ibéricos atopaos dientro de la antemuralla medieval del castiellu. Foi, pos, a la lluz de les conocencies actuales, el pueblu íberu'l primeru n'establecese, y que depués foi apoderáu socesivamente por romanos, bizantinos, visigodos, y árabes hasta la llegada de les tropes aragoneses encabezaes por Xaime I.

Si en principiu l'antigua alquería árabe de Cox fuera incluyida nos territorios de la Corona de Castiella, pola sentencia arbitral de Torrellas de 1304 quedaba incorporáu al Reinu de Valencia y adscritu a la xurisdicción municipal de Orihuela.

En 1320, Xaime II dexaba esta población a Arard de Mur, que'l so fíu foi autorizáu a vendela a Jaume Vidal en 1339. Poco dempués, Vidal, presu del rei Pedru I (el Cruel, según unos, el Xusticieru, según otros), pa recuperar la so llibertá ayenó'l Llugar por 25.000 maravedinos a favor de Sancha de Lorca, vilba de Martín Morata, y de Lázaro Gilabert, y una vegada recuperada la so propiedá, Jaume Vidal vender a Berenguer Togores, quien, de la mesma, vender mediáu'l sieglu XIV a Juan Ruiz Dávalos, que fizo la primer restauración documentada del castiellu, que'l so aspeutu caltuvo hasta principios del sieglu XX y del qu'esiste documentación fotográfica.

Nel primer cuartu del sieglu XVI, Cox consiguía la so segregación como conceyu independiente del de Orihuela. Foi llugar de moriscos, contabilizándose un total de 170 cases, habitaes na so mayoría por población musulmana. La espulsión de los moriscos en 1609 y la gran peste de 1648 dexó a la Vega Baxa del Segura bien amenorgada d'efectivos humanos, cubrir esti vacíu con inmigraciones de colonos castellanos.

Mientres la dómina foral formó parte de la gobernación de Orihuela, pasando a pertenecer, en 1707, al correximientu de Orihuela. En 1822 quedó incluyida na provincia de Murcia, pasando en 1833 a la d'Alicante.

Economía

Cox ye unu de los conceyos más dinámicos de la zona, tien un puxante comerciu de frutes y hortolices qu'empezó colos humildes carros escontra los mercaos próximos y espandióse vertiginosamente col ensame de vehículos de venta ambulante que cada madrugada dirixir a los distintos mercadinos de la provincia d'Alicante, lo mesmo que de les proviancias estremeres. D'ello dan cuenta la gran cantidá d'almacenes mayorista de fruta, verdures y hortolices que se dediquen al comerciu tanto nacional como internacionalmente d'estes, amás d'abastecer a tou comerciu de la zona. Tamién se desenvolvieron otres industries de fabricación de calzáu, testiles, redes y derivaos de la construcción que s'agospien nos dos polígonos industriales de la llocalidá. La construcción ye tamién un sector en puxanza, creándose nos últimos años gran cantidá d'empreses rellacionaes con esti sector. Nun hai qu'escaecer que, mientres munchos años, l'agricultura foi'l principal sector, Cox tien una rica güerta qu'anque güei nun ye la principal fonte de la economía llocal inda caltién ciertu pesu.

Llugares d'interés

Castiellu de Cox

Castiellu de Cox.

Ye'l principal monumentu de la llocalidá, d'orixe musulmán ta declaráu como unu de los más antiguos de la Comunidá Valenciana y d'España.

El Castiellu de Cox asítiase sobre'l visu d'unos 80 metros d'altor, que, gracies a la corte producíu pal pasu de l'antigua carretera Alicante–Murcia, forma una pequeña islla nuna estribación al nordeste de la Sierra de Cox, presidiendo la población. Ufierta una formosa vista de la Vega Baxa del Segura y nes sos fasteres y visos topáronse restos aqueológicos de toles cultures ensin interrupción dende la Edá del Bronce hasta güei, con especial presencia ibérica, romana y medieval. Hacia l'añu 1466 acometióse una restauración a xeitu a instancies del señor del llugar, Juan Ruíz Dávalos, que lo doto d'una capiya n'honor de Santa Bárbara, onde tolos años pola so festividá xubíen los vecinos de Cox a oyer santa misa. Nel sieglu XVIII fixeron obres nel Via Crucis creando un accesu más fácil al castiellu. Según Montesinos que lo visitó hacia l'añu 1795, este cuntaba con fuertes cuartones o cuartones cavaos na peña, onde sirvíen de prisión. Asina mesmu, esti autor escribió que la cortil disponía de "almenes, garites y miradores". Esti castiellu componer d'una maciza mole de mampostería ensin matacanes nin almenes. Consta d'una cortil cercada y palaciu de planta poligonal.

Foi restauráu a finales del sieglu XX d'alcuerdu al so aspeutu orixinal.

Ilesia de San Xuan Bautista

Ye un templu d'estilu Barrocu-Neoclásicu, construyíu ente los años 1774 y 1778 pol Arquiteutu Don Miguel de Francia Guillén, sol episcopáu de Don José Tormo y Juliá. Foi encimentáu sobre les bases de l'anterior ilesia y primitiva mezquita árabe y dende los sos empiezos dedicáu a la advocación de San Xuan Bautista cola categoría de primer ascensu y altar privilexáu, siendo en 1597 convertíu en parroquia. La solidez d'esta ilesia quedó patente col espantible terremotu del 12 de marzu de 1829, que nun-y fixo'l menor dañu. La advocación n'honor a San Xuan Bautista débese presumiblemente al señor de Cox, Juan Ruiz Dávalos que quixo perpetuar la so onomástica nesta ilesia. Asina mesmu la plaza de San Juan debe'l so nome a esti santu patrón.

Santuariu de La nuesa Señora del Carmen

Asitiáu pela rodiada del Llugar, güei centru urbanu y xunto al Camín Real, llevántase esti conventu, onde según una antigua lleenda, producióse l'apaición y afayu de la primitiva patrona de Cox, María Santísima de les Virtúes, y sobre l'antigua ermita medieval d'ésta. Nel añu 1611 el señor del Llugar de Cox D. Juan Ruiz Dávalos que tenía un palaciu xunto a la ermita de les Virtúes, dona a la Orde de los Carmelites Calzaos estos dos edificios pa edificar sobre ellos el conventu. La so construcción remata en xunetu de 1611.

Del complexu arquiteutónicu d'entós (claustru, celdes, capiya…) namái llegó hasta nós la ilesia del monesteriu. Senciella y tosca, consta d'una sola nave abovedada con capiyes embutíes ente los contrafuertes. La fachada, austera y monacal, preside una bella plaza sobresaliendo'l so campanariu con un primer cuerpu de portentosu basamento de sillares de cantería. De decoración sobria nel interior, llama l'atención el camarín circular de la patrona que preside l'altar mayor, construyíu en 1780.

• La Virxe del Carmen de Cox.

Convirtióse nel mayor signu d'identidá de la llocalidá, pos pocos conceyos algamen una simbiosis tan fonda cola so patrona. Cada mes de xunetu miles de pelegrinos lleguen hasta'l so altar; el conventu enllenar de bullicio ante una de les imáxenes más populares de la Vega Baxa, pos la so procesión convoca a miles de devotos. Nel documentu "Memoramum" de xunetu de 1504 recuéyese la cesión d'una imaxe de la Virxe del Carmen per parte del Sr. de Cox y cola fundación del Conventu Carmelita de 1611 esta festividá empieza a establecese. En 1877 fúndase la Cofradería del Carmen y nel so rexistru apaecen devotos de tolos pueblos circundantes y d'otros pueblos d'España. La Virxe del Carmen de Cox ye dende mediaos del sieglu XIX la patrona, pero esto confírmase cola celebración del IV Centenariu de 1904 onde pasa a ocupar el camarín del Altar Mayor del Conventu. Nel añu 1953 ye coronada canónicamente pol obispu de Orihuela, recibiendo asina la más alta distinción que la Ilesia concede a les imáxenes de María. Nel añu 2004 celebróse'l V Centenariu de la advocación de la Virxe del Carmen y foi nomada alcaldesa Honoraria y Perpetua de Cox. Nos sos cinco sieglos d'historia varies fueron les representaciones iconográficas de la Virxe hasta llegar a la bellísima talla actual del escultor José Sánchez Lozano.

Muséu Villa de Cox

Atópase na casa de cultura. Nel muséu pueden reparase intereses del pueblu, como semeyes, restos antiguos, ferramientes antigües usaes na güerta, etc.

Molín de Cox

Edificiu del S.XVII que pertenecía al Señor de Cox. Consta de trés plantes y presenta unes dimensiones pocu comunes al restu de molinos fariñeros de La Mancha. Ye l'únicu molín que s'atopa na contorna de la Vega Baxa del Segura.

Cueva del Perru

Ye una cueva asitiada na Paraxa de San Isidro y a los pies de la Sierra. Ta formada por una xeomorfoloxía soterraña d'una paré colgada y una torca piezométrica. Nel so interior alluga un importante hábitat y especies destacables, siendo una de les últimes colonies de quirópteros de la Comunidá Valenciana, como Myotis blythii, Myotis myotis y Rhinolophus ferrum-equinum.

Videos

• Turismu de Cox, Pueblu d'Alicante

Gastronomía

Ver tamién: Gastronomía de la provincia d'Alicante

Ye típicu un postre llamáu platu xubíu, que s'ellabora con merengue y otros ingredientes comunes del pueblu. Ellaboráu por Rosario Rives Santacruz

Fiestes

• San Isidro (15 de mayu), realízase una romería a la ermita del santu.
• Virxe del Carmen (16 de xunetu), fiestes del 13 al 18, con desfiles de Moros y Cristianos.

Política

Nes pasaes eleiciones municipales del 24 de mayu de 2015, el PP (Partíu Popular) volvió ganar per séptima vegada consecutiva les eleiciones municipales pero nun llogró la mayoría absoluta. Lo cual l'alcaldía ta formada por un cuatripartitu lideráu, non pel segundu partíu, sinón pol terceru. Siendo investido como alcalde'l candidatu de Ciudadanos colos sofitos de Compromís, el PSOE ya Izquierda Xunida, que participen nel gobiernu municipal.

Colo cual configúrase la siguiente corporación municipal:

Corporación municipal en Cox
Nome	Cargu	Partíu
Francisco Cámara Hurtado	1er Teniente d'Alcalde, Sanidá y Servicios Sociale	PSOE
Antonio M. Manresa N.	Conceyal de Seguridá Ciudadana, Tráficu, señalización y proteición civil y Campusantu	PSOE
María Y. Bernabé Soriano	Conceyal de Facienda, Educación y Muyer	PSOE
Miguel A. Gambín Puig	Alcalde	Ciudadanos-Partíu de la Ciudadanía
José M. Marín Cuenca	4º Teniente d'Alcalde, Conceyal de Comerciu, mercáu, industria y desenvolvimientu llocal, urbanismu, modernización, nueves teunoloxíes y tresparencia	Ciudadanos-Partíu de la Ciudadanía
Beatriz Nadal Rodríguez	3ª Teniente d'Alcalde, Conceyal de Mediu Ambiente	Compromís
José Pamies Marcos	2º Teniente d'Alcalde, Conceyal de Cultura, Mocedá, Turismu, Biblioteca, Patrimoniu, Parques y xardinos	Esquerra Unida del País Valencià
Tajo Pineda Pamies	Oposición	PP
Antonio Bernabeu Santu	Oposición	PP
Inma V. Martínez Serrano	Oposición	PP
Dori Lozano Ávila	Oposición	PP
Manuel A. Pérez Manresa	Oposición	PP
Andrés F. Saez Ramón	Oposición	PP

RESULTANCIES DE LES ÚLTIMES ELECCIONES en Cox
Partíu políticu	Conceyales	nᵘVotos municipales 24/05/2015	nᵘVotos Autonómiques 24/05/2015	nᵘVotos nacionales 26/06/2016
Partíu Popular (PP)	6	1687	1630	2131
Partit Socialista del País Valencià (PSPV-PSOE)	3	989	916	697
Ciudadanos-Partíu de la Ciudadanía	2	499	520	450
Coalició Compromís	1	391	344	475
Esquerra Unida del País Valencià (EUPV)	1	341	224

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	José Lozano Ávila	UCD
1983-1987	Antonio Rives Foura	PSOE
1987-1991	José Pic Zambrana	PSOE
1991-1995	José Pertusa Bernabéu	PP
1995-1999	José Pertusa Bernabeu	PP
1999-2003	José Pertusa Bernabeu	PP
2003-2007	Carmelo Rives Fulleda	PP
2007-2011	Carmelo Rives Fulleda	PP
2011-2015	Carmelo Rives Fulleda	PP
2015-2019	Miguel Ángel Gambín Puig	C's+Compromís+EU+ PSOE
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cox.
• Índiz estadísticu municipal de Cox. Unidá de Documentación de la Diputación d'Alicante
• Datos y cifres de los conceyos de la provincia d'Alicante. Unidá de Documentación de la Diputación d'Alicante
• http://www.convega.com/aytocox/ Archiváu 2019-08-26 en Wayback Machine
• Guía de Cox, Teléfonos d'Interés y demás
• http://www.caminodelcid.org/Poblacion.aspx?Poblacion=355
• Descripción de los miembros actual y pasar de Panoramio

• Datos: Q1640230
• Multimedia: Cox, Alicante