Didio Xulianu
Marcu Didio Severu Xulianu,[3] tamién conocíu como Xulianu I (30 de xineru de 133, Mediolanum – 1 de xunu de 193, Roma) foi emperador del Imperiu romanu del 28 de marzu de 193 al 1 de xunu d'esi mesmu añu. A la so muerte convertir nel segundu emperador de la dómina de guerres civiles conocida como'l añu de los cinco emperadores.
Didio Xulianu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
28 marzu 193 - 1r xunu 193 ← Pertinax - Septimio Severo (es)  →
| |||||||
| Vida | |||||||
| Nacimientu | Mediolanum[1], 30 de xineru de 133 | ||||||
| Nacionalidá | Antigua Roma | ||||||
| Residencia | Milán | ||||||
| Muerte | Roma[2], 1 de xunu de 193 (60 años) | ||||||
| Causa de la muerte | decapitamientu | ||||||
| Familia | |||||||
| Padre | Quinto Petronio Didio Severo | ||||||
| Madre | Aemilia Clara | ||||||
| Casáu con | Manlia Escantila | ||||||
| Fíos/es | Didia Clara | ||||||
| Familia |
ver
| ||||||
| Estudios | |||||||
| Llingües falaes | llatín | ||||||
| Oficiu | políticu, militar | ||||||
 | |||||||
Tres la muerte de Pertinax, sobre l'Imperiu romanu asitióse tal estáu d'anarquía que'l tronu imperial foi puyáu al meyor postor polos pretorianos. Anque munchos anteriores emperadores garantizárense'l so puestu sobornando a los integrantes de la Guardia Pretoriana el procesu de puya del tronu d'unu de los imperios más poderosos del mundu yera tan escandalosu pa los sos contemporáneos que resultaba totalmente ofensivu.
Anque Didio Xulianu, el ganador de la puya, yera un respetáu senador, foi asesináu pocu dempués de dos meses de gobiernu. A la so muerte, l'estáu de guerra civil qu'esperimentaba l'imperiu prosiguó hasta qu'un xeneral, Septimio Severu, llogró alzase col poder.
Biografía
editarInfancia
editarDidio Xulianu nació'l 30 de xineru de 133 en Mediolanum. Baxaba d'una de les families más respetaes de la ciudá. La so madre, Emilia Clara, venía de la ciudá africana d'Hadrumentum y el so padre, el xurista Publio Salvio Xulianu, foi unu de los abogaos más importantes mientres el reináu del emperador Adriano. Foi criáu por Domicia Lucila, madre del emperador Marco Aurelio
Carrera política
editarAl igual que tolos romanos de la so posición, Xulianu trató d'espolletar na so carrera política, llogrando ser nomáu pretor nel añu 162. Gobernó sobre Mogontiacum,[4] onde comandó la Legio XXI Rapax. Nel añu 170 foi nomáu gobernador de la provincia de Gallia Belgica por un periodu de cinco años.
El so defensa d'un ataque xermanu procedente de la otra vera del Elba valió-y un consuláu suffectus en 175. Ente los años 176 y 177 foi nomáu gobernador de la provincia d'Iliria. En 178 gobernó Germania Inferior, y darréu tornó a Italia. Foi nomáu gobernador de Bitinia tres exiliase na so ciudá natal mientres un curtiu periodu al ser acusáu de formar parte de la combalechadura urdida con cuenta de derrocar a Cómodu. Darréu treslladóse a África, onde sirvió como procónsul. Designáu procónsul d'Asia, gobernó la provincia en dos fases (188 - 190) y (192 - 193)
Reináu
editarAlquisición del tronu
editar
Tres la muerte del emperador Pertinax, la Guardia Pretoriana puyó'l tronu imperial ente los homes más ricos ya influyentes de Roma, daqué intolerable pa la sociedá romana de la dómina. Didio Xulianu imponer a Tito Flavio Sulpiciano, suegru de Pertinax y por tanto peligrosu pa los pretorianos. El preciu final pol tronu axustar en 25 000 sestercios por soldáu.
Tres la compra del tronu, los pretorianos obligaron al Senáu a nomar nuevu emperador a Didio Xulianu. La roxura del pueblu aumentó cuando Didio Xulianu empezó a realizar promeses al llargu plazu.
Trató de ganase al ordo equester pa la so causa, y d'aselar al pueblu por aciu la supresión de delles midíes tomaes por Pertinax, magar nun concedió los honores debíos al anterior emperador por mieu a ayenar a la facción militar. Dio tanto a la so esposa Manlia Escantila como a la so fía Didia Clara el títulu de Augusta. Les ediciones monetaries del so reináu, qu'amuesen a la so esposa y les sos fíes, señalen la so voluntá de crear una dinastía propia.
Sicasí, dende la so proclamación como emperador, Xulianu atopó resistencia non yá ente la plebe, sinón tamién nel exércitu. Tres unes selmanes, tres gobernador de provincia, Clodio Albín, Pescenio Níxer y Septimio Severu remontar al nuevu orde. El primeru y el terceru d'estos xuniéronse y colaron xuntos sobre Roma.
El llevantamientu del exércitu de Septimio Severu acantonáu en Panonia, al que llueu se xunieron les tropes esplegaes nos Balcanes y Germania entendía 15 lexones veteranes y fuertemente armaes. Pela so parte, a Pescenio Níxer xuniéronse-y les lexones acampaes en Siria y les tropes unviaes pol emperador arsácida Vologases V.
Defensa de Roma
editarXulianu respondió a l'amenaza que se-y presentaba fortificando Roma tan rápido como les fuercies de que disponía dexáben-y. Pela so parte, los rebeldes yá s'atopaben en Rávena, onde prindaron gran parte de la flota romana. Ye posible que Xulianu emplegara a los elefantes destinaos a sirvir nel circu de la ciudá pa defendela.
Entós cometió un gran error; unvió una brigada integrada por pretorianos a realizar trabayos nes muralles de la ciudá. Los homes que formaben esti destacamentu yeren soldaos d'élite, qu'aprovecharon esta situación pa escapar. Con esto Xulianu perdía l'enfotu de la tropa y un bon númberu de soldaos.
Muerte
editarSeptimio Severu prosiguía la so marcha sobre la capital del Imperiu, faciendo que los senadores decidieren unvia-y una delegación na que-y xuraben llealtá. Munchos ciudadanos fuxeron de la ciudá por mieu a lo que podía pasar.
Desesperáu, Xulianu unvió al so prefeutu del pretorio a Septimio Severu con cuenta de que-y solicitara compartir el tronu de manera simultánea. Sicasí, ésti mató al mensaxeru y unvió un mensaxe a los pretorianos diciéndo-yos que si-y apurríen a los asesinos de Pertinax garantizaría-yos la impunidá, ufierta que los pretorianos aceptaron.
El 1 de xunu el Senáu axuntóse y proclamó por unanimidá a Septimio Severu nuevu emperador del Imperiu romanu. Xulianu permaneció nel Palaciu Imperial, pero foi asesináu a otru día por órdenes del nuevu emperador. Según Dión Casio, les sos últimes pallabres fueron:
Pero, ¿qué fixi mal? ¿A quién maté?
Bibliografía
editar- Lutz Benseler: Die Staatsfinanzen im römischen Reich der Kaiserzeit unter Didius Iulianus. Marburg 2004.
- Richard de Kind: Pertinax oder Didius Julianus? Einige Überlegungen zur Kaiserikonographie von 193 n. Chr. In: Bulletin Antieke Beschaving 79, 2004, S. 175–196.
- J. B. Leaning: Didius Julianus and His Biographer. In: Latomus 48, 1989, S. 548ff.
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: http://www.vcoins.com/en/landing/twih20150125.aspx.
- ↑ URL de la referencia: http://www.academia.edu/3686880/Dan_Deac_Negotiating_with_the_Dacians._The_Case_of_M._Ulpius_Celerinus_interpres_dacorum_in_Eph._Nap._XXIII_2013.
- ↑ En llatín Marcus Didius Severus Iulianus
- ↑ L'actual Mainz.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Didio Xulianu.- Historia Augusta: Didio Xulianu.
- Testu llatín, con índiz electrónicu, nel Proyeutu Perseus. Emplegando'l rótulu activu "aponderái", que se topa na parte cimera derecha, llógrase ayuda n'inglés col vocabulariu llatín del testu.
| Predecesor: Pertinax |
Emperador romanu 193 en guerra contra Pescenio Níxer (193-194), Clodio Albín (193-196) y Septimio Severu (193-211) |
Socesor: Septimio Severu |
| Predecesor: Lucio Calpurnio Pisón Publio Salvio Xulianu |
Cónsul suffectus del Imperiu romanu xunto con Publio Helvio Pertinax y Publio Cornelio Anulino 175 |
Socesor: Tito Pomponio Próculo Vitrasio Polión Marco Flavio Apro |
Datos: Q1440- Multimedia: Didius Iulianus
