Dumbarton

Dumbarton (en gaélicu escocés: Dùn Breatainn) ye una llocalidá y burgu d'Escocia, asitiáu na oriella norte del ríu Clyde na desaguada del so afluente'l ríu Leven nel estuariu o fiordu de Clyde. Dumbarton ye la capital alministrativa del conceyu de West Dunbartonshire. En 2011, el pueblu tenía una población de 20 560 habitantes (2016), y l'área metropolitana xunto con Alexandría, Bonhill y Renton, una población envalorada de 44 690 habitantes.

Dumbarton
Alministración
País	Reinu Xuníu
Nación constitutiva	Escocia
Conceyu	West Dunbartonshire (es)
Tipu d'entidá	villa
Nome oficial	Dumbarton (en) Dumbairton (sco) Dumbarton (sco) Dùn Breatann (gd) Dùn Breatainn (gd)
Códigu postal	G82
Xeografía
Coordenaes	55°56′55″N 4°32′50″W
Dumbarton Dumbarton (Reinu Xuníu)
Demografía
Población	20 560 hab. (2016)
Porcentaxe	100% de West Dunbartonshire (es)
Más información
Estaya horaria	UTC±00:00

Dumbarton foi la capital del antiguu Reinu de Strathclyde, y más tarde la capital del condáu de Dumbartonshire. El nome provién del gaélicu escocés Dùn Breatainn que significa «fortaleza de los británicos». El castiellu de Dumbarton ta asitiáu na parte cimera de la Dumbarton Rock, qu'apodera la zona. La ciudá foi burgu real ente 1222 y 1975.

La economía de Dumbarton remaneció nel sieglu XIX al convertise en centru de producción naval, de vidriu y de güisqui. Sicasí, estes industries col pasu del tiempu menguaron o sumieron totalmente, y güei día práuticamente funciona como una ciudad dormitorio de Glasgow, al tar asitiada a 21 kilometres (13 mi) de la mesma. La ciudá tien equipu propiu de fútbol, el Dumbarton FC.

Historia

La hestoria de Dumbarton remóntase siquier, anque se cree que podría ser anterior, a la Edá del Fierro. Yera una zona estratéxicamente perbién asitiada, sabiéndose que los habitantes de la zona comerciaban col Imperiu romanu. La primer vegada qu'apaez el so nome , nos Añales de Ulster, ye na muerte de Guret rex Alo Cluathe («rei de Clyde Rock») nel añu 658. Tamién esiste la hestoria d'otru rei de Clyde Rock (petra Cloithe) en La Vida de San Columba de Adomnan, problablemente anterior a este, y más tarde les fontes de Ceretic de Alt Clut, un rei británicu al que San Patriciu dirixió'l so Carta a Corotticus.

Dumbarton funcionó como'l centru real del Reinu de Clyde Rock tal que menten estes fontes, pero probablemente clisárase nel momentu de la creación del Reinu de Strathclyde alredor del 900. Más tarde foi creáu'l condáu de Dunbartonshire, enantes conocíu como Dumbartonshire. El nome provién de la voz gaélicu escocesa Dùn Breatainn que significa «fortaleza de los britanos» y recuerda que los primeros habitantes de Clydesdale falaben una variación de la llingua galesa. Estos britanos usaben el nome Dùn para Alt Clut, «Clyde Rock», un nome que se da tantu en gaélicu como n'inglés, según les fontes de los sieglos VII, VIII y IX.

Dumbarton foi duramente cutida pola epidemia de la peste negro en 1350 y gran parte de la ciudá foi quemada en 1424. Sicasí la recuperación foi notable y nel sieglu XVII foi un importante puertu comercial nes rutes de comerciu coles Indies Occidentales y a empiezos del sieglu XIX foi la mayor ciudá escocesa en producción de vidriu, botelles y ventanes.

Castiellu de Dumbarton

Artículu principal: Castiellu de Dumbarton

Vista dende'l ríu Clyde de les torres del Castiellu de Dumbarton

Dumbarton Rock dende l'oeste.

El castiellu de Dumbartón ta asitiáu en Dumbarton Rock, na vera oriental de la desaguada del ríu Leven, nel estuariu del ríu Clyde.

El castiellu tien una hestoria bien pernomada y munchos personaxes famosos de la hestoria escocés y británico visitar. El castiellu foi una fortaleza real muncho primero de que Dumbarton convertir nun Burgu Real, la so propiedá pasó d'Escocia a Inglaterra y viceversa a lo llargo del tiempu. El castiellu foi un llugar importante mientres les Guerres d'Independencia d'Escocia y foi utilizáu pa encarcelar a William Wallace mientres un curtiu espaciu de tiempu, dempués de la so captura per parte de los ingleses. Tamién ye dende esta fortaleza dende onde se treslladó a María I d'Escocia a Francia dempués de la derrota de Langside. En dómines posteriores, Victoria I y Sabela II del Reinu Xuníu visitaron el castiellu.

Dende lo alto del castiellu puede contemplase una formosa vista del ríu Clyde, y del Levengrove Park.

Levengrove Park

El parque Levengrove foi un regalu a la ciudá realizáu por William Denny, propietariu de la empresa local William Denny and Brothers asitiada a 100 m del castiellu. Dizse que foi un actu puramente filantrópicu, sicasí, la empresa norteamericana Cantor Corporation dixo que destinara la tierra pa protexer el suelu de la zona ante una posible instalación d'una fábrica de dicha empresa na ciudá, que finalmente se construyó en Clydebank y n'efeutu, esti fechu fizo que la empresa de William Denny caltuviérase al frente del monopoliu local y caltuviera la so mano d'obra.

Dumbarton Rock

Mientres la Segunda Guerra Mundial Dumbarton foi duramente bombardiada pola Luftwaffe. Los ataques alemanes dirixir a los estelleros polo que la zona y les sos proximidaes, Clyde y Leven Street quedaron gravemente estropiaes. Nun intentu d'alloñar el fueu alemano de los estelleros, utilizáronse les llombes de Kilpatrick, pela rodiada de la ciudá, instalándose lluces y focos nos banzaos asonsañando la lluz de los estelleros. La maniobra resultó ser un ésitu y en munches ocasiones los bombardeos dar en pandoriales y llagos ensin causar daños na población.

Anguaño, Dumbarton Rock ye bien popular ente los escaladores yá que apurre una serie de curtios pero difíciles rutes d'esguilada.

Gobiernu

Vista escontra al norte dende'l calce del ríu Clyde Ye visible al fondu a la derecha el monte Ben Lomond.

En 1975 Dumbarton emprestó'l so nome al gobiernu llocal de l'antigua rexón de Strathclyde. En 1996, les funciones alministratives d'esti condáu fueron tresferíes a les árees de conceyu de West Dunbartonshire y Argyll y Bute

La ciudá de Dumbarton sirve como centru alministrativu del conceyu de West Dunbartonshire.

En Dumbarton esiste una circunscripción del Parllamentu d'Escocia y una circunscripción de la Cámara de los Comunes.

Xeografía

La ciudá estremar nos siguientes barrios:

• Bellsmyre
• Brucehill
• Castlehill
• Crosslet
• Dennystown
• Dumbarton East incl. Newtown
• Oxhill
• Kirktonhill
• Silverton
• Townend
• Westcliff

Economía

Construcción naval

Dende mediaos de 1700 a principios de 1800 la principal industria de Dumbarton foi'l vidriu. Dicha industria menguó y la ciudá convertir nun importante centru naval y caltúvose hasta bien entráu'l sieglu XX. Hubo munchos estelleros, anque dellos d'ellos fueron absorbíos polos estelleru más grandes.

Buques famosos

• Ente un gran númberu de buques que se construyeron equí, el más famosu ye problablemente Cutty Sark, que foi construyíu por Scott & Linton. Foi unu de los postreros clippers que se construyeron, y unu de los más rápidos. Esti barcu ye l'últimu sobreviviente del so tipu y puede vese güei nel dique secu de Greenwich.
• En 1818 William Denny construyó'l Rob Roy en Dumbarton, que pasó a convertise nel primer tresbordador a vapor que crucia la Canal de la Mancha.
• En 1901 foi construyíu'l buque "Tabasco" que fuera'l primer buque con tripulación puramente mexicana, pol cual celébrase en Méxicu'l Día de la Marina.

Güisqui

Ente que nos estelleros amenorgóse, la producción de güisqui creció hasta convertise na industria dominante na ciudá. En 1938 Hiram Walker construyó una gran destilería de güisqui nel ríu Leven (nel llugar qu'ocupaben unos antiguos estelleros), el pueblu foi conocíu como un importante centru de la industria de güisqui dende mediaos a finales del sieglu X. Hiram Walker foi adquiríu pola cervecero Allied en 1988 pa formar Allied Distillers, convirtiéndose en parte de Allied Domeq, antes de ser adquiríu pol xigante francés Pernod Ricard. La gran destilería de Dumbarton Ballantine's sufrió una plaga de capullo de poliyes qu'estropiaron la estructura del edificiu qu'apoderó la ciudá por más de sesenta años y tuvo que ser baltáu y empezóse la so reconstrucción (en xunetu de 2008 namái la torre siguía de pies). Sicasí, el gran complexu d'almacenes en réxime de servidume al Este d ela ciudá y el embotellado del complexu Noroeste fueron deteníos.

Otros sitios rellacionaos col güisqui cerraron a lo llargo de los últimos años como Inverleven de 1991 y el zarru de la so planta de la planta de embotellado de J&B Scotch Güisqui y la venta de los sos bonos nel norte de la ciudá contribuyó al amenorgamientu de la producción de bébores na ciudá. Sicasí, parte de los bonos de J&B destinar a la producción de cine y televisión como River City y Still Game.

Otres industries

Centru de la ciudá de Dumbarton.

Col cayente de la industria del güisqui, Dumbarton ye cada vez una ciudá cuartu pa la xente que trabaya en Glasgow y otros llugares. La base naval de Faslane ye tamién un importante centru d'ingresos de la zona. El Strathleven Industrial de Dumbarton ta asitiáu cerca del allugamientu de dellos de los principales fabricantes de máquines como Burroughs y Westclox. Teunoloxía superó estes empreses y que cerró cola perda de munchos puestos de trabayu. La zona tamién foi l'allugamientu de Polaroid nel Reinu Xuníu dende 1965. Esta planta foi la más grande de Polaroid fuera de los Estaos Xuníos y nel so apoxéu, emplegaba a unes 1800 persones. El fechu de nun reconocer la fotografía dixital empezó la so cayida, ente qu'inda tienen una presencia en Dumbarton menos de 100 persones tán emplegaes nesi llugar (principalmente na fabricación de lentes de gafes de sol).

Cultura

Deportes

En Dumbarton esistieron dos clubes na Lliga escoesa de Fútbol, el Dumbarton Harp FC, que yá nun esiste, y el Dumbarton FC, que sigue anguaño como equipu profesional.

El Dumbarton FC, tamién conocíu como Sons of the rock (n'español: «Fíos de la roca»), ye un club fundáu en 1872. El club xuega los partíos llocales nel Strathclyde Homes Stadium, xunto al castiellu de Dumbarton. Ganaron la Copa d'Escocia na temporada 1882-83 y fueron cinco veces finalistes. Como ganadores de la Copa d'Escocia, xugaron la copa FA, nel Blackburn Olympic, ganándola por 6-1 aclamándose como campeones de Gran Bretaña. La Lliga escocesa crear en 1890 y el primer campeonatu foi compartíu ente Dumbarton y los Rangers. La equipación del equipu ye camiseta oro con tires negres, pantalón negru y medies negres.

Dumbarton ye'l llar del equipu de baloncestu Dumbarton Dodgers Basketball Club que xueguen na lliga de baloncestu de Strathclyde. L'equipu formar en 1981 d'un club xuvenil nel condáu de Riverside na Ilesia Parroquial de la ciudá.

La ciudá ye'l llugar de nacencia del pilotu de Fórmula 1 Jackie Stewart.

=== Real Campeonatu d'Escocia de Bandes de Gaita Celebrada dende l'añu 2000 en Dumbarton, alleguen más de 140 bandes, incluyendo representantes de Suecia, Dinamarca, Holanda ya Irlanda. El campeonatu ye unu de los más prestixosos eventos d'esta índole. Amás del campeonatu hai una feria y una competición de bailles tradicionales escoceses.

Enllaces esternos

• Versos de Robert Burns a Dumbarton (n'inglés)
• Muséu Marítimu Escocés (n'inglés)
• Dumbarton Football Club (n'inglés)

• Datos: Q34779
• Multimedia: Dumbarton