Espartinas
Espartinas ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, Andalucía, España. Ta na contorna d'Aljarafe. La so estensión superficial ye de 22,7 km² y atópase a 13 quilómetros de la capital de provincia.
 Espartinas | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia de Sevilla | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Espartinas (es)  | Domingo Salado Jiménez | ||||
| Nome oficial | Espartinas (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
41807 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°22′53″N 6°07′33″W / 37.3815°N 6.1259°O | ||||
  Espartinas Espartinas (España) .PNG) | |||||
| Superficie | 23 km² | ||||
| Altitú | 132 m | ||||
| Llenda con | |||||
| Demografía | |||||
| Población |
16 505 hab. (2023) - 7898 homes (2019) - 7893 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.84% de provincia de Sevilla | ||||
| Densidá | 717,61 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| espartinas.es | |||||
 | |||||
.svg)
.svg)
Xeografía
editarLlenda colos siguientes conceyos:
| Olivares | Villanueva del Ariscal | Valencina de la Concepción |
| Sanlúcar la Mayor | 
|
Gines |
| Benacazón | Umbrete | Bormujos |
Demografía
editar| 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 9,177 | 10,485 | 11,388 | 12,648 | 13,166 | 13,624 | 14,217 | 14,485 | 14,723 | 14,909 | 15,198 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rellación d'unidaes poblacionales | |||
| Nucleos de población | Hab. (2015)[2] | ||
|---|---|---|---|
| Espartinas | 6.959 | ||
| Ramal de Villanueva | 856 | ||
| Camín de Sanlúcar | 516 | ||
| Camín d'Umbrete | 2.709 | ||
| El Retiru | 311 | ||
| Roalcao | 1.073 | ||
| Los Barreros | 1.592 | ||
| Monte Altu | 785 | ||
| Total conceyu | 14.909 | ||
Historia
editar
La mayoría de los historiadores remonta'l so orixe a la Hispania romana. Sicasí, una minoría remonta los sos oríxenes a un asentamientu turdetanu basándose en que la obra Xeografía de Ptolomeo menta unu nesta zona denomináu Spoletinum.[3] Na etapa romana la so población dedicar al cultivu de la vide y de la olivar. La prosperidá de la zona motivó la creación nesta redolada de les villes de Lauretum, Tablante, Paterna, Villalvilla y Mejina.[3] Tres la invasión musulmana del sieglu VIII estes villes convertir en alquerías dependientes del distritu de Hish-al-Farach (l'actual San Juan d'Aznalfarache).[3]
El nome d'Espartinas apaez per primer vegada con reconquistar cristiana del valle del Guadalquivir nel sieglu XIII. El rei castellanu Fernandu III quixo camudar el nome de llugar por "Monesterios", pero esto non fructificó. Nel repartimento, en Loreto (antiguu Lauretum) fúndase un conventu, la cercana aldea de Cazalla Almanzor ye concedida a los pobladores de Sanlúcar la Mayor y el restu de nucleos de población queden tomaos dientro d'Espartinas.[3]
En 1281 la villa participó na batalla de Baeza. Por esto, el rei Alfonsu X concede al escudu de la ciudá ocho aspes (símbolu de la batalla) y una Cruz de Malta.[3] La Cruz de Malta yera usada polos caballeros d'esa orde y el so diseñu ta basáu en cuatro puntes de llanza.
En tiempos recién, la carretera Sevilla-Huelva favoreció una gran crecedera del pueblu.[3]
Tamién destacar por tener una gran plaza de toros[4] inaugurada en 2005, coincidiendo col 25 aniversariu de l'alternativa del toreru Espartaco.[5]
Ilesia de l'Asunción
editarFoi edificada a mediaos del sieglu XVII. Foi ampliada en 1726 por Diego Antonio Díaz. Na década de 1760 el templu foi restauráu Pedro de Silva y Francisco Romero construyó un campanariu nuevu y de 1770 a 1771 foi reformáu por Ambrosio de Figueroa. L'edificiu consta de tres naves y tien influencies mudéxares.[6]
L'altar mayor foi realizáu por Luis de Vílchez en 1732. Ye d'estilu barrocu, con dellos detalles rococó y neogóticos. Ta decoráu tamién con columnes salomóniques. Nel altar destaquen la Inmaculada, san José, san Antonio y, na parte cimera, un relieve del Padre Eternu. Al pie del presbiteriu hai una pila bautismal de 1627.[6]
A empiezos del sieglu XX añadió una capiya na cabecera de la nave esquierda. Esta capiya ye neogótica, con decoración cardina, qu'alluga un crucificáu d'escala mayor que la natural realizáu con papelón nel sieglu XVIII.[6]
Na nave derecha hai una capiya na cual atópesse los titulares de la Hermandá Sacramental, El Santísimu Cristu del Sangre y María Santísima de los Dolores, según nuna vitrina'l Simpecado de la Hermandá de La nuesa Señora del Loreto, con un camarón neogóticu. Na puerta llateral de la ilesia, que desagua nel patiu alluga una custodia de pan d'oru de tres cuerpos con figures de los Padres de la Ilesia, los evanxelistes y la Inmaculada, topándose xunto al antiguu simpecado de la Hermandá del Rosario y xunto a la Inmaculada qu'esta curiada por dos Martires y asitiada al pie d'una pila bautismal. Tamién unay un cuadru que ye una copia d'una Inmaculada de Murillo y otru del Xuiciu Final realizáu nel sieglu XVII.[6] Nel llateral esquierdu podemos atopar les talles de San Tracisio, patrón de la Mocedá de la Hermandá Sacramental dende 1971 y qu'anguaño acompaña al Santísimu la mañana del Corpus. Tamién s'atopa una imaxe de Jesús Sacramentado y de Santa Barbara.
Esta Ilesia, carauterizada pola so espadaña la cual sirvía de vigía de la Guerra Civil Española. Quepe a destacar los incedios del techu de madera.
Conventu y Facienda de Loreto
editarTrátase d'un conventu franciscanu. La cortil cunta con un patiu d'entrada (compás), una ilesia, una sacristía, dos claustros con galeríes y espacios entemedios que comuniquen a los edificios. La mayor parte de l'arquiteutura ye del sieglu XVIII, anque se caltienen dalgunos del sieglu XVI.[3]
El templu foi realizáu ente 1716 y 1733 con un proyeutu de Diego Antonio Díaz. L'altar mayor foi realizáu a mediaos del sieglu XVIII y ta decoráu con santos venceyaos a la orde franciscana, como san Francisco y santa Clara. Nel centru hai un camarín cola Virxe de Loreto, patrona de la contorna del Aljarafe. La cara de la Virxe y les manes son del sieglu XIV, ente que'l restu de la figura y el Neñu Jesús que sostién en brazos son del sieglu XVIII. Al pie de la Virxe hai dos pequeñes estauínes que, según una lleenda, representen a esclaves lliberaes de los sarracenos gracies a la Virxe.[3]
Nel interior del conventu hai una torre mocha de la Baxa Edá Media.[3]
Economía
editarHai 195 ha de cultivos yerbáceos, de les cualos 6 ha son de pataca temprana y 75 de xirasol. Hai 1.161 ha de cultivos maderizos, de les cualos 1.042 ha son d'olivares d'aceituna de mesa.[7] Cuenta col polígonu industrial José Díaz, el polígonu industrial Los Vientos y el polígonu industrial y tecnolóxico Pétalu.[8]
Espartineros pernomaos
editar
- Baldomero Íñigo Leal, innovador en téuniques de vinificación.
- José Luis Núñez, poeta.[9]
- Juan Antonio Ruíz Román, moteyáu Espartaco, toreru.[5]
- Manuel Echegoyán, escultor.[10]
- Manuel Fernández López, moteyáu Padre Manolito, flaire franciscanu.[11]
Festividaes locales y Ambito Relixosu-Cultural
editarLes principales Festividaes locales coles que cunta'l pueblu d'Espartinas son feches bien concretes y señalaes. Espartinas gocia d'un Patrimoniu Relixosu-Cultural bastante ampliu, nel que podemos atopar Hermandaes como la Sacramental, La Hermandá del Rocío, la Hermandá del Loreto y l'Asociación de Fieles de La nuesa Señora del Rosario. Podemos atopar como fiesta mayor d'esti pueblu la de la Resurrección, dicha festividá empieza na nueche del Sábadu Santu cola vixilia Pascual, y nel cantar del Gloria de dicha celebración, les campanes d'Espartinas repican y xuben cohetes anunciando'l día grande del pueblu, que viense celebrando anterior al añu 1726, añu del que se daten les primeres regles de la Hermandá Sacramental d'Espartinas. La mañana del Domingu de Resurreición, procesionan María Santísima de los Dolores de Gloria y la Custodia col Santísimu Sacramentu del Altar. Otros de los díes festivos d'esta llocalidá ye la Mañana del Corpus Christi, anterior tamién a les regles d'esta antigua Hermandá. Día nel que s'engalanen les cais y pasa el Santísimu baxu paliu visitando a los Enfermos ya impidíos. Tamién se cunta col Martes Santu, día que nun s'atribúi a los díes festivos de la llocalidá pero siendo unu de los díes de pesu d'esti pueblu. La mañana del Martes Santu realízase la Santa Misa antes los pasos, y la visita de tolos fieles, devotos, hermanos y vecinos del pueblu, según les ufriendes florales per parte de les Hermandaes de los pueblos cercanos. Esa Nueche a les 20:00 poner na cai la Hermandá Sacramental como cofradería de Nazarenos, procesionando el Santísimu Cristu del Sangre nel so pasu y María Santísima de los Dolores baxu paliu. La mañana del Vienres Santu, celébrase'l Via Crucis cola talla del Santísimu Cristu del Sangre peles cais d'Espartinas. La Hermandá Sacramental, nel próximu añu 2026 va cumplir el so Tricentenario de les sos Regles.
Otra de les fiestes Importantes d'esta llocalidá tratar de la Festividá de la Santísima Virxe del Loreto, Patrona del Aljarafe Sevillanu y de l'Aviación, que procesiona el día 8 de Setiembre, día de la Natividá de la Santísima Virxe. Esta virxe ye venerada por tolos pueblos del Aljarafe y la so procesión llevar a cabu poles viñes, atropando un ensame enorme de Fieles y vecinos del Aljarafe. La Santísima Virxe ye xirada en cada esquina de la viña, mirando a cada unos de los pueblos qu'entienden l'Aljarafe Sevillanu. Los sos cultos empiecen con un triduu na Parroquia de La nuesa Señora de l'Asunción d'Espartinas ante'l so benditu Simpecado, dende'l Xueves hasta'l Sábadu anterior a la Novena. Darréu celébrase la Novena nel Monesteriu de La nuesa Señora de Loreto na cual participen tolos pueblos y Hermandaes del Aljarafe faciendo la so tradicional ufrienda floral nel Ofertorio. La Hermandá del Loreto, celebró'l so 90 aniversariu nel añu 2016
N'ochobre, sobre la cercana fecha del 7 d'Ochobre, procesiona Nuesa Señora del Rosario, celebrando solemne triduu nes sos feches y la procesión nel sábadu de la mesma selmana que coincide cola so onomástica. Esta procesión caracterízase cuando la Virxe xira escontra'l caleyón de los Mártires y lláncense una batería de Fueos artificiales. Esti actu simbólicu, representa'l llugar nel que taba asitiada l'antigua villa d'Espartinas y el llugar pol que vieno esta virxe.
Rondando les feches de Pentecostés, la Hermandá de la Rosada d'Espartinas celebra los sos cultos empezando dos selmanes dempués de la Selmana Santa col Treslláu en Rosariu Vespertín del Simpecado escontra la Parroquia de La nuesa Señora de l'Asunción. Selmanes dempués celébrase'l Triduu n'Honor a la Santísima Virxe de la Rosada en cual simbolízase poles sos cantaraes y la so diana. Previos intres antes d'empezar el Triduu, los tamboriteros percuerren les cais colos cohetes anunciando la misa. El miércoles pela mañana, de la mesma selmana de Pentecostés, la Hermandá del Rocío camina escontra l'aldega almonteña, celebrando una santa misa de Romeros y darréu despidiéndose na so carreta del so pueblu. La Hermandá de la Rosada d'Espartinas cumplió la so 75 Aniversariu'l pasáu añu 2015.
Quepe a destacar los llabores y aiciones sociales, y festives que realicen estes Hermandaes mientres tol añu con fines codalosos, como Carreres, Cross, Casetes de Feria, Belenes Vivientes, Fiesta del Mostiu, según la forma d'arreyase nes actividaes d'esti pueblu.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ . Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía (TORCA). Institutu d'Estadística y Cartografía. Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 27 de xunu de 2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Javier Carrión, Miguel Gallardo y otros títulu=Ayalgues de la provincia de Sevilla. «Espartinas», . ABC, páx. 102-108. «D.L. M-34.627-2000»
- ↑ plaza-de-toros-LB663782 Una auditoría saca los "númberos coloraos" de la plaza de toros. El Correo de Andalucía. 13 d'agostu de 2015. http://elcorreoweb.es/provincia/una-auditoria-saca-los-numeros-coloraos-de-la plaza-de-toros-LB663782.
- ↑ 5,0 5,1 plenu-nomar-a-espartaco-como-hijo-predilecto-de-la llocalidá-CX198400 L'Alcalde d'Espartinas propondá nel plenu normbrar a Espartaco como fíu predilectu de la llocalidá. El Correo de Andalucía. 17 d'abril de 2015. http://elcorreoweb.es/provincia/l'alcalde-de-espartinas-propondra-al plenu-nomar-a-espartaco-como-hijo-predilecto-de-la llocalidá-CX198400.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Alfredo J. Morales y otros títulu=Guía artística de Sevilla y la so provincia (1ª edición de 1981. 2ª de 2004). , 2ª II, Diputación de Sevilla y Fundación José Manuel Lara, páx. 33-38. ISBN 84-7798-210-4.
- ↑ . Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía (TORCA). Institutu d'Estadística y Cartografía. Xunta d'Andalucía.
- ↑ . Espartinas.net. Consultáu'l 27 de xunu de 2016.
- ↑ «José Luis Núñez». Diputación de Sevilla. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de xunu de 2015.
- ↑ Santiago Belausteguioitia (3 de marzu de 2005). Sevilla recuerda al escultor Manuel Echegoyán na so centenariu. El País.
- ↑ . Patrimoniu Turísticu d'Espartinas. Consultáu'l 27 de xunu de 2016.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Espartinas.- Perfil de Facebook con imáxenes d'Espartinas
- Web Oficial del Conceyu d'Espartinas Archiváu 2010-09-24 en Wayback Machine
- Espartinas.org Portal informativu d'Espartinas
- Espartinas - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Información d'Espartinas
- Espartinas en Wikimapia
Datos: Q1628327- Multimedia: Espartinas
