El tuvano (Tuvano: тыва дыл tyva dyl), ye una llingua túrquica falada per alredor de 200 000 persones na República de Tuvá, na rexón sur de Siberia. Gran cantidá de raigaños d'esti idioma provienen del mongol y emplega dalgunu qu'otru préstamu llingüísticu del rusu. Hai pequeños grupos d'emigrantes tuvanos que falen distintos dialeutos de la so llingua en China y Mongolia.

Tuvano
тыва дыл / tyva dyl'
Faláu en  Rusia
Rexón Bandera de Tuvá Tuvá
Falantes 200 000
Puestu - (Ethnologue 1996)
Familia Altaica

  Túrquico
    Túrquico siberianu
      Siberianu meridional
        Tuvano

Estatus oficial
Oficial en Bandera de Tuvá Tuvá
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2 {{{iso2}}}
ISO 639-3 tyv

Ortografía editar

La ortografía tuvana orixinal foi escurrida a principios de los años 1930 por un monxu budista tuvano, Lopsan-Chimit, que más tarde sería reprimíu mientres les purgues estalinistes. Unos pocos llibros, incluyendo folletos destinaos a enseñar a los adultos a lleer, fueron impresos usando esti sistema d'escritura. Usaba mayoritariamente calteres llatinos con dellos símbolos especiales pa representar los soníos del tuvano. L'alfabetu de Lopsan-Chimit foi sustituyíu por unu basáu nel cirílicu, usáu hasta'l día de güei, y foi conducentemente borráu de los llibros d'historia. Na era post-soviética, los estudiantes del tuvano y otros llinguaxes fueron tomando un anováu interés na hestoria de les lletres tuvanas, y n'afitar fontes históriques veraces.

L'actual alfabetu tuvano ye una versión modificada del alfabetu rusu con tres lletres adicionales: ң (la "ng" llatina o en Alfabetu Fonéticu Internacional [ŋ]), Өө (la "ö" llatina, o nel AFI [ø]), Үү (la "ü" llatina o nel AFI [y]). Sigue'l mesmu orde que l'alfabetu rusu, cola ң tres la rusa, la Ө tres la О, y la Ү tres la У. Nun hai mayúscula de la lletra ң, porque nunca s'atopa de primeres de nenguna pallabra tuvana.

Lliteratura editar

El tuvano tien una rica tradición folclórica de tresmisión oral, qu'inclúi toa clase de xéneros que van dende perbreves acertijos y aforismos hasta cuentos máxicos, épicos y de terror que lleven munches hores pa recitar. Unos pocos exemplos y estractos del xéneru épicu, tales como "Kirish, Bora-Sheelei" fueron publicaos. Esta forma d'arte ta agora en peligru yá que los vieyos que tresmiten estes hestories nun son asonsañaos polos mozos.

Ver tamién editar

Referencies editar

Enllaces esternos editar