Fliscorno
El fliscorno o fiscorno ye un preséu de vientu, perteneciente a la familia de los instrumentos de vientu metal o metales dientro del tipu de los bugles (tamién llamaos flugels, bugelhorn, flügelhorn o saxhornos), fabricáu en aleación de metal. Guarda gran semeyanza cola trompeta. El fliscorno inventar nel sieglu XIX, añadiendo pistones al clarín (bugle).
| Fliscorno | ||
|---|---|---|
 | ||
| Tesitura | ||
 | ||
| Carauterístiques | ||
| Clasificación | viento metal | |
| Instrumentos rellacionaos | saxhorno, bombardín barítonu, trompa natural, flumpet, trompeta, trompeta baxa | |
| Músicos | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
El soníu produzse gracies a la vibración de los llabios del intérprete na parte denomada boquilla a partir de la columna del aire (fluxu del aire). El fliscorno comúnmente ta afináu en Si♭ (bemol), esto ye, un tonu per debaxo de l'afinación real.
El músicu que toca'l fliscorno recibe'l nome de cornudista.
Etimoloxía
editarLa ortografía n'alemán orixinal, Flügelhorn, traducir al inglés como wing horn ("cuernu d'ala"). Una etimoloxía posible ye que'l preséu foi usáu sobre'l campu de batalla pa convocar les ales (lladrales) d'un exércitu na batalla.[1]
Mecanismu
editar
Consta d'un tubu de menos de 1 cm de diámetru y d'aproximao 1,35 m de llargor, endolcáu sobre sí mesmu. El soníu produzse gracies a la vibración de los llabios del intérprete na parte denomada boquilla. La boquilla ye similar a la de la trompeta pero con un tudel más curtiu y el granillo (grosez interna de la boquilla) más anchu, fechu que-y apurre un soníu más duce y escuru que la trompeta (a menor fondura del granillo prodúcense soníos más brillosos o agudos, a mayor fondura soníos más duces). El cuerpu del fliscorno tien forma cónica y termina nuna campana d'unos 20 cm de diámetru.
El fliscorno tien incorporáu un sistema de válvules (pistones o cilindros) que-y dexa camudar la serie d'harmónicos que se desea faer sonar. Polo xeneral, cuenta con tres válvules y emplega el mesmu sistema de digitación qu'otros instrumentos de vientu metal. Asina, pueden realizase unes determinaes notes ensin primir nenguna válvula y consiguir les restantes coles series d'harmónicos qu'apaecen cola combinación de los sos trés válvules. Les posiciones de les notes del fliscorno coinciden coles de les trompeta, anque'l so soníu seya más duce y aterciopeláu.
Nel pasáu, fabricáronse fliscornos con un númberu de materiales improbables, incluyendo la madera, la magre y la cerámica. Tamién fueron fabricaos dafechu de latón, bronce, plata y níquel. El fliscorno modernu ta fabricáu comúnmente de latón y dacuando ye galvanizáu con plata, níquel, oru o cobre.[2]
L'afinación suelse ver afeutada pola temperatura ambiental, por tanto ye necesariu calecer el preséu antes de tocar soplando al traviés d'él. P'afinar correutamente'l fliscorno ye necesariu afaer el tudel hasta consiguir la afinación deseyada.
Musicalidá y execución
editar
El fliscorno emite un soníu más escuru, nidiu y redondu que'l de la trompeta o la corneta. Tien un nivel d'axilidá similar al de la trompeta, anque nel rexistru alto ye más malo de controlar. De normal nun s'usa de manera agresiva o brillosa como la trompeta y la corneta (anque puede dase'l casu). Tiende más escontra un papel más nidiu y reflexivu, y muncho más melodiosu. Los sos principales ámbitos d'aplicación atopar nel jazz, nes bandes antigües (1800-1890) y en delles bandes actuales de vientu metal, anque n'ocasiones ye usáu nel ámbitu orquestal. Un notable exemplu d'esto postreru ye la Novena Sinfonía del inglés Ralph Vaughan Williams (1872-1958).
El fliscorno comúnmente ta afináu en Si♭, esto ye, dos semitonos per debaxo de la afinación real. Mientres más d'un sieglu foi emplegáu como solista en bandes europees de toa índole, especialmente nes militares.
La versatilidad básica o rangu del fliscorno ye de dos octaves y media, dende'l fa♯3 (sol do central del pianu) hasta'l do6 (dos octaves más agudu que'l do central), anque esti rangu puede aumentar por cuenta del remangu del músicu.
Historia
editarEn 1811, l'inglés Joseph Halliday patentó un bugle llamáu Royal Kent bugle. En 1832, el muniqués Michael Saurle (padre) patentó en Baviera un bugle de llaves (Flügelhorn cromáticu).[3] Sicasí, otros historiadores aseveran que'l fliscorno surde del belga Adolphe Sax quien en 1845 patentó'l saxhorno, una especie de bugle con llaves.
Nos sos oríxenes yera'l preséu encargáu de dirixir les caceríes de los aristócrates alemanes, anque pocu dempués empezóse a emplegar nel ámbitu militar. Dende Alemaña empezó a estendese pol restu d'Europa a países como Francia ya Inglaterra.
Dada la so tardida apaición, ye un preséu que nun s'atopa nes orquestes sinfóniques. Utilizar dellos compositores, como'l rusu Ígor Stravinski o l'italianu Ottorino Respighi en dalguna de les sos obres orquestales. La bibliografía de conciertos pa fliscorno ye cuasi nula: práuticamente nun esisten conciertos pa esti preséu, anque cualquier conciertu pa trompeta de la dómina romántica puede tocase con esti preséu.
Anguaño ye unu de los preseos más representativos de les bandes militares estauxunidenses. Nes bandes de música españoles ye un preséu que da un color bien especial a la banda y con gran presencia nes adautaciones de zarzueles pa banda. Sicasí, col pasu de los años los compositores tán escaeciendo esti preséu y el so papel ta viéndose absorbíu pol de la trompeta. El fliscorno guarda gran semeyanza cola tuba tenor (bombardín): la única diferencia ye'l rexistru nel que s'atopen unu y otru (puede dicise, que'l fliscorno ye una tuba sopranu, y la tuba ye un fliscorno baxu).
Fliscornistas famosos
editar
Obres pa fliscorno
editar- Pinos de Roma (1924), d'Ottorino Respighi.
- Threni (1958), d'Ígor Stravinski.
- Novena sinfonía (1956-1957), de Ralph Vaughan Williams.
- Uncle Albert de Paul McCartney
- Apaez en distintos arreglos musicales de los cantares pop de los años 60 de Burt Bucharach.
- L'entrá de la murta, de Salvador Giner.
- Fantasía pa fliscorno, de Vicente F. Chuliá.
Ver tamién
editarBibliografía
editar- Dudgeon, Ralph T.; Franz X. Streitwieser (2004). Edition Bochinsky: The Fluegelhorn. ISBN 3-932275-83-7.
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, segunda edición (2001). Stanley Sadie and John Tyrrell (Londres): Flugelhorn.
- The New Grove Dictionary of Jazz, segunda edición (2002). Barry Kernfeld (Londres): Flugelhorn.
Referencies
editar- ↑ «Etimoloxía de fliscorno» (inglés). Consultáu'l 20 de payares de 2007.
- ↑ «The History of the Fluegelhorn» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 20 de payares de 2007.
- ↑ El primer fliscorno foi alemán, non inglés.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Fliscorno.- Les Bandes: semblanza d'una gran hestoria (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- An overview and brief history of the flugelhorn (n'inglés).
- An enthusiast's flugelhorn guide (n'inglés).
Datos: Q382616- Multimedia: Flugelhorns
