Idioma chochu

L'idioma chochu, chocholteco, chuchon o chochon, ye una llingua otomangueana que se fala nes llocalidaes oaxaqueñas de Santa María Nativitas, San Juan Bautista Coixtlahuaca, San Martín Toxpalán y San Miguel Tulancingo.

Chochu Ngigua
Faláu en	Méxicu
Rexón	Oaxaca
Falantes	442^[1]
Puestu	[http://www.davidpbrown.co.uk/help/top-100-languages-by-population.html Non nos 100 mayores] (Ethnologue 1996)
Familia	Llingües otomangueanas Otomangueanas orientales Popolocanas Chochu-popoloca Idioma chochu
Estatus oficial
Oficial en	En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional. [1]
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	`nengunu`
ISO 639-2	`nengunu`
ISO 639-3	`coz`
Estensión del chochu

Clasificación

El chochu ye una llingua que xunto al idioma popoloca pertenez al grupu chochu-popoloca y ésti a les llingües popolocanas perteneciente al gran tueru otomangue.^[2]

Estatus oficial

Esta llingua xunto con toles llingües indíxenes de Méxicu y l'español fueron reconocíes como "llingües nacionales" gracies a la Llei Xeneral de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes promulgada nel añu 2003.

Variantes

Acordies con l'INALI, esisten trés variantes:^[1]^[3]

Chochu del este o Ngiba, faláu per cerca de 180 persones en Ocotlán, San Miguel Tulancingo, San Francisco Teopan, etc.
Chochu del Oeste o Ngigua, faláu per cerca de 62 persones en San Miguel Huautla, Santa María Nativitas.
Chochu del sur o Ngiba, faláu per cerca de 200 persones en San Juan Bautista Coixtlahuaca, y nuna llocalidá de San Miguel Chicahua.

Fonoloxía

Les tables siguientes contienen los fonemes del idioma chochu.^[4]

Vocales

	Anterior	Central	Posterior
Zarrada	i		o
Entemedia	y		o
Abierta		a

Calidá de les vocales

El chochu cuenta con cinco vocales básicos. Caúna d'elles pue ser nasal [ã]. Tenemos tamién vocales orales y nasales glotalizadas [aʔ], [ãʔ], [aʔa] y [ãʔã].^[4]

Consonantes

	Billabial	Labiodental	Dental	Alveolar	Post- alveolar	Retroflexa	Velar	Glotal
Oclusiva	p b			t d			k g	ʔ
Fricativa		f	θ	s z	ʃ ʒ	ʂ ʐ	x
Africada				ts͡	tʃ͡	tʂ͡
Nasal	m	n
			r
Vibrante simple				ɾ
Llateral				l

Tonos

L'idioma chochu, al igual qu'otres llingües otomangues, ye una llingua tonal. Tien tres tono básicos. El tonu 3 ye altu; 2 ye tonu mediu y 1 ye tonu baxu.

3 (á)

2 (ā)

1 (à)

Cuenta con tres tono de contorna:

Tonu altu descendente [â]

Tonos mediu ascendente [aá]

Tonu baxu ascendente [ǎ]

Carauterístiques

Tocantes a la so alliniadura morfosintáctica ye una llingua de tipu activu-inactiva, onde l'usu de pronomes y el tratamientu de suxetu d'una oración intranstiva depende del significáu de dichu verbu.

Notes y referencies

↑ ^1,0 ^1,1 INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
↑ (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
↑ INALI (2008). «Chocholteco». Catálogu de les llingües indíxenes nacionales: variantes llingüístiques de Méxicu coles sos autodenominaciones y referencies geoestadísticas. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.
↑ ^4,0 ^4,1 Mock, Carol C. (1982). «Los casos morfosintácticos del chochu». Añales d'antropología 19 (20): páxs. 345-378. http://revistas.unam.mx/index.php/antropologia/article/download/16504/pdf_89. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.

Bibliografía

Belmar, Francisco (1899). Idiomes indíxenes del estáu d'Oaxaca. El chochu.
Veerman-Leichsenring, Annette (2000). Gramática del chochu de Santa Catarina Ocotlán, Oaxaca. Leiden, Países Baxos: CNWS Publications. ISBN 978-90-5789-038-3.

[inali-1] 1,0 ^1,1 INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 26 de xunu de 2012.

[Ethno-2] (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.

[catinali-3] INALI (2008). «Chocholteco». Catálogu de les llingües indíxenes nacionales: variantes llingüístiques de Méxicu coles sos autodenominaciones y referencies geoestadísticas. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.

[mock-4] 4,0 ^4,1 Mock, Carol C. (1982). «Los casos morfosintácticos del chochu». Añales d'antropología 19 (20): páxs. 345-378. http://revistas.unam.mx/index.php/antropologia/article/download/16504/pdf_89. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]