Idioma emberá

llingua

Emberá (tamién conocíu como chocó) ye un continuu dialeutal faláu por 100.000 persones nel noroeste de Colombia y el sureste de Panamá. Pertenez a la familia de la llingua chocó.

Faláu en
Faláu en Colombia, Panamá y Ecuador
Númberu de falantes
Falantes Tipu Añu
117 000
Datos
Familia Llingües topetó
Estáu de vulnerabilidá 2 vulnerable
Códigos
Mapa de distribución
Cambiar los datos en Wikidata
Nuevu Embera de Panamá

Embera, Emperã, Empena, Eberã, Epena, etc. ye la pallabra Emberá pa 'ser humanu' o 'home' y tolos falantes de variedaes de Emberá usar como autónimo (anque non pol Wounaan rellacionáu). Tamién s'usa dacuando pa referise a otros pueblos indíxenes que nun son d'etnia Emberá.

Llingües y variación rexonal editar

Emberá xeneralmente estrémase en siquier dos grupos principales:

  1. Emberá del norte
  2. Emberá del sur

Cada unu tien delles variedaes rexonales. Estes variedaes dacuando considérense dialeutos, pero en realidá son idiomes distintos. L'Archivu de les Llingües Indíxenes d'América Llatina numberar de la siguiente manera, xunto con supuestes subvariedaes que pueden ser llugares, grupos estinguíos o faltes d'ortografía: Emberá Norte (Norte d'Antioquia, Emberá nortizu)

  Catío (Katío): Dabeiba, Tukurá (Ríu Verde, upper Sinú, Emberá-Katío), Ngverá (San Jorge)

West Embera (Va Citar, Northwest Embera, Northern Embera): Darién (Sambú, Panamá Embera), Va Citar (Atrato, Andágueda), Juradó

Southern

Chamí (Caramanta, Embera-Chamí, East Embera, Southern Antioquia): Tadó*, Cristianía, Upper Andágueda, Mistrató, Cachiparros

Baudó: Catrú, Dubasa, Purricha, Pavaja Eperara (Epena): Joaquincito, Cajambre, Naya, Saija, Tapaje, Satinga Ethnologue (2005, 2009) trata'l Tadó (*) como llingua separada.Puede argumentase a favor de la clasificación de Baudó nel grupu  Embera nortizu. Tien munches carauterístiques de dambos grupos y ye parcialmente intelixible col vecín dialeutu emberá del norte, según con Epena.

Bibliografía editar

  • L'archivu del indigenous llingües de Llatinoamérica. (Páxina web: www.ailla.utexas.org/site/sa_lg_tbl.html, aportó 2005, Dic. 27).
  • Aguirre Licht, Daniel. (1999). Embera. Llingües de los materiales Mundiales 208. LINCOM. (castellán))
  • Campbell, Lyle. (1997). Llingües indies americanes: La Llingüística Histórica d'América Nativa. Nueva York: Oxford Prensa Universitaria. ISBN 0-19-509427-1 .
  • Gunn, Robert D. (Ed.). (1980). Claificación de los idiomes indíxenes de Panamá, con un vocabulariu comparativu de los mesmos. Llingües de Panamá (Núm. 7). Panamá: Institutu Nacional de Cultura, Institutu Llingüísticu de Branu. (castellán))
  • Kaufman, Terrence. (1994). Les Llingües Natives d'América Del sur. En C. Mosley & R. Y. Asher (Eds.), Atles de les llingües del Mundu (pp. 46@–76). Londres: Routledge.
  • Loewen, Jacob. (1963). Chocó I & Chocó II. Revista internacional de Llingüística americana, 29.
  • Mortensen, Charles Un. (1999). Una Gramática de Referencia del Del norte Embera llingües. Estudios nes Llingües de Colombia (Núm.7); SIL Publicaciones en Llingüístiques (Núm. 134). SIL.
  • Pardo Rojas, Mauricio y Aguirre, Daniel L. (1993). "Dialeutoloxía chocó". Biblioteca Ezequiel Uricoechea 11: 269-312. Bogotá: ICC. (castellán))
  • Sara, Solomon (2001). Un Tri-Diccionariu Llingual de Emberá-español-inglés. Lincom Europa. ISBN 3-89586-672-5 

Referencies editar

Enllaces esternos editar