Guxaratín

(Redirixío dende Idioma guyaratí)

El guxaratín (autoglotónimo: Gujarātī, n'inglés: Gujarati) ye un idioma que procede del estáu de Guyarāt, nel oeste de la India. Ye una llingua indoeuropea, de la familia indoaria, falada por unos 46 millones de persones en tol mundu, siendo asina la 23ª (ventena tercera) llingua más falada del mundu. De toos ellos, aproximao 45,5 millones moren na India, 250 000 en Tanzania, 150 000 n'Uganda, 100 000 en Paquistán y 50 000 en Kenia.

Guxaratín
ગુજરાતી / Gujarātī
Faláu en Bandera de India India
Bandera de Tanzania Tanzania
Bandera d'Uganda Uganda
Bandera de Paquistán Paquistán
Bandera de Kenia Kenia
Falantes 46 millones
Puestu 23º (Ethnologue 1996)
Familia Indoeuropéu

  Indo-iraniu
    Indo-ariu
      Central
        Centroccidental
          Gujarati

Estatus oficial
Oficial en Bandera de India Gujarat, India
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 gu
ISO 639-2 guj
ISO 639-3 guj

Estensión del guxaratín

El guxaratín ye la llingua principal del estáu de Guyarāt, según los territorios axacentes de Damán y Diu y Dadra y Nagar Haveli. Tamién hai comunidaes considerables de falantes n'Estaos Xuníos y el Reinu Xuníu. N'Inglaterra, dos árees populares con población guxaratín son Leicester (Tierres Medies) y Wembley (norte de Londres). Y en Estaos Xuníos, atópense especialmente n'estaos como Nueva Jersey, Nueva York, California y Texas. Por cuenta de la cantidá de población guxaratín tremada pel mundu, dende África, Oriente Próximu hasta Reinu Xuníu y los Estaos Xuníos, hai quien los llama bromiando Non-Resident Gujarati (NRG) en llugar del términu oficial Non-Resident Indian (NRI). Ye una de les 14 llingües rexonales oficiales de la India. Foi la llingua materna de Mohandas K. Gandhi, el padre d'India», y de Muhammad Ali Jinnah, el padre de Paquistán».

Alfabetu

editar

L'alfabetu guxaratín, amás de ser un alfabetu puramente dichu, ye amás un alfasilabariu, yá que n'ocasiones los sos signos representen sílabes.

Consonantes

editar
ka /kə/ kha /kʰə/ ga /gə/ gha olgʱə/ ṅa /ŋə/
ca /ʧə/ cha /ʧʰə/ ja /ʤə/ jha /ʤʱə/ ña /ɲə/
ṭa /ʈə/ ṭhai /ʈʰə/ ḍa /ɖə/ ḍhai /ɖʱə/ ṇa /ɳə/
ta /tə/ tha /tʰə/ da /də/ dha /dʱə/ na /nə/
pa /pə/ pha /pʰə/ ba /bə/ bha /bʱə/ ma /mə/
yá /jə/ ra /rə/ la /lə/ va /ʋə/ ḷa /ɭə/
śa /ʃə/ ṣa /ʃə/ sa /sə/ hai /ɦə/

Vocales

editar
ensin vocal ક્ k
a /ə/ -align="center" ā /ɑ̈/ કા
â /æ/ કૅ
i /i/ કિ ki
ī /i/ કી
o /o/ કુ ku
ū /o/ કૂ
ṛ /ɾo/ કૃ kṛ
y /ɛ/ કે ke
ai /aj/ કૈ kai
o /o/ કો ko
ô /ɔ/ કૉ
au /əw/ કૌ kau

Comparanza léxica

editar

Los numberales en guxaratín estándar (India) y otres variedaes guxaratines rellacionaes son:[1]

GLOSA Gujarati
(India)
Kachi Koli Parkari Koli Saurashtra Vasavi PROTO-
GUJARATI
'1' ek ek ɦɛːk yogu ek *ek
'2' ɓy ɓɛː deː ben *ɗʊin
'3' trəɳ t̪ɾʌɳ tɾʌɳ tʰyːnu trəɳ *t̪rəɳ
'4' ʧɑr ʧɑr ʧɑːɾ ʧaru ʧar *ʧar
'5' pɑ̃ʧ pãs põːs paːnʧo pãʧ *pɑ̃ːʧ
'6' ʧʰə so soː so so *soː
'7' sɑt ħat̪ hɑːt saːdu hat *sɑːt̪
'8' ɑʈʰ aʈʰ ɑːʈʰ aːdu ãʈʰ *ɑːʈʰ
'9' nəw non nʌʋ navu nov *nəw
'10' dəs ɗʌħ ɗʌɦ dasu doh *dəs

Referencies

editar

Enllaces esternos

editar