El khitán, kitán o jitán (tamién conocíu como idioma de Liao, =契丹語) ye una llingua altaica estinguida que foi falada polos khitan (388–1243), y que foi la llingua oficial de la dinastía Liao (907–1125) y de los Qara Khitai (1124–1218). Yelü Chucai que morrió escontra'l 1243 ye la última persona conocida que podría falar y escribir esta llingua.

Khitan
?
Faláu en  China
Bandera de Mongolia Mongolia
 Rusia
Bandera de Corea del Norte Corea del Norte

ca Popular China]].

Falantes llingua muerta (c. 1243)
Familia Altaico (aldericáu)

  Pa-mongólicu (?)    Khitán

Alfabetu Escritura Khitan
Estatus oficial
Oficial en Dinastía Liao, Qara Khitai
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2
ISO 639-3 zkt

Estensión del khitan

Clasificación

editar

El khitan paez tar rellacionáu coles llingües mongóliques,[1] Juha Janhunen aforma que

"[T]he conception is gaining support that Khitan was a language in some respects radically different from the historically known Mongolic languages. If this view proves to be correct, Khitan is, indeed, best classified as a Para-Mongolic language."[2]

Rexistros escritos

editar

Pal khitan emplegar dos sistemes d'escritura propiu y distintos ente sí conocíos como la escritura khitan grande y la escritura khitan pequeña.[2]:

La Historia de Liao contién un volume de pallabres khitan transcritas por aciu caráuteres chinos titulada "Glosariu de la llingua nacional" (國語解). Atopar nel capítulu 116.[4][5][6][7]

L'emperador Qianlong de la dinastía Qing identificó equivocadamente a los pueblos khitan y la so llingua colos solones, creyendo que l'idioma evenki pa "correxir" les trescripciones en caráuteres chinos de los nomes khitan conteníos na Historia de Liao nel so Esplicación imperial sobre de la llingua nacional de los Liao-Jin-Yuan en trés histories (欽定遼金元三史國語解).

Mientres la dinastía Liao, el khitan denominar col términu "llingua nacional" (en chinu Guoyu 國語), que tamién s'usaba pa les otres llingües distintes del chinu estándar de la corte de China, asina'l términu usóse tamién pal machú de la dinastía Qing, el mongol clásicu de la dinastía Yuan, el jurchen de la dinastía Jin o'l xianbei faláu mientres los Wei septentrionales.

Vocabulariu

editar

Referencies

editar
  1. Herbert Franke, John King Fairbank, Denis Crispin Twitchett, Roderick MacFarquhar, Denis Twitchett, Albert Feuerwerker. The Cambridge History of China, Vol. 3: Sui and T'ang China, 589–906. Part 1, p.364
  2. 2,0 2,1 Janhunen, 2006, p. 393.
  3. Janhunen, 2006, p. 395.
  4. 遼史/卷116 卷116.
  5. páxs. 123-125 Howorth, H. H.. 1881. “The Northern Frontagers of China. Part V. The Khitai or Khitans”. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland 13 (2). Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland: 121–82. http://www.jstor.org/stable/25196875.
  6. Wilkinson, Endymion Porter (2000). Harvard Univ Asia Center: Chinese History: A Manual Volume 52 of Harvard Yenching Institute Cambridge, Mass: Harvard-Yenching Institute monograph series. ISBN 0674002490. Consultáu'l 24 d'abril de 2014.
  7. OUP Oxford: Chinese Lexicography : A History from 1046 BC to AD 1911: A History from 1046 BC to AD 1911. ISBN 978-0-19-156167-2.

Bibliografía principal

editar

Bibliografía complementaria

editar
  • «Once Again on Khitan Words in Chinese-Khitan Mixed Trates». Acta Orientalia Scientificarum Academiae Hungaricae 56 (2-4):  páxs. 237–244. 2003. doi:10.1556/AOrient.56.2003.2-4.10 

Enllaces esternos

editar