Wikipedia

Inaciu Galán

periodista y escritor asturianu

Inaciu Galán y González (6 de xunu de 1986, Xixón) ye escritor, periodista, profesor y activista na defensa del asturianu. Doctor cum laude pola Universidá d'Uviéu, diplomáu en Turismu y graduáu en Periodismu, asina como Máster en Sociedá de la Comunicación pola Universitat Oberta de Catalunya. Foi redactor de los periódicos dixitales asturnews.com y lliteratu.com, presentó los programes de televisión Al aldu: Xente de casa y Territoriu sidreru na TPA, amás de dellos espacios na Cadena SER. Anguaño[¿cuándo?] presenta Mundu Sidreru en TPA y Sentir Asturies na RPA. Dirixe proyectos como la plataforma de youtubers n'asturianu, PlayPresta o la revista ViaxAst-VerAsturies. Como realizador dirixe proyectos audiovisuales como'l documental Elles, muyeres na lliteratura asturiana.

Inaciu Galán
Vida
Nacimientu Xixón, 6 de xunu de 1986 (38 años)
Nacionalidá España
Llingua materna asturianu
Estudios
Estudios Universidá d'Uviéu
Nivel d'estudios doctoráu
Llingües falaes castellanu
asturianu
Oficiu periodista, escritor
Miembru de Iniciativa pol Asturianu
Cambiar los datos en Wikidata

Actividá lliteraria y activismu cultural

editar

Ente 2003 y 2005 dirixó y presentó los programes Xuventú d'anguaño[¿cuándo?] y Asina foi... el Surdimientu na emisora Onda Peñes[1]. Por esti últimu programa recibió nel añu 2005 el «Premiu "Enriqueta González Rubín" de Periodismu», dau pol Principáu d'Asturies[2]. Tien collaborao amás con Televisión Local Gijón (TLG) y col diariu eletrónicu Asturies.com. Anguaño[¿cuándo?] presenta Mundu Sidreru y Sentir Asturies na (RTPA).

Dende 2004 participa na organización de dellos actos de calter cultural alrodiu de la llingua asturiana, n'especial col monólogu modernu asturianu, del que ye ún de los principales impulsores. En 2008 espublizó la primer Antoloxía de monólogu modernu ¡Pa echar unes rises!, una antoloxía con testos propios y d'otros autores que preparó pa Ediciones Trabe[3].

Como escritor tien collaborao en publicaciones como El Gomeru (como traductor), AGE, Lletres Asturianes, Reciella Malory, Lliteratura, La Ratonera[4], L'asturianista, Fusión Asturias, La Nueva Quintana, La Migaya, Formientu, El Espinete, N'ast. Cartafueyos d'ensayu, etc.

Nel añu 2006 espublizó'l primer diccionariu del asturianu con una llingua estranxera, el Diccionariu básicu asturianu-inglés / inglés-asturianu // Introductory Asturian-English / English-Asturian Dictionary (con entamu d'Ana Cano, presidenta de l'Academia de la Llingua Asturiana y decana daquella de la facultá de Filoloxía de la Universidá d'Uviéu)[5]. Na Selmana de les Lletres Asturianes del añu 2006 foi seleicionáu na antoloxía L'álbum de Talía, editada pola Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies pa la llectura de testos teatrales polos diputaos.

Como lliteratu tien algamos dellos premios: Segundu premiu nel «II Concursu Minimorium» de rellatu hipercurtiu por La viesca n'ochobre, Mención Especial nel «III Premiu de Poesía de Primavera» de Piloña pol poemariu Los Xarrones de l'Alcordanza, primer premiu nel «I Concursu de rellatu curtiu Muyer y participación» pol rellatu Suañar en tiempu de guerra y Premiu «Pepe Campo» de monólogu dos vegaes, en 2006 pol testu Los asturianos al volante... (a comuña con Isaac de l'Arada) y en 2008 por Les vacaciones. Amás foi cuartu premiu nel «I Certame de Rellatu Curtiu La Caleya», dau pol Conceyu d'Astorga (Lleón), pol cuentu El ruíu que facíen les piedrines.

Ye maestru de llingua asturiana na Universidá Popular de Xixón y en cursos pa funcionarios de dellos conceyos asturianos, asina como na enseñanza secundaria y como investigador algamó en 2007 los premios de l'Academia de la Llingua Asturiana «Concursu de recoyida de material toponímico» (con Marta Lozano Carbajal) pol trabayu Toponimia de La Collá (Siero), qu'asoleyó l'ALLA dientro de la so coleición "Toponimia" y un accesit nel «Concursu de recoyida de material lliterario escrito Federico Fierro G.-Botas» pola edición de Nieve en el puerto d'Eladio Verde. En 2008, recibe dos accésit del mesmu premiu polos trabayos titulaos Cosiquines de pocu más o menos d'Antonio Pérez González y Poesíes asturianes en Nostalgia de Francisco de la Vega, y en 2009, repite con Muestra de publicidá en llingua asturiana.

Foi presidente de l'Asociación Cultural l'Arribada, qu'organiza cada añu l'alcuentru lliterariu organizáu en Xixón col calter añal hasta la so dimisión en xunu de 2008 y foi fundador[6] y director hasta 2017[7] de la revista lliteraria Formientu, editada pola Asociación Xareos! Xestión Cultural y dempués por Cuatro Gotes Ediciones col oxetivu de dar a conocer a les voces más nueves de la lliteratura asturiana dende l'añu 2006.

En 2017 fundó Cuatro Gotes Producciones, empresa cola que lleva alantre proyectos como l plataforma de youtubers n'asturianu, PlayPresta.

Participa, amás, del activismu cultural, fundando y presidiendo'l Conceyu Universitariu pol Asturianu (CUPA)[8], como secretariu del Atenéu Cultural Xuan María Acebal y como collaborador d'otres organizaciones como Periodistes pol Asturianu. En 2012 foi elixíu presidente d'«Iniciativa pol Asturianu», un movimientu ciudadanu creáu l'añu anterior por reivindicar y fomentar la llingua asturiana, siendo presidente hasta 2019, cuando lu sucedió'l tamién periodista Iván Llera.[9][10] Nel añu 2013 recibió'l premiu «Urogallu de Bronce» per parte del Centro Asturiano de Madrid, que con esti xestu reconocía'l llabor de Galán pol asturianu[11][12] 2020.

Publicaciones

editar

Obres

editar
  • Diccionariu básicu asturianu-inglés/inglés-asturianu / Introductory Asturian-English/English-Asturian Dictionary, Ediciones Trabe, Uviéu, 2006; ISBN 84-8053-395-1.
  • Toponimia de Siero (4) Parroquia de La Collá (Siero) (a comuña con Marta Lozano Carbajal), Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu, 2007; ISBN 978-84-8168-444-5.
  • ¡Pa echar unes rises! Antoloxía de monólogu modernu, Ediciones Trabe, Uviéu, 2008; ISBN 9788480534949.
  • Lliteratura asturiana y compromisu, páx. 135-148, Ediciones Trabe, Uviéu, 2009; ISBN 9788480535373.
  • Tierra podre. (Poemariu). Editorial Camelot, 2017 ISBN 978-84-945642-8-4
  • Patria en pallabres menores. (Poemariu). BaxAmar Editores. Xixón, 2018. ISBN 978-84-948487-2-8
  • Cartes nel horru (y delles hestories más). Cuatro Gotes Ediciones. Xixón, 2019. ISBN 978-84-121419-0-0
  • Nel, el coríu que nun sabía nalar [Ilustraciones d’Enrique Carballeira] Coleición Llingua de Trasgu, asturtOOns Editorial (Asturies, 2012) ISBN 978-84-939629-2-0
  • Más monólogos… ¡Pa echar unes rises! II Antoloxía de monólogu modernu [Esbilla y entamu] Ediciones Trabe (Uviéu, 2011) ISBN 978-84-8053-648-6
  • Terminoloxía de Turismu. Coleición Termast, Academia de la Llingua Asturiana (Uviéu, 2012) [consultar versión dixital]
  • La curuxa Catuxa (en collaboración con Vero Suari). Premiu María Josefa Canellada[13]

Tornes

editar
  • The English Roses [Torna del inglés del testu de Madonna] Ediciones Camelot (Asturies, 2016) ISBN 978-84-945642-0-8
  • Doña Berta [Torna del testu de Clarín adaptáu a cómic por Isaac del Rivero Sr.] Ediciones Trabe (Uviéu, 2012) ISBN 978-84-8053-668-4

Antoloxíes

editar
  • L'Álbum de Talía, Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies, Uviéu, 2006, Depósitu llegal AS-2.030-06.
  • Esbilla de testos teatrales de La Ratonera, 2006, ORIS Teatro, ISSN 1578-2514.
  • Fecho en cuarentena. Ediciones Ragadast (Uviéu, 2020)

Direición

editar
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 7-8, Xixón, xunu 2010, Xareos! Xestión Cultural ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 6, Xixón, payares 2009, La Cruz de Grau pa Xareos! Xestión Cultural ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 5, Xixón, mayu 2009, La Cruz de Grau pa Xareos! Xestión Cultural ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 4, Xixón, payares 2008, La Cruz de Grau pa Xareos! Xestión Cultural ISSN 2172-4156.
  • Vagamar. Periódicu de l'Arribada 2007, Xixón, 2007, Asociación L'Arribada. ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 3 Lliteratura erótica, Xixón, setiembre 2007, Asociación H.a Xareos ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 2 Especial Narrativa Moza, XXixón, mayu 2007, Asociación H.a Xareos ISSN 2172-4156.
  • Formientu. Revista de lliteratura mui moza Númberu 1, Xixón, ochobre 2006, Asociación H.a Xareos ISSN 2172-4156.
  • Vagamar. Periódicu de l'Arribada 2006, Xixón, 2006, S.T.A.

Fontes

editar
  • Camilo Díaz, Dolfo; En tables. Un teatru pal sieglu XXI. (Uviéu, 2006) Gobiernu del Principáu d'Asturies / KRK Ediciones ISBN-978-84-96476-86-8
  • VV.AA., Falaquefala llingua y lliteratura asturiana 2u Bachilleratu, Editorial Trabe, Uviéu, 2007; ISBN-84-8053-422-2
  • Lliteratura asturiana y compromisu, páx.135-148, Ediciones Trabe, Uviéu, 2009; ISBN 9788480535373.

Referencies

editar
  1. ↑ "Asina foi'l surdimientu" dedicó'l so programa a la comunciación Archiváu 2013-12-24 en Wayback Machine, n'asturnews, 31/1/2006.
  2. ↑ Inaciu Galán, Urogallu de Bronce por su labor en favor del asturiano Archiváu 2017-09-10 en Wayback Machine en elcomercio.es, 0/1/2013.
  3. ↑ «biblioasturias.com». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-23.
  4. ↑ Reciella Malory Esvilla de autores asturianos La Ratonera. Revista asturiana de teatro Archiváu 2012-06-27 en Wayback Machine, nu. 17/5/2006.
  5. ↑ Inaciu Galán y González. Profesor de lengua asturiana Archiváu 2015-09-24 en Wayback Machine en Revista Fusión, octubre 2006.
  6. ↑ Inaciu Galán, Urogallu de Bronce por su labor en favor del asturiano Archiváu 2017-09-10 en Wayback Machine en elcomercio.es, 0/1/2013.
  7. ↑ La «renovación generacional», seña de identidad de la revista «Formientu» Archiváu 2016-03-03 en Wayback Machine en lne.es, 13/1/2012
  8. ↑ El Centro Asturiano de Madrid distingue a Inaciu Galán con el Urogallu de Bronce por su labor en favor del asturiano Archiváu 2013-12-24 en Wayback Machine, en 20minutos.es, 5/1/2013
  9. ↑ Inaciu Galán, nuevo presidente de Iniciativa pol Asturianu tras su I Congreso Archiváu 2024-06-18 en Wayback Machine, en lne.es, 27/2/2012.
  10. ↑ El periodista Inaciu Galán, escogido presidente de Iniciativa pol Asturianu Archiváu 2022-01-20 en Wayback Machine n'Europa Press, 26/2/2012.
  11. ↑ El Centro Asturiano de Madrid distingue a Inaciu Galán con el Urogallu de Bronce por su labor en favor del asturiano Archiváu 2013-12-24 en Wayback Machine, en 20minutos.es, 5/1/2013
  12. ↑ Inaciu Galán, Urogallu de Bronce por su labor en favor del asturiano Archiváu 2017-09-10 en Wayback Machine en elcomercio.es, 0/1/2013.
  13. ↑ 'La curuxa Catuxa' gana el premio María Josefa Canellada de literatura infantil y juvenil Archiváu 2020-11-01 en Wayback Machine El Comercio, consultao'l 16.11.2021

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Inaciu_Galán&oldid=4246826»