Wikipedia

Academia de la Llingua Asturiana

organismu de normalización de la llingua asturiana

L'Academia de la Llingua Asturiana (ALLA) ye'l muérganu encargáu de la normativización del idioma asturianu. Desendolca tamién llabor d'asesoramientu en tolo que cinca a la llingua. L'Academia de la Llingua Asturiana ye una institución del Principáu d'Asturies que se creó en 1980 por Decretu del Conseyu Rexonal d'Asturies 33/1980 de 15 d'avientu[1] y con estatutos aprobaos pol mesmu muérganu por Decretu 9/1981[2], modificaos el 12 d'abril de 1995[3].

Academia de la Llingua Asturiana
institución pública y academia
Llocalización
Sede Uviéu
Direición España
Historia
Fundación15 avientu 1980
Organigrama
Presidente Xosé Antón González Riaño
Presupuestu 207 500 €
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

Xosé Lluis García Arias foi'l presidente hasta l'añu 2001,[4] pasando entóncenes a ocupar la presidencia y representación de la institución Ana Cano.[5]

Nel añu 1919 creárase en Xixón la Real Academia Asturiana de les Artes y les Lletres, siendo la otra academia que s'ocupó na historia del asturianu; sicasí, el llabor d'esta última viérase interrumpíu.

Cargos académicos

editar
 
Sede actual na cai del Águila n'Uviéu.

L'Academia tien anguaño 22 miembros de númberu, 21 miembros correspondientes y 16 académicos d'honor. Los académicos nun perciben nenguna retribución nin pola so condición de talos nin polos cargos que desempeñen na Academia.

Los cargos académicos son:

Nel Presidente recái la representación pública de la institución.

Llistáu completu d'académicos

editar

Amúesase darréu la llista d'académicos y académiques de l'Academia:[6]

Académicos de númberu

editar

Académicos correspondientes

editar
  • D. David M. Rivas Infante
  • D. Vicente Rodríguez Hevia
  • D. Miguel Solís Santos
  • D. Pablo Suárez García
  • D. Xose Antón Suárez Puente
  • D. Juan Carlos Villaverde Amieva
  • D. Xosé Álvarez Fernández "Pin" (†)
  • D. Manuel d'Andrés Fernández "Mánfer de la Llera" (†)
  • D. Félix Ferreiro Currás (†)
  • D. Andrés Solar Santurio (†)
     

Académicos d'honor

editar
  • D. Celso Muñiz
  • D. Emilio Alarcos Llorach (†)
  • D. Álvaro Galmés de Fuentes (†)
  • D. Manuel García-Galano (†)
  • D. Joaquín Manzanares Rodríguez-Mir (†)
  • D. José Luis Pensado Tomé (†)
  • D. Alonso Zamora Vicente (†)
     

Historia

editar
 
El "DALLA" y dellos Cartafueyos normativos.

En 1981 asoleyó'l so primer trabayu normativu: Normes Ortográfiques, enantaes posteriormente colos cartafueyos Amestadures I (1987) y Amestadures II (1988) y con Conxugación de verbos (1989; espublizao conxuntamente dende la cuarta edición, de 1993); anguaño yá va pola 7ª edición (2012).

En 1982 entamó a editar el boletín Lletres Asturianes («LL.AA.»)[8] nel que se da lluz a trabayos d'investigación al rodiu de la llingua y lliteratura asturianes, anque tamién s'asoleyen artículos d'etnografía, folclor, historia, etc. Col númberu 104 (marzu de 2011), cámbiase'l formatu p'adaptalu a los estándares de publicación científica internacional;[9] ye xusto depués de la publicación del so primer númberu especial: un doble volume dedicáu al profesor, y ex-presidente de la institución, Xosé Lluis García Arias. Anguaño, llévense espublizaos 108 númberos, con una periodicidá actual de dos númberos per añu.

En 1998 espublízase la Gramática de la Llingua Asturiana (con una tercer edición en 2001) y en 2000 el Diccionariu de la Llingua Asturiana («DALLA»), colo que completa'l so llabor normativo, aniciao cásique venti años atrás.

Nel añu 2005 entama la espublización de la serie Cartafueyos Normativos, una serie de guíes léxiques normativizadores pa iguar diverses estayes y campos nos que la llingua asturiana nun contaba con un referente nidiu.[10] Esta xera va complementase dende l'añu 2009 col proyeutu TermAst, que s'encarga de la ellaboración de propuestes terminolóxiques d'aplicación a los nuevos usos de la llingua asturiana en dellos campos temáticos.[11]

Dende l'añu 2009, el númberu especial de mayu dedicáu a la Selmana de les Lletres, independízase de Lletres Asturianes dando pasu al Lletres Lliterariu, qu'a diferencia de la publicación madre (dende'l númberu 104), caltién el formatu orixinal d'aquelli.[12] Xunto a esti númberu especial de LL.AA., publica dende 1990 la revista Lliteratura,[13] dedicada a presentar artículos sobre les últimes obres y autores n'asturianu, asina como una muestra d'ello; ensin una periodicidá fixa, llévense espublizaos 29 númberos (2012).

Llabor principal de l'Academia

editar

El llabor de l'Academia, que vien dau polos sos Estatutos, organízase en delles xuntes de trabayu:

  • Lexicografía
  • Normativización
  • Toponimia
  • Pedagoxía
  • Lliteratura
  • Etnografía y Cultura

Otres xeres

editar

Tamién, y siempre al mandáu de los Estatutos, l'Academia lleva alantre otres xeres, ente les que tán:

  • Organización de les Xornaes d'Estudiu, sesiones añales de tres díes de duración onde s'afonda nel estudiu de la llingua, la lliteratura, la etnografía y la cultura asturiana en xeneral.
  • Organización de los Alcuentros "Llingua Minoritaria y Educación".
  • Cursos de Branu y Pruebes de Conocencia.
  • Convocatories de concursos: "Investigación", "Llectures pa Rapazos", "Creación Lliteraria", "Recoyida de Material Lliterario Oral", "Teatru", "Recoyida de Material Lliterario Escrito" y "Curtios Cinematográficos".
  • Llabor editorial. L’Academia tien asoleyaos camín de 500 llibros repartíos en 16 coleiciones y edita estes cuatro revistes:

L'iguador ortográficu

editar

L'Academia de la Llingua Asturiana ufierta de baldre un Iguador Ortográficu pal asturianu.[14] Ye un correutor ortográficu pa los procesadores de testu de Microsoft® Word 97®, 2000®, XP® y 2003®, con una base de datos de cerca de 4 millones de pallabres, basada nel Diccionariu de la Llingua Asturiana («DALLA») asoleyáu pola Academia, y qu'inxer otra base de datos con cuasi 300 regles sintáutiques y ortográfiques. Acompáñase d'un "Diccionariu d'usuariu" y una opción de "Suxerencies" pa facilitar la iguadura más afayadiza.

Referencies

editar
  1. ↑ BOCRA nᵘ 13 de 16.7.1981. [1] Archiváu 2014-01-06 en Wayback Machine
  2. ↑ BOCRA nᵘ 14 de 22.12.1981. [2]
  3. ↑ BOPA nᵘ 136 de 14.6.1995. [3] Archiváu 2014-01-06 en Wayback Machine
  4. ↑ Dimisión del presidente de l'ALLA, Lletres Asturianes nᵘ 76, seición "Entamu", Uviéu, 2001; ISSN 0212-0534. [4]
  5. ↑ Lletres Asturianes nᵘ 78, seición "Notes y anuncies", Uviéu, 2001; ISSN 0212-0534. [5]
  6. ↑ «Académiques y académicos». Consultáu'l 12 d'avientu de 2024.
  7. ↑ En 2022, por determín propiu y acordies colos nuevos estatutos de l'Academia pasó a la categoría de Miembru d'Honor.
  8. ↑ Llistáu de los númberos de Lletres Asturianes. [6]
  9. ↑ "Entamu" del númberu 104. [7]
  10. ↑ Llistáu de los Cartafueyos Normativos publicaos. [8]
  11. ↑ Páxina del proyeutu TermAst.
  12. ↑ Lletres Lliterariu, mayu 2009; Entamu (páx.5-6); ISSN 1889-5182
  13. ↑ Llistáu de los númberos de Lliteratura. [9]
  14. ↑ Iguador ortográficu.

Enllaces esternos

editar

Web institucional

editar

Testos normativos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Academia_de_la_Llingua_Asturiana&oldid=4312381»