Wikipedia

Isabella Karle

Isabella Helen Lugoski, más conocida como Isabella Karle (2 d'avientu de 1921, Detroit – 3 d'ochobre de 2017, Alexandria) foi una investigadora estauxunidense que se destacar pol desenvolvimientu de téuniques pa determinar la estructura tridimensional de molécules por cristalografía de rayos X. Karle recibió dellos premios y reconocencies poles sos contribuciones científiques, como la Medaya Nacional de la Ciencia, y el Premiu de l'Armada al Serviciu Civil Distinguíu.

Isabella Karle
Vida
Nacimientu Detroit[1], 2 d'avientu de 1921[2]
Nacionalidá Bandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos [3]
Muerte Alexandria[4], 3 d'ochobre de 2017[5] (95 años)
Sepultura Cementerio Jardines de Columbia (es) Traducir
Causa de la muerte cáncanu de cerebru
Familia
Casada con Jerome Karle [6]
Estudios
Estudios Universidá de Michigan 1940) bachiller de ciencies
Universidá de Michigan Philosophiæ doctor
Nivel d'estudios Philosophiæ doctor
Llingües falaes inglés
Oficiu química, profesora universitaria, cristalógrafa, fisicoquímica, biofísica
Emplegadores Universidá de Michigan
Premios
Miembru de Academia Nacional de Ciencies de los Estaos Xuníos[13]
Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos
Cambiar los datos en Wikidata

Biografía editar

 
Isabella (sentada nel centru) y Jerome Karle (al fondu a la izquierda) na so ceremonia de xubilación en 2009.

Isabella Helen Lugoski nació en Detroit, Michigan, EE. UU., el 2 d'avientu de 1921, nel senu d'una familia d'inmigrantes polacos. Decidió estudiar la carrera de Química en cursando un añu d'esta asignatura na escuela.[14] Asistió con una beca a la Universidá de Michigan y llicencióse en Fisicoquímica a los diecinueve años. Darréu completó un máster en Ciencia y un doctoráu en Ciencies Físiques en 1940.[15][16] Mientres la so estancia na universidá conoció a Jerome Karle, col que se casó en 1942.[17]

Isabella Karle trabayó nel Proyeutu Manhattan mientres la Segunda Guerra Mundial, nel desenvolvimientu de téuniques pa la estracción de cloruru de plutoniu a partir de materiales con conteníu d'óxidu de plutoniu.[14] Al acabar la guerra, volvió por un curtiu tiempu a Michigan, onde foi la primer muyer miembru de la facultá de Química.[18][19]

En 1946, empezó a trabayar nel Llaboratoriu d'Investigación Naval de los Estaos Xuníos, onde permaneció hasta'l final de la so carrera. Ellí realizó importantes meyores nel desenvolvimientu d'aplicaciones práutiques pa les idees del so home pa resolver la estructura de cristales por aciu l'analís direutu de la difracción de rayos X. Les sos contribuciones fueron clave pa confirmar esperimentalmente la validez d'estos métodos, polos que Jerome Karle y el so collaborador Herbert Hauptman llograron el premiu Nobel de Química de 1985.[20][19] Usando estes téuniques, Isabella Karle llogró determinar la estructura de numberoses molécules orgániques, como esteroides, alcaloides, toxines, ionóforos y péptidos.[16][18] Amás del impautu d'esta área d'investigación en química y bioloxía, nel desenvolvimientu de productos farmacéuticos y en medicina, les estructures elucidaes por Karle sirvieron de base pal desenvolvimientu de métodos computacionales na cristalografía de rayos X.[16][19][18] Foi escoyida socia de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos en 1993.[18][21] Tamién foi Presidente de l'Asociación Americana de Cristalografía, y miembru de dellos comités nacionales pa la meyora de la química y cristalografía.

En xunetu de 2009, xubilar xunto al so home dempués de más de sesenta años al serviciu del Gobiernu d'Estaos Xuníos.[16] La ceremonia de xubilación cuntó cola presencia del entós Secretariu de l'Armada de los Estaos Xuníos, Rayo Mabus, quien dio a dambos investigadores el Premiu de l'Armada al Serviciu Civil Distinguíu, la máxima reconocencia dada a emplegaos civiles de l'Armada estauxunidense.[16]

El 3 d'ochobre de 2017 finó nun centru de cuidaos paliativos de Arlington (Virxinia) por cuenta de un tumor cerebral.[22]

Premios editar

Isabella Karle recibió numberosos premios y reconocencies,[15][18][16] ente ellos:

  • Medaya Garvan-Olin (1978), dada a muyeres estauxunidenses que s'estremaron nel campu de la química.
  • Premiu Gregori Aminoff (1988), concedíu pola Real Academia de les Ciencies de Suecia por contribuciones destacaes en cristalografía.
  • Premiu Bower (1993), reconocencia del Institutu Franklin a los llogros científicos. Karle foi la primer muyer que recibió esti premiu.
  • Medaya Nacional de la Ciencia (1995), el más alta reconocencia científica nos Estaos Xuníos.
  • Premiu al Serviciu Civil Distinguíu (2009).

Ver tamién editar

Referencies editar

  1. ↑ URL de la referencia: http://www.chemistry.msu.edu/faculty-research/portraits/portrait-details/params/id/60/.
  2. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 2 mayu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  3. ↑ URL de la referencia: http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01053870.
  4. ↑ URL de la referencia: https://www.nytimes.com/2017/10/26/obituaries/isabella-l-karle-dead-findings-on-molecules-helped-husband-win-nobel.html.
  5. ↑ URL de la referencia: https://www.washingtonpost.com/local/obituaries/isabella-l-karle-chemist-who-helped-reveal-structure-of-molecules-dies-at-95/2017/10/20/c778f268-b4ee-11e7-a908-a3470754bbb9_story.html.
  6. ↑ URL de la referencia: https://www.atomicheritage.org/profile/isabella-karle. Data de consulta: 21 xunetu 2018.
  7. ↑ URL de la referencia: https://www.acs.org/content/acs/en/funding-and-awards/awards/national/bytopic/francis-p-garvan-john-m-olin-medal.html. Data de consulta: 27 agostu 2017.
  8. ↑ URL de la referencia: http://www.theaic.org/award_winners/chem_pioneer.html#cpa60s. Data de consulta: 26 agostu 2017.
  9. ↑ URL de la referencia: https://www.fi.edu/laureates/isabella-l-karle.
  10. ↑ URL de la referencia: http://www.michiganwomen.org/Images/Karle,%20Isabella.pdf.
  11. ↑ URL de la referencia: https://www.americanpeptidesociety.org/duvigneaud-award/.
  12. ↑ URL de la referencia: https://www.acs.org/funding/awards/ralph-hirschmann-award-in-peptide-chemistry/past-recipients.html.
  13. ↑ URL de la referencia: http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/53970.html. Data de consulta: 25 febreru 2018.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Isabella Karle's Interview (2015)» (inglés). Voices of the Manhattan Project (25 de marzu de 2015). Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Isabella Lugoski Karle». University of Michigan. Consultáu'l 12 de marzu de 2016.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 McKinney, Donna (21 de xunetu de 2009). «Jerome and Isabella Karle Retire from NRL Following Six Decades of Scientific Exploration» (inglés). U.S. Naval Research Laboratory. Archiváu dende l'orixinal, el 14 de xunetu de 2017. Consultáu'l 11 de marzu de 2016.
  17. ↑ «Isabella Karle» (inglés). Atomic Heritage Foundation. Consultáu'l 12 de marzu de 2016.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 «Isabella Karle» (inglés). Massachusetts Institute of Technology. Consultáu'l 12 de marzu de 2016.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Sanz-Aparicio, Julia (marzu-abril 2015). «El legáu de les muyeres en cristalografía». ARBOR Ciencia, Pensamientu y Cultura 191-772. doi:10.3989/arbor.2015.7hospiciu72n2002. 
  20. ↑ Jerome Karle: The Nobel Prize in Chemistry 1985, Nobel Prize.
  21. ↑ «Book of Members, 1780–2010: Chapter K». American Academy of Arts and Sciences. Consultáu'l 12 de marzu de 2016.
  22. ↑ Lange, Emily (20 d'ochobre de 2017). «Isabella L. Karle, chemist who helped reveal structure of molecules, dies at 95». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/local/obituaries/isabella-l-karle-chemist-who-helped-reveal-structure-of-molecules-dies-at-95/2017/10/20/c778f268-b4ee-11y7-a908-a3470754bbb9_story.html. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2017. 

Enllaces esternos editar

 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Isabella_Karle&oldid=3842586»