Juan Mora Fernández
Juan Mora Fernández (12 de xunu de 1784, San Xosé – 16 d'avientu de 1854, San Xosé) foi un comerciante, maestru y políticu costarricanu, primer Xefe d'Estáu de Costa Rica y reelecto en dos causes, de manera que guio al acabante surdir Estáu de Costa Rica en tres alministraciones (1824-1825, 1825-1829, y 1829-1833).
Juan Mora Fernández | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1825 - 1833 - José Rafael de Gallegos y Alvarado → | |||
| Vida | |||
| Nacimientu | San Xosé, 12 de xunu de 1784 | ||
| Nacionalidá |
 Costa Rica | ||
| Muerte | San Xosé, 16 d'avientu de 1854[1] (70 años) | ||
| Familia | |||
| Hermanos/es | |||
| Oficiu | políticu, xuez, abogáu | ||
 | |||
Tamién foi'l primer gobernante qu'incentivó'l cultivu de café en Costa Rica, lo cual camudó la economía, sociedá, cultura y política del país.
Datos personales
editarLos sos padres fueron Mateo de Mora Valverde y Lucía Encarnación Fernández Umaña. El so hermanu Joaquín Mora Fernández foi tamién Xefe d'Estáu.
Casar en San Xosé'l 13 de xineru de 1819 con Juana del Castillo y Palacios (1799-1841), sobrina del presbíteru Florencio del Castillo, cola que tuvo once fíos: María Josefa Eugenia de Jesús, José María, María Escolástica de Jesús, Innominado (mellizu), Inmominado (mellizu), José Frutos, Ramón, Juan María Gordianu de Jesús, Juana Dolores de Jesús (Juanita), Camilo de Jesús y Adela de Jesús Mora del Castillo.
Actividaes privaes y primeros cargos públicos
editarEnte 1806 y 1815 permaneció en Costa Rica, dedicáu al comerciu local, y en 1816 nomóse-y maestru de primeres lletres en San Xosé.
De 1815 a 1816 foi Sodelegáu d'Intendencia del Partíu de Gotera (güei San Miguel, El Salvador).
En 1821 foi Secretariu del Conceyu de San Xosé y xuez de primera instancia. En payares d'esi añu participó na comisión redactora del Pactu de Concordia.
En 1822 foi Secretariu de la Xunta Cimera Gubernativa. En 1823 foi miembru del Congresu provincial constituyente y de 1823 a 1824 desempeñó'l cargu d'Intendente de Costa Rica.
En 1824 presidió la segunda Conxusta Patriótica, na ciudá de San Xosé.
Xefe d'Estáu
editar
En 1824 foi electu Xefe d'Estáu Provisional hasta 1825, y esi añu foi escoyíu por apolmonante mayoría como Xefe d'Estáu pal periodu 1825-1829.
Mientres el so primera alministración voluntariamente diose l'Anexón del Partíu de Nicoya, el 25 de xunetu de 1824. En 1825 emitió la Llei Fundamental del Estáu Llibre de Costa Rica, la constitución interna de Costa Rica dientro de la República Federal de Centro América; y esi mesmu añu declaró oficialmente a la Virxe de los Ánxeles Patrona de Costa Rica. En 1828 estableció la Casa de Moneda, pola puxanza de l'actividá minera nos Montes del Aguacate.
En 1829 foi reelixíu pal periodu 1829-1833. En 1829 emitió la Llei Aprilia; per mediu d'esi edictu dixebró temporalmente a Costa Rica de la República Federal de Centro América (en guerra civil), llei que tuvo vixente hasta 1831. En 1830 el señor Miguel Carranza Fernández traxo la primera imprenta de Costa Rica, y en 1833 publicóse'l primer periódicu nel país, llamáu'l “Noticioso Universal”. Por haber promovíu la prensa nes sos alministraciones ye qu'a Juan Mora Fernández estremóse-y col títulu de "Padre del Periodismu" de Costa Rica.
Don Juan Mora Fernández sofitó la esplotación minera nos montes del Aguacate y el palu brasil (Caesalpinia echinata) na mariña del océanu Pacíficu, pero principalmente al café como futuru económicu y social de Costa Rica. En 1825 el gobiernu eximió al café del pagu del diezmu, y en 1831 l'Asamblea Nacional decretó que cualesquier que cultivara café por 5 años en "tierra baldía" podría reclamala como propiedá so. Don Mariano Montealegre Bustamante foi unu de los principales impulsores del cultivu ente 1824-1840. Les primeres esportaciones facer l'alemán George Stiepel, que comerciaba con Inglaterra al traviés de Chile.
Coles mesmes empieza a dar los primeres lineamientos nel área municipal. Los sos Vicepresidentes fueron Mariano Montealegre Bustamante (1824-1825) y José Rafael de Gallegos y Alvarado (1825-1833), que-y asocedió na Xefatura del Estáu.
El so legáu
editar
Les sos principales contribuciones a la Historia de Costa Rica son:
- La Llei Fundamental del Estáu Llibre de Costa Rica.
- La Virxe de los Ánxeles Patrona de Costa Rica.
- La minería nos Montes del Aguacate.
- La Casa de Moneda.
- La Llei Aprilia.
- La primera imprenta.
- El primer periódicu llamáu'l "Noticioso Universal".
- La esportación del Palu Brasil (Caesalpinia echinata).
- Les primeres faciendes y esportaciones de café a Chile ya Inglaterra.
Cargos posteriores
editarDarréu foi maxistráu de la Corte Cimera de Xusticia (1834-1835), Diputáu al Congresu federal centroamericanu (1836-1837) y Vicejefe d'Estáu y Presidente del Conseyu Representativu (1837-1838). En 1838, al ser derrocáu Manuel Aguilar Chacón, foi confináu en Poás y darréu exiliáu. Mientres casi trés años moró n'El Salvador, hasta qu'en 1841 dexóse-y volver a Costa Rica.
Foi Vicejefe provisional del Estáu en 1842, miembru de l'Asamblea Constituyente de 1843-1844, Senador y Presidente n'exerciciu de la Cámara de Senadores (1844-1847) y Diputáu (1847-1848).
De 1850 a 1854 foi Maxistráu y Presidente de la Corte Suprema de Xusticia de Costa Rica, cargos a los qu'arrenunció poco primero de la so muerte.
Fallecimientu
editarMorrió en San Xosé'l 16 de payares de 1854.
Honores
editar- En 1833 l'Asamblea llexislativa dispunxo asitiar la so semeya nel so salón de sesiones, cola indicación de qu'ocupaba esi llugar poles sos virtúes y que lo ocuparíen en delantre los que nel mesmu cargu de Xefe d'Estáu fixérense dignos d'esi honor.
- En 1848 el Congresu declarar Beneméritu de la Patria.
- Na ciudá de San Xosé alzóse-y una estatua y una plaza lleva'l so nome.
- Un cantón de la provincia de San Xosé lleva'l nome de Mora.
- La condecoración con que'l Gobiernu de Costa Rica estrema a personalidaes estranxeres denominar Orde Nacional Juan Mora Fernández.
- La escuela Juan Mora Fernández, en Santa Bárbara, Heredia.
Cine: "Sienda Inorada"
editarEn 1983, el Centru Costarricense de Producción Cinematográfica realiza'l llargumetraxe de ficción "Sienda Inorada", dirixíu por Ingo Niehaus y fotografiáu por Luis F. Bulgarelli. El filme retrata l'intentu de Juan Mora Fernández de llevar a cabu una reforma agraria, mientres el so cargu de secretariu del Conceyu de San Xosé, nel periodu de 1820 a 1821. Esta reforma consistía nel repartu gratuitu de les tierres comunales ente los indixentes, so la condición de semar café; sicasí, un grupu de comerciantes, representantes de la incipiente burguesía, termina per traicionar la reforma. La cinta busca afigurar una dómina decisiva pal posterior forjamiento del Estáu-nación costarricense, pero inorada pola mayoría de los testos históricos.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Diccionario biográfico español. Identificador DBE: 52052/juan-mora-fernandez. Apaez como: Juan Mora Fernández. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Editorial: Real Academia de la Historia. Llingua de la obra o nome: castellanu. Data d'espublización: 2011.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Juan Mora Fernández.
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Juan Mora Fernández.
| Predecesor: Primer titular |
 1824 - 1833 |
Socesor: 1833-1835 |
| Predecesor: Rafael Ramírez Hidalgo |
Rexente de la Corte Suprema de Xusticia de Costa Rica 1850-1854 |
Socesor: Rafael Ramírez Hidalgo |
Datos: Q888005- Multimedia: Juan Mora Fernández
