Kragujevac

Kragujevac
Alministración
País	Serbia
Distritu	Distrito de Šumadija (es)
Conceyu	Opština Kragujevac (en)
Tipu d'entidá	ciudad de Serbia (es)
Nome oficial	Крагујевац (sr)
Nome llocal	Крагујевац (sr)
Códigu postal	34000
Xeografía
Coordenaes	44°00′51″N 20°56′22″E / 44.0142°N 20.9394°E
	Kragujevac Kragujevac (Serbia)
Superficie	865 km²
Altitú	180 m
Demografía
Población	150 623 hab. (2018)
Porcentaxe	100% de Opština Kragujevac (en)
Densidá	174,13 hab/km²
Más información
Fundación	1476 (Gregorianu)
Prefixu telefónicu	34
Estaya horaria	UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes	Suresnes, Pitești (es) , Trenčín, Xericó, Bat Yam, Mostar, Nápoles, Bielsko-Biała, Ingolstadt, Reggio Emilia, Carrara, Springfield (es) , Maguilov, Ohrid, Karlovac (es) , Verona, Bydgoszcz y Milwaukee
	kragujevac.rs

Kragujevac (serbiu: Крагујевац, escuchar (?·i)) ye la cuarta ciudá más grande de Serbia dempués de Belgráu, Novi Sad y Niš, y el centru alministrativu del distritu de Šumadija. Ta asitiada a veres del ríu Lepenica. La ciudá yera conocida como "Kraguyevca" o "Karacofça" mientres el dominiu otomanu.

A pesar de la so fundación relativamente tardida (1476), Kragujevac foi pionera en munchos aspeutos. Foi la primer capital de la Serbia moderna (1818-1839), y la primer constitución de los Balcanes proclamar nesta ciudá en 1835. Más palantre, la primer universidá de Derechu de l'acabante independizar Serbia foi fundada en 1838, precedida pola primer escuela de gramática (Gimnazija), en 1833, según el Teatru Nacional (1835) y l'Academia Militar (1837).

Belgráu tomó la delantrera al convertise na sede del tronu en 1841. La Universidá de Kragujevac nun se restableció hasta 1976. La Kragujevac contemporánea ye conocida poles sos fábriques d'armes, munición, y sobremanera la sede del conglomeráu industrial Zavodi Crvena Zastava, la factoría d'automóviles Zastava Automobili, que produció los populares coches Zastava (n'otros mercaos comercializaos como Xugu), y que foi adquirida pol Grupu Fiat en 2008.^[1]

Etimoloxía

El nome de la ciudá deriva de la pallabra serbia "kraguj", que vien describir un tipu de ferre, asina que'l so nome puede interpretase como "llugar de ferres". Dellos mapes antiguos amuesen el nome como Krakow.

Historia

Más de 200 sitios arqueolóxicos na rexón de Šumadija confirmen que los primeros asentamientos humanos de la rexón produciéronse hai unos 40.000 años, mientres el Paleolíticu.

Kragujevac foi mentada per primer vegada nel periodu medieval, en rellación con una plaza pública construyida nel asentamientu, ente que la primer mención escrita de la ciudá foi nun documentu turcu de 1476. Esta mención referir al asentamientu como "aldega de Kragujevdza".

La ciudá empezó a espolletar dempués de la lliberación de Serbia de la dominación turca, en 1818, cuando'l príncipe Miloš Obrenović proclamar capital del nuevu Principáu de Serbia.^[2] La primer constitución serbia proclamar nella en 1835. La primer llei sobre la imprenta foi aprobada tamién en Kragujevac en 1870, cuando la prosperidá de la ciudá averó-y a otres capitales europees de la dómina.

El puntu d'inflexón nel so desenvolvimientu xeneral producir en 1851, cuando empezó la fundición pa la producción de cañones, empezando una nueva era nel desenvolvimientu económicu de la ciudá. La principal industria nos sieglos XIX y XX foi la militar. Kragujevac convertir n'unu de los mayores esportadores de Serbia en 1886, cuando la exa ferroviaria Belgráu - Nis conectó al traviés de Kragujevac.

Mientres la Primer Guerra Mundial, Kragujevac volvió ser la capital de Serbia ente 1914 y 1915, y la sede de munches instituciones estatales -inclusive'l mandu supremu del exércitu serbiu foi allugáu nel edificiu del Palaciu de Xusticia. Mientres la guerra, Kragujevac perdió'l 15% de la so población.

Masacre de Kragujevac

Mientres la Segunda Guerra Mundial, los nazis cometieron la masacre de Kragujevac, l'asesinatu sistemáticu d'ente 6.000 y 8.000 persones ente'l 19 y el 21 d'ochobre de 1941, en represalia por un ataque partisanu sobre soldaos alemanes.^[3] Ente los muertos hubo una xeneración entera de neños, sacaos direutamente de la escuela.^[3] El monumentu a los alumnos executaos ye un símbolu de la ciudá. Esta otomía inspiró un poema tituláu "Krvava bajka" (cuentu de fades sangrientu), compuestu por Desanka Maksimović, una poeta serbia bien conocida na ex Yugoslavia.

Nel periodu posterior a la guerra, Kragujevac tuvo un importante desenvolvimientu industrial. Les sos principales esportaciones yeren turismos, camiones y vehículos industriales, armes de caza, cadenes industriales, cueru y testiles. La mayor industria de la ciudá foi Zastava, que dio emplegu a decenes de miles de yugoslavos. Esta factoría sufrió por cuenta de les sanciones económiques mientres la era Milosević, y foi casi destruyida polos bombardeos de la OTAN de 1999.^[4] A pesar del alcuerdu col fabricante italianu d'automóviles Fiat,^[1] y la probable renovación de la fábrica, la ciudá sufre anguaño una alta tasa de desemplegu.

Dende 1976, Kragujevac creció como centru universitariu. La Universidá de Kragujevac inclúi les facultaes de Medicina, Inxeniería, Derechu, Economía, Filoloxía, Arte, Ciencies Naturales y Matemátiques.^[5]

Conceyos

Kragujevac ta estremada en cinco municipios, que son los siguientes:

Demografía

Según datos del últimu censu de la República de Serbia, lleváu a cabu en 2002, la población de Kragujevac yera de 175 577 habitantes partíos ente les siguientes etnies:

Etnia	Númberu
Serbios	170 147
Romaninos	1 154
Yugoslavos	401
Macedonios	326
Croates	204
Musulmanes de nacionalidá Musulmanes	151
Otres	3 197
Total	175 577

Economía

Puerta principal de la factoría de Zastava.

Kragujevac foi un importante centru industrial y comercial en Serbia dende'l sieglu XVIII. La industria de la ciudá tuvo fuertemente rellacionada a la producción d'automóviles y la fabricación d'armes de fueu, a cargu del conglomeráu industrial estatal yugoslavu Zavodi Crvena Zastava, qu'arrexuntaba les divisiones d'armes, automóviles y camiones, privatizaes na dómina moderna. Zastava Automobili foi fundada en 1953, y producía el conocíu vehículu Xugu. Zastava, que foi parcialmente destruyida polos bombardeos de la OTAN de 1999 foi vendida pol gobiernu serbiu al Grupu Fiat en 2008, realizando una importante inversión na factoría, rebautizada como Fiat Automobili Srbija. La fábrica d'armes Zastava Oružje fundar en 1853 y dende entós creció hasta convertise nel principal fabricante de Serbia d'armes de fueu, al traviés de la corporación Zastava Arms.

Edificios y monumentos

L'Antigua ilesia de la Venida del Espíritu Santu, construyida en 1818, como parte de la corte del Príncipe Miloš. El so interior foi decoráu ente 1818 y 1822. El campanariu construyir en 1907.
L'Antiguu Parllamentu, construyíu nel patiu de la ilesia na que se celebró la xunta parllamentaria de 1859. Munchos eventos de gran importancia histórica, como la verificación de la decisión del Congresu de Berlín sobre la independencia de Serbia, tuvieron llugar ellí. Dempués de sometese a la reconstrucción en 1992, l'edificiu foi convertíu en muséu.
El Konak Amidža, mandáu construyir pol Príncipe Miloš en 1820 como casa residencial. Ye unu de los meyores exemplos d'arquiteutura rexonal de Serbia. Na actualidá alluga una esposición del Muséu Nacional.
El Konak Príncipe Miloš foi construyíu en 1860. La so arquiteutura basar na tradición llocal con conceutos europeos. L'edificiu ye agora'l Muséu Nacional.
El Gimnazija (Institutu) foi construyíu ente 1885 y 1887 según los planos del Ministeriu d'Inxeniería Civil. Ye unu de los edificios más antiguos de la ciudá diseñáu nun estilu européu, na tradición de la Gimnazija más antigua de Serbia dende 1833. Dellos famosos científicos de Serbia, artistes y políticos fueron educaos nesta escuela.
El Parque memorial Šumarice, allugáu en Šumarice, conmemora los tráxicos acontecimientos del 21 d'ochobre de 1941.
El Muséu de Zastava, que s'atopa dientro de la fundición d'armes antigües y exhibe la historia del desenvolvimientu industrial de la ciudá.