La Almunia de Doña Godina

La Almunia de Doña Godina ye una llocalidá y conceyu, capital de la contorna de Valdejalón, na provincia de Zaragoza, n'Aragón, asitiáu nuna importante confluencia de caminos del cuadrante nordeste d'España. Pertenez al partíu xudicial que lleva'l so mesmu nome.

La Almunia de Doña Godina
Alministración
País	España
Autonomía	Aragón
Provincia	provincia de Zaragoza
Tipu d'entidá	conceyu d'Aragón
Alcaldesa de La Almunia de Doña Godina	Marta Gracia Blanco
Nome oficial	Almunia de Doña Godina, La (es)
Códigu postal	50100
Xeografía
Coordenaes	41°29′00″N 1°23′00″W
La Almunia de Doña Godina La Almunia de Doña Godina (España)
Superficie	56.653403 km²
Altitú	336 m
Llenda con	Alpartir, Alfamén, Almonacid de la Sierra (es) , Morata de Jalón (es) , Chodes (es) , Ricla y Calatorao (es)
Demografía
Población	7914 hab. (2023) - 4089 homes (2019) - 3862 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.82% de provincia de Zaragoza 0% de Aragón 0.02% de España
Densidá	139,69 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
laalmunia.es

El nome de la llocalidá provién de la pallabra hispanu árabe almúnya que significa 'güertu', tien una población de 7.692 habitantes (INE 2016). Tamién ye la sede de del campus de la Escuela Universitaria Politéunica, adscrita a la Universidá de Zaragoza.

Tien los títulos de Bien Noble y Fidelísima Villa, reflexaos nel escudu de la llocalidá, concedíos por Felipe V d'España y IV d'Aragón por permanecer nel so bandu mientres la Guerra de Socesión española.

Demografía

1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2009	2010	2011	2016
3922	4209	4199	4200	4125	4273	4423	4892	5016	5061	5715	7911	7802	7851	7692

Política llocal

Últimos alcaldes de La Almunia de Doña Godina

Periodu	Alcalde	Partíu
1979-1983	Pedro Martínez Orna	UCD
1983-1987
1987-1991
1991-1995	Francisco Huerta Deza	PAR
1995-1999	Victoriano Herráiz Franco	PP
1999-2003
2003-2007
2007-2011	Pascual Garcés Pérez	PSOE
2011-2015	Victoriano Herráiz Franco	PP
2015-2019	Marta Gracia Blanco	PSOE

Resultaos eleutorales

Eleiciones municipales
Partíu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015
PSOE	2	3	5	4	3	4	3	5	4	5
PP				2	5	6	6	5	7	5
CHA			-	1	2	2	3	2	2	3
PAR	3	8	3	4	3	1	1	1	-	-
IX					-
UCD	6	-
AP - PDP - UL		2
AP			2
CDS			3	2
Total	11	13	13	13	13	13	13	13	13	13

Economía

La economía básase en productos agrícoles. La gran parte d'estos productos basar nel mercáu frutícola, nel qu'entraríen les cereces, mazanes, piescos, peres... Cuenta con una importante y creciente actividá industrial nel polígonu industrial asitiáu xunto a l'Autovía del Nordeste al so pasu pola llocalidá; y un gran númberu de comercios locales y supermercaos de cadenes importantes pa dar serviciu a tolos habitantes y visitantes que s'averen al so nucleu urbanu.

Historia

Al contrariu de lo que pueda paecer, la hestoria del nucleu urbanu de La Almunia tien enforma que cuntar. Yá que podríamos remontar hasta'l Sieglu III e.C. cola ciudá celtíbera de Nertobriga.

La Almunia na Antigüedá

La hestoria de La Almunia de Doña Godina empieza munchos sieglos antes de la fundación de l'actual villa. Los primeros habitantes de los que se tien constancia nesti territoriu son los celtíberos, más concrétamente la tribu de los Bellos, que vivieron na importante ciudá de Nertobriga, que tomaría un ampliu territoriu ente les llocalidaes de Ricla, Calatorao y La Almunia de Doña Godina.

Nel nuesu términu, los sos restos, entá non totalmente escavaos, alcontrar na redoma de l'actual ermita de Cabanes. Na ciudá acuñóse moneda, nel Sieglu III e.C., na qu'apaez la figura d'un caballeru armáu con llanza y cola lleenda “Nertobis”.

Nel 152 e.C., nel intre de la segunda guerra celtíbera, la ciudá rindió ante'l cónsul romanu Marcu Claudio Marcelo (cónsul 166 e.C.). Sol gobiernu de Roma siguió la so esistencia hasta'l Sieglu V. Nun ye d'estrañar que nel actual cascu urbanu de la villa, nes zones de la cai Llanceros, Plaza de la Ilesia y Plaza de los Obispos, apaecieren importantes restos de dómina romana, ente los que destaquen dellos mosaicos, parte de los cualos pueden trate espuestos nel Muséu de Zaragoza, y hasta un vertideru qu'apurrió numberosos datos alrodiu de la forma de vida de los romanos qu'equí habitaron.

Dómina medieval

La hestoria de La Almunia de Doña Godina como población empieza nel sieglu XII, cuando una rica propietaria de la población medieval de Cabanes, Doña Godu de Foces, conocida popularmente como Doña Godina, donó una almunia o güerta a la Orde de San Xuan de Xerusalén por qu'instalaren nella'l so hospital. Unu de los principales propietarios d'esa almunia yera Blasco Blázquez, segundu home de Goda de Foces. Blasco Blázquez fixo entrega de les sos tierres y bienes, cola reserva del usufructu vitaliciu a favor de la so vilba, a la Orde de los Hospitalarios de San Xuan de Xerusalén. En 1176 doña Godina, yá muertu Blasco Blázquez, roblaba un documentu concediendo a la ilesia de Santa María y San Juan, en La Almunia, unes cases na mesma llocalidá y un molín nel términu de Ricla, pal cultu y el llume de la ilesia. Poco tiempu dempués, La Almunia pasó a la Orde de San Juan, que'l so castellán de Amposta, Pedro López de Luna, entamar por aciu carta de población del añu 1178.

Ye pos na dómina medieval cuando la villa surde como tal y, por tanto, d'esta dómina caltiénense importantes monumentos. Empezamos por Cabana, que la so ermita ye la única muerte que queda de pies de la población medieval que foi l'antecedente de La Almunia. Cabanes foi perdiendo la so posición frente a La Almunia hasta sumir definitivamente nel sieglu XV. La ilesia, güei ermita, data de mediaos del sieglu XII y ye d'estilu románicu, llevantada en mampostería y piedra sillar. Lo más pervalible del templu aguarda nel interior: la so coleición de pintures murales gótiques, fechaes nos Sieglu XIII y XIV, tienen un gran valor pola so diversidá temática y estilística. Amás, el templu guarda otros dos ayalgues nel so pequeñu espaciu: una pila bautismal románica, que caltién na so base dos cabeces enllastraes d'orixe celtibéricu; y el coru d'estilu mudéxar, llevantáu sobre un alfarje afatáu con pintures de caballeros, escudos, animales y decoración diversa.

Nel centru de la población tamién esisten monumentos medievales de sumu interés. El primeru d'ellos ye'l que más destaca nel urbanismu local: la torre mudéxar, una de les más belles d'Aragón, declarada como Patrimoniu de la Humanidá pola UNESCO. Tien más de 40 metros d'altor y ta edificada cola téunica musulmana de llevantar dos torres, una nel interior y otra que la anubre, quedando ente dambes les escaleres. Les sos filigranes de lladriyu y azulexu afaten los diversos cuerpos del monumentu que corresponderíen a dómines de construcción distintes.

L'otru monumentu fundamental nel urbanismu medieval almuniense ye'l Palaciu de San Juan, antiguu hospital de la orde de San Xuan de Xerusalén güei convertíu en casa de la Cultura. Trátase d'un edificiu de mampostería na planta baxa, planta noble y superior, con puerta de piedra sillar n'arcu apuntáu. Sieglos dempués tresformóse la parte alta, edificándose en tapial y lladriyu. Caltiénense los salones de la planta baxa y, adosáu al edificiu principal, l'antiguu hospital de la orde: una nave con tres arcos diafragma apuntaos, que tenía de tar cubierta por una cubrición de madera, que güei s'utiliza como pequeñu salón d'actos.

Magar tol cascu históricu de La Almunia caltién el so trazáu medieval, merez destacar el barriu de la Judería, que tuvo abarganáu por un muriu que les sos llendes taben ente les actuales cais del Rosario, San Juan, Adobares, Cantarranas y Barriu Verde. Caltuviéronse los nomes de les cais orixinales: Barriu Curto, Terrero y Aceña, amás de dellos rincones que, pese al pasu de los sieglos, caltienen la so esencia en rincones, caleyes ensin salida y estrechos callizos.

=== De la Renacencia al Neoclasicismu Pasada la dómina medieval, imponer en La Almunia de Doña Godina, al igual que nel restu d'España y Europa, los nuevos gustos artísticos. Les casones de les families pudientes llevántense siguiendo'l modelu de moda n'Aragón: los palacios d'estilu renacentista aragonés, qu'enllenaron Zaragoza nesta dómina de bonanza económica. Hai que tener en cuenta que parte de les families importantes de La Almunia moraben parte del añu na capital, d'onde traxeron les modes.

L'arquiteutura renacentista aragonesa suma a los elementos clásicos de la Renacencia italiana, elementos góticos y mudéxares. Estes cases-palaciu suelen tener tres pisos, fachada de lladriyu con portón d'arcu de mediu puntu y amplios ventanales o balcones nel primer pisu. Destaca'l bistechu saliente o rafe, xeneralmente talláu en madera, y la galería de arquillos. Bonos exemplos hai na Cai Ortubia, antigua cai Ricla, na que se caltienen dos palacios d'especial interés: el de los Colmenares y el de los Estages; y na Plaza de los Obispos, amás de la Cai Garay, na que destaquen la Casa natal de Florián Rey”, nel númberu 1, y la del 26, qu'anque foi reedificada en 1881, caltién los medallones de la parte alta, del sieglu XVI. Amás, na esquina cola Cai Alfonsu II hai una casa rehabilitada del Sieglu XVII.

De dómines posteriores son otros palacios y casones na mesma Cai Ortubia, na d'Alfonsu II y n'otres zones de la villa. D'ente toos destaca l'actual Conceyu, que se debe al prócer almuniense don Miguel Ortubia, que dexó una casa so al Conceyu por que lu destinara a Casa Consistorial. Aprovecháronse les dependencies de la casa y enguapecióse en 1783 con una fachada de lladriyu d'escasa fondura; consta de dos plantes y falsa: los dos plantes abrir a la plaza por aciu ocho arcos de mediu puntu ente pilastres d'orde xigante, y la tercera o falsa tien pequeñes ventanes. El constructor foi'l maestru de obra Antonio Alonso, quien solu trés años dempués encargaríase de la conocida Güerta de los Balcones, na redoma de la ermita de Cabanes, un palacete campestre que la so fachada ye idéntica a la Consistorial. Del palaciu de los condes de Torreflorida, nel Arrabalde, caltiénse una portada de piedra arenisca, que consta d'un arcu de mediu puntu con escudu d'armes y remate en frontón rectu.

Conventu de San Llorienzo

Yá nel sieglu XVII, el barrocu ye l'arte de moda y, cuando los flaires franciscanos quixeron edificar el so conventu en La Almunia de Doña Godina en 1605 -so la advocación de [[San Llorienzo, yá que se fixo no que foi la ermita de la cofradería del mesmu nome- llevantar nesti estilu arquiteutónicu.

Los avatares del conventu fueron continuos, con quemes, la guerra de la Independencia y la desamortización de Mendizábal, cuando pasó a manes privaes y convirtióse n'almacén. Recuperáu pol Conceyu de la villa, el templu consta d'una nave con capiyes ente los contrafuertes, cruceru y cabecera recta. Detrás d'ella taba la capiya del Sagrariu, cubierta con cúpula de yeserías de tradición mudéxar y fechada en 1667. Les pechinas del cruceru tán decoraes con emblemes de la Orde de San Francisco.

Na so redolada podenos reparar restos de la so cortil, utilizáu como fuerte militar mientres la Guerra de la Independencia, d'onde-y vien el so nome popular de “El Fuerte”. Tamién la chimenea de la alcoholera qu'ellí funcionó y que güei lluz restaurada xunto al templu. Foi Centru d'Interpretación del ríu Jalón y na actualidá trabayar p'allugar nel so interior una coleición de xuegos y deportes tradicionales.

D'estilu barrocu ye tamién la ilesia allugada xunto al palaciu de San Juan, que na actualidá ye la sede de la Biblioteca Municipal. Construyida a empiezos del sieglu XVIII, de nave única y cabecera recta, ta cubierta con bóveda de cañón con lunetos. L'esterior ye sobriu, con contrafuertes de lladriyu ente los que s'abrir los ventanales. La fachada principal lluz una portada n'arcu de mediu puntu y ta coronada por trés escudos de la orde na parte cimera.

Ilesia de L'Asunción

La ilesia de Nuesa Señora de l'Asunción ye'l gran templu parroquial de La Almunia de Doña Godina y l'edificiu que configura la vista más conocida de la llocalidá. Nel sieglu XVIII decidió baltase la ilesia antigua por falta d'espaciu y edificar l'actual templu, d'estilu neoclásicu; nesi momentu namái se dexó la torre mudéxar, de la que yá falemos. La nueva ilesia quedó inacabada nel momentu de la construcción, dende'l cruceru hasta la cabecera.

Ye un enorme edificiu de lladriyu sobre basamento de piedra de Calatorao. Consta de tres naves separaes por pilastres y cubiertes por bóveda de cañón, con una sorprendente decoración compuesta por moldures clásiques y figures de personaxes, escenes y alegoríes nes bóvedes, pechinas y parte cimera de los retablos. Del so arte mueble destaca l'altar mayor, que vien de la so antigua ilesia, con llenzos pintaos por Jusepe Martínez a metá del sieglu XVII. Amás, el muséu parroquial guarda una rica coleición d'obres d'arte ente les que destaca la cruz parroquial de Cabanes, del sieglu XIII y el bustu relicariu de Santa Pantaria, escultura renacentista realizada en plata con detalles doraos.

Otru edificiu que comparte de dalguna manera'l gustu neoclásicu ye la conocida como Güerta de Garay, edificada a principios del sieglu XIX por Martín de Garay, el que fuera ministru de Fernandu VII, que la so fachada recuerda a un templu griegu.

Na actualidá

Englobaremos so esti epígrafe les obres d'arquiteutura del Sieglu XX, empezando por dellos edificios que siguen la estética modernista, como la casa de Pedro Martínez, na Plaza del Xardín, xunto a la ilesia. Na mesma plaza allúgase l'antiguu Casino Principal, d'estética más sobria.

Poco más allá, saliendo a l'Avenida Laviaga Castillo, atopamos el colexu Florián Rey, llevantáu en 1930 siguiendo la estética de los palacios renacentistes aragoneses. En forma d'O y rematáu por dos torrexones, les sos parés son de piedra de Calatorao y lladriyu caravista. Tien zócalo de sillería, cubierta a cuatro agües de texa árabe y bistechu sobresaliente de madera. La so estética ye similar a la d'otros colexos aragoneses llevantaos nes mesmes feches, como'l de Uncastillo o Sádaba.

El Mataderu Municipal foi proyeutu del arquiteutu Enrique Bas Agustín en 1959, ya inaugurándose trés años dempués, en 1962. Ye un edificiu funcional, con un torrexón, que se desenvuelve na so parte trasera nun patiu abiertu alredor del cual distribúyense les estancies. Na actualidá, perdíu'l so usu orixinal, acueye la oficina agroambiental del Gobiernu d'Aragón y l'Espaciu Mozu de la llocalidá.

Otru edificiu singular ye'l Cine Salón Blanco, allugáu xunto a la ilesia de L'Asunción. Edificáu a mediaos del Sieglu XX, exteriormente confundir ente otres dependencies de la parroquia. Ye nel so interior onde s'abrir una gran sala con unes 500 butaques que, adquirida apocayá pol consistoriu, ta pendiente de remocicase p'afaese a les necesidaes actuales.

Llugares d'interés y monumentos

La información d'esti apartáu foi llograda del folletu editáu pol Centru d'Estudios Almunienses y el Patronatu Municipal de Cultura del Conceyu de La Almunia de Doña Godina.

Conxuntu arquiteutónicu de la orde de San Xuan de Xerusalén

Esti conxuntu arquiteutónicu ta formáu por una ilesia, hospital y palaciu construyíos pa usu de la Orde de los Hospitalarios de San Xuan de Xerusalén.

Ilesia

La so cronoloxía data de principios del sieglu XVIII, polo que se deduz qu'enantes esistió otra ilesia o un oratoriu adosáu al palaciu.

Esti edificiu presenta nel so interior una estructura bien senciella: una sola nave con cabecera recta, cubierta con bóveda de cañón con lunetos.

L'esterior, realizáu en lladriyu, sacante la fachada na que s'utilizó sillar, presenta unos contrafuertes y un arcu de mediu puntu ente pilastres d'orde dóricu. Anguaño esti edificiu ye utilizáu como biblioteca municipal.

Palaciu de San Juan.

Hospital

Edificiu adosáu al palaciu, presenta un desenvolvimientu llonxitudinal. Caltener d'esti llugar una amplia nave con arcos apuntaos. Anguaño úsase como salón d'actos culturales.

Palacio

Construcción formada por dos plantes; la planta baxa foi construyida en mampostería, señalando puertes, ventanes y safazos con piedra sillar. El pisu cimeru foi dafechu tresformáu nel sieglu XIX y, anguaño, el muriu ye de tapial forráu de lladriyu. Nel sieglu XVI tuvo de ser de piedra y probablemente esistió un tercer pisu a manera de torre defensiva, yá que se caltién l'arranque d'una escalera de cascoxu.

La fachada ta realizada sobre muro llisu, decorada con una puerta en forma d'arcu apuntáu y con dos escudos representativos de la Orde que vivió nesti palaciu: la cruz y l'águila de San Juan.

Conceyu, casones y palacios

L'actual Conceyu deber al prócer almuniense don Miguel Ortubia, que dexó una casa so al Conceyu por que lu destinara a Casa Consistorial. Aprovecháronse les dependencies de la casa y enguapecióse en 1783 con una fachada de lladriyu d'escasa fondura. Esta fachada consta de dos plantes y falsa: los dos plantes abrir a la plaza por aciu ocho arcos de mediu puntu ente pilastres d'orde xigante, y la tercera o falsa tien pequeñes ventanes. El constructor foi'l maestru de obra Antonio Alonso.

Per otra parte, na cai Ortubia, antigua cai Ricla, construyéronse numberoses casones mientres los sieglos XVI al XVIII. Caltiénense dos edificios d'especial interés: el palaciu de Colmenares y el palaciu de los Estages, Condes de Torreflorida. Construyíos dambos nel postreru terciu del sieglu XVI, amuesen amás de grandes portaes, la carauterística galería de arquillos y bellos bistechos de madera llabrao.

Hai otra casa, na esquina con callar Cabanes y bien tresformada al esterior, que caltién escudu d'armes en piedra negra, amás del patiu y l'escalera. Amás, la qu'ocupa'l númberu 20 tien puerta con arcu rebaxáu ente ventanales, grandes balcones y escudu d'armes, y paez edificada nel sieglu XVIII. Na plaza de los Obispos, de gran interés arquiteutónicu, caltiénense coles mesmes dellos edificios antiguos. Nel númberu 3 hai una casa de lladriyu con arcos de mediu puntu, grandes balcones y galería de arquillos doblaos con escudu d'armes (sieglu XVI); y la del númberu 4 foi rehecha siguiendo'l modelu orixinal. Les cases de los númberos 16 y 18 son de lladriyu y d'estilu aragonés, del sieglu XVII; y la del 18, magar tar más tresformada, caltién l'escudu d'armes.

La cai principal de la ciudá ta dedicada a Martín de Garay, y tien dos edificios d'interés: la "Casa natal de Florián Rey", nel númberu 1, amuesa una llarga galería de arquillos; y la del 26, anque reedificada en 1881, caltién los medallones de la parte alta, del sieglu XVI. Amás, na esquina cola cai Monreal Muñoz hai una casa rehabilitada con galería de arquillos, del sieglu XVII.

Del palaciu de los Condes de Torreflorida nel Arrabalde, caltiénse una portada de piedra arenisca consistente nun arcu de mediu puntu con escudu d'armes y remate en frontón rectu. Yá del sieglu XX son dos edificios dignos de considerancia: el Grupu Escolar, con dos torres de planta cuadrada nos estremos, arquillos doblaos y bistechu de madera, realizáu según proyeutu de Joaquín Marco ya inauguráu en 1930; y el Mataderu Municipal, asitiáu cerca del palaciu de San Juan, que consta d'un torrexón de lladriyu na parte alta y una especie de rula na fachada. Esti últimu edificiu inaugurar en 1962.

Torre mudéxar de la ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción.

Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción

Artículu principal: Ilesia de l'Asunción de La nuesa Señora (La Almunia de Doña Godina)

Foi diseñada por Julián Yarza y Ceballos, siguidor de Ventura Rodríguez. La so construcción empezó nel añu 1754.

Consta de dos naves llaterales y una central más ancha y más alta. L'esterior ta revistíu de lladriyu, con una cabecera de tres puertes dinteladas y dellos lucernarios ovalaos.

Les naves llaterales tán cubiertes por cúpules sobre pechinas y la nave central atópase abierta al esterior por aciu bóvedes con lunetos. Diches naves atópase dixebraes por aciu pilastres cruciformes.

L'interior ta decoráu con unos importantes relieves de temática relixosa. Cuenta con una rica decoración en yelsu. El retablu ye de fines del sieglu XVII, anterior a la construcción de la ilesia. Ta pintáu por artistes aragoneses de la dómina.

Anque se construyó tola obra gruesa d'esta inmensa fábrica, sicasí nun se terminó la decoración, polo qu'anguaño namái s'utiliza aproximao la metá, a partir del cruceru escontra los pies. La parte restante ta en rehabilitación.

• Descripción y fotografíes de la Ilesia de l'Asunción

Torre mudéxar

Ye una construcción en lladriyu de 40 metros d'altor, qu'amuesa dos etapes constructives distintes.

La primera correspuende al cuerpu de planta cuadrada realizada en redol al sieglu XIV. Presenta un pisu llisu, al qu'asocede otru de similares proporciones decoráu con faxes de lladriyu y ésti vese rematáu por un tercer pisu con arcos de mediu puntu enxareyaos y enmarcaos por un rectángulu. Nel sieglu XVI sufrió una reforma.

La segunda etapa presenta una planta octogonal realizada nel sieglu XVI. Esti cuerpu ta constituyíu por trés pisos decrecientes con contrafuertes esteriores; el primeru a manera de basamento macizu con decoración de rombos, y los otros dos con vanos de mediu puntu pa les campañes.

La entrada actual a esti edificiu abrir nel sieglu XVII, al realizase la ilesia parroquial. A pesar d'esto, caltiénse primitiva, anguaño cegada.

Muséu

Zarra nel so interior parte de la historia d'esti pueblu. Entrar nes sos dependencies significa volver la vista tras, escontra un pasáu nel que l'arte tuvo una gran importancia, como se reflexa na gran cantidá d'obres escultóriques y pictóriques qu'enguapecen esti espaciu, frutu de la relixosidá de les sos xentes y de les donaciones realizaes por families nobles que quixeron dexar constancia de la so fe y del so poderíu económicu.

La pieza más antigua que guarda esti muséu ye la Cruz de Cabanes, na qu'apaez un magníficu Cristu de cuatro clavos, obra realizada en madera flordelisada que reflexa les carauterístiques de transición de la pintura-escultura de fines de dómina románica y principios del góticu.

Alluga un sobeyosu bustu realizáu nel sieglu XVI por Pedro Lamaisón Carreño, nel que se representa a la patrona d'esta Villa, Santa Pantaria.

Ermita de La nuesa Señora de Cabanes

Ermita de Cabanes.

Ye una ilesia de tres naves con cabecera semicircular, construyida en mampostería con contrafuertes de piedra sillar. Delles ménsulas de la so cornisa en forma de rollu o tacu vienen de la primitiva ilesia.

Nesta ermita pudiéronse apreciar cuatro etapes constructives realizaes dende'l sieglu XII al sieglu XX.

Los elementos más significativos d'esti santuariu son les pintures del ábside de la nave de la derecha (sieglu XIV) y la mesma pila bautismal. La téunica que s'utilizó pa la so realización foi'l falsu frescu; antes de pintar dábase sobre'l muriu un revoque de delles capes de yelsu o de cal.

La iconografía que puede reparase nesti llugar presenta temes relixoses y temes profanes como caballeros, cuerpos de muyeres yacentes, escudos heráldicos...

El coru d'esta ilesia pertenez al estilu mudéxar. Realizáu sobre madera y con una estructura bien senciella, ta decoráu colos blasones de les principales families que vivieron nesti llugar.

La pila bautismal ye unu de los elementos más significativos d'esti llugar: a entrambos llaos del pie atopen dos cabeces de tipoloxía celta. Una d'elles tien un gran cazu y enseña los dientes n'actitú griespa. La otra presenta una cara cola boca entreabierta, más común ente los restos celtes.

Conventu de San Llorienzo (El Fuerte)

Anguaño namái queda d'él la ilesia, sumiendo tou lo demás. Presenta fábrica de mampostería y lladriyu principalmente, anque pueden reparase dellos sillares, sobremanera n'esquines. Consta de planta de cruz llatina, con nave de cuatro tramos, seis capilla ente los contrafuertes, cruceru alliniáu de brazos curtios y cabecera recta tres la que s'atopaba otra capiya de planta cuadrada, na que taba asitiáu'l sagrariu y a la que s'aportaba por dos pasos asitiaos a entrambos llaos del altar.

L'aspeutu esterior ye bien sobriu, destacando los gruesos contrafuertes. L'únicu elementu decorativu ye la cornisa de lladriyu, asitiada debaxo de los bistechos del teyáu, de moldures bien sencielles.

Anguaño l'edificiu foi rehabilitáu y utilizáu como sala d'esposiciones, edificiu nel que realizar bodes civiles o conciertos ente otros.

La so meyora y rehabilitación deber a la necesidá de construyir un centru d'interpretación del Ríu Jalón, el que percuerre tola contorna.

Puede destacar la presencia de los restos de muralles de tapial con aspilleras, restos sobrevivientes del complexu defensivu al qu'amenorgaron el conventu los franceses mientres la Guerra de la Independencia. Tamién recuerden aquellos episodios otres aspilleras que s'atopen por distintos llugares de la fachada de la ilesia.

Nel interior, la nave foi decorada na so parte baxa con pilastres d'orde toscanu sobre les que s'atopa un frisu dóricu con triglifos y metopes de estuco y pintaos a imitación de xaspes; cubrir por aciu bóveda con lunetos, ente que los arcos fajones son de mediu puntu.

Anguaño atópase restauráu y bien calteníu.

Medios de comunicación

La Almunia tien una variedá de medios de comunicación por que los habitantes calténganse informaos.

Radio: La Almunia Radio

La Almunia Radio ye una radio pública alministrada pol conceyu llocal que ye accesible por frecuencia FM dende los pueblos más cercanos a La Almunia.

Na so programación ufierta programes afechos a l'audiencia diaria. Inclúyense espacios musicales, programes culturales, gastronómicos, sobre festexos, de mediu ambiente, asociaciones locales (peñes, agrupaciones de vecinos, etc.) ya información diaria con boletinos al mediudía. Cuando nun s'emiten programes propios o música coneutar con Aragón Radio y emítese dende la so frecuencia.

Puede escuchase nel 107.4 FM de la llocalidá y tamién ta disponible n'Internet; onde nun corten cuando nun emiten conteníos propios y sicasí emiten música.

Periódicu - La Crónica de Valdejalón

Trátase d'un exemplar mensual y gratuito que nun ye propiu de La Almunia, pero sí de la contorna de Valdejalón. "La Crónica de Valdejalón" ye editáu por El Periódico de Aragón. Nél traten los temes informatives, deportives y culturales más importantes de tola contorna de Valdejalón.

En móviles: App y mensaxes

Aplicación pa smartphones

El conceyu tien habilitada una aplicación, pa cualquier persona que disponga un sistema operativu compatible, cola qu'informa de los bandos, noticies importantes, obres, cortes de tráficu y más información cívica d'interés pa los habitantes.

Mensaxes

Tamién hai disponible un formulariu online na web del conceyu pa xunise a una llista d'espardimientu, nuna conocida aplicación de mensaxería, y de esta manera recibir la información en forma de mensaxe cuando s'espublice.

Paisanos célebres

• Florián Rey, direutor de cine (1894 - 1962)
• Adolfo Aznar, direutor de cine y escultor (1900 - 1975))
• Martín de Garay (Ministru de Facienda de Fernandu VII d'España)
• Na novela La Rexenta publicada en 1884, de Leopoldo Alas «Clarín», el personaxe de Víctor Quintanar (el rexente) ye natural de La Almunia de Doña Godina.
• Na novela Girona, séptimu de los correspondientes a la Primer Serie de los Episodios Nacionales de Benito Pérez Galdós, el personaxe d'Andrés Marijuán ye natural de La Almunia de Doña Godina. Dichu personaxe yá ye introducíu pol autor na novela Bailén de la mesma serie.

Fiestes

• Fiestes n'honor de San Sebastián, patrón del pueblu. 20 de xineru.
• Los Antroxos tamién tienen cabida, una y bones la comisión de festexos entama dellos díes de fiesta llenos de diversión, música y espectáculu.
• San Jorge: el 23 d'abril, Día d'Aragón. Celebrar cola xunta de los peñistas na plaza de La Paz pa tastiar los ranchos preparaos por ellos mesmos. Nun se regalen nin flores, nin llibros.
• San Cristóbal. Celebrar con una fin de selmana llena d'actos que prepara l'asociación que se dedica al santu.
• Dance de Cabanes: el primer domingu de setiembre realiza una romería n'honor de la Virxe de Cabanes hasta la so Ermita, a 3 km del cascu urbanu. Realícense actuaciones, comíes populares y el famosu dance, con paloteado incluyíu. Dellos actos fuéronse perdiendo pol pasu del tiempu y el cambéu del pueblu.
• Del 24 al 29 de setiembre, les fiestes grandes, les fiestes n'honor a Santa Pantaria, patrona de la villa. Nes que s'ellabora una gran programación de 6 díes apinaos de diversión y devoción. Hai actos bien variaos como les vaquillas, cabezudos, comparsa de xigantes, conciertos, verbenes, xuegos, fueos artificiales, etc. Tamién se monta un recintu ferial y una carpa municipal con escenariu, p'asegurar la diversidá d'actos pa tolos gustos y públicos de distintes edaes.

Ver tamién

• Llista de conceyos de la provincia de Zaragoza

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre La Almunia de Doña Godina.
• Conceyu de La Almunia
• Descripción y fotografíes de la Ilesia de l'Asunción
• La Almunia de Doña Godina en Valdejalón

• Datos: Q935575
• Multimedia: La Almunia de Doña Godina