Llagu Erie
El llagu Erie ye un llagu d'Estaos Xuníos y Canadá que forma parte de los Grandes Llagos. Atópase más al sur que los demás y llinda al norte cola provincia canadiense d'Ontario; al sur, colos estaos estauxunidenses d'Ohio, Pennsylvania y Nueva York; y, al oeste, col estáu de Michigan.
| Llagu Erie | |
|---|---|
 | |
| Situación | |
 | |
| País |  Canadá |
| Provincia |  Ontario |
| Tipu | llagu |
| Parte de | Grandes Llagos |
| Coordenaes | 42°15′00″N 80°59′59″W / 42.25°N 80.9997°O |
  Llagu Erie Llagu Erie (Canadá) | |
| Datos | |
| Altitú media | 173 m[1] |
| Superficie | 25 744 km²[2] |
| Conca hidrográfica |
cuenca hidrográfica del Erie (es)  |
| Superficie de la conca | 58 800 km² |
| Llonxitú | 388 km |
| Fondura |
64 m 65 m |
 | |
El llagu forma parte del sistema fluvial del ríu San Llorienzo, el colector de los Grandes Llagos (que taría formáu pola siguiente socesión de ríos y llagos: ríu North → ríu Saint Louis → llagu Cimeru → ríu St. Marys → llagu Furón → ríu Sainte-Claire → llagu Sainte-Claire → ríu Detroit → llagu Erie → ríu Niagara → llagu Ontario → ríu San Llorienzo → estuariu de San Llorienzo). El llagu forma parte tamién de la vía navegable de los Grandes Llagos.
Xeografía
editar
El llagu Erie ye, pol so tamañu, el 13ᵘ llagu natural del mundu, incluyíos el mar Caspiu y el mar d'Aral. Tien una superficie de 25.700 km², similar a la de la República de Macedonia. La so fondura media ye de 19 m, la máxima ye de 64 m y el so volume ye de 488 km³.
Tien una elevación de 173 msnm. El so llargor ye de 388 km y el so anchor de 92 km. La parte oeste del llagu, qu'entiende 1/4 del área, ye la menos fonda, con 13 m de profundidad promedio a lo menos y 19 m de máximu. Tien un tiempu de retención de 2,6 años, el más curtiu de tolos Grandes Llagos.
El llagu ye alimentáu principalmente pol ríu Detroit, un curtiu ríu de 51 km que flúi dende'l llagu Furón, y el llagu Saint Clair y drena al traviés del ríu Niágara y les tabayones del Niágara escontra'l llagu Ontario. La navegación corriente embaxo ye provista pela canal Welland, parte de la via navegable de los Grandes Llagos. Otros tributarios importantes del llagu Erie son los ríos Grand (266 km), Raisin, Furón (219 km), Maumee (209km), Sandusky (241 km) y Cuyahoga (160 km).
Nel llagu hai munches islles, como les llamaes Big Chicken, East Sister, Xibraltar, Green, Gull, Hen, Johnson, Kelleys, Little Chicken, Lost Ballast, Middle Island, Middle Bass, Middle Sister, Mouse, North Bass, North Harbour, Pelee, Rattlesnake, South Bass, Starve, Sugar, Turtle y West Sister.
El Parque nacional Point Pelee, el puntu más austral de Canadá continental, atópase sobre una península que s'estiende sobre'l llagu. Hai delles islles sobre la parte oeste del llagu, que pertenecen a Ohio, con esceición de la Islla Pelee, que ye parte d'Ontario.
Les ciudaes de Buffalo, en Nueva York, Erie , en Pennsylvania, Toledo y Cleveland, en Ohio y Monroe, en Michigan atópase na mariña del llagu.
Historia
editarFoi'l postreru de los Grandes Llagos en ser afayáu polos esploradores franceses, quien siguieren los ríos hasta'l llagu Ontario y llegaren hasta'l llagu Furón. El nome del llagu provién de la Tribu Erie, nativos d'Estaos Xuníos que vivíen no llargo de la so mariña sur, nos estaos d'Ohio, Pennsylvania y Nueva York.
Nes décades de 1960 y 1970 volvióse bien contamináu. Una lleenda urbana describir como un llagu muertu, pero tantu la pesca comercial como la deportiva siguen ensin interrupción hasta'l presente. La contaminación del llagu nun tuvo muncha atención hasta la gran quema del ríu Cuyahoga, en xunu de 1969. La contaminación de Cleveland y otres ciudaes d'Ohio tamién contaminaron a los tributarios del llagu con petroquímicos que depués se quemar. El fueu comprometía al estáu, y rápido el Congresu de los Estaos Xuníos aprobó la Clean Water Act («Llei d'Agües Llimpies»).
Ecoloxía
editarAl igual que los otros Grandes Llagos, el llagu Erie provoca nevaes cuando los primeros vientos del iviernu pasen sobre la superficie templada de l'agua, faciendo que la ciudá de Buffalo sía unu de los llugares que recibe mayor cantidá de nieve n'Estaos Xuníos. Esti efeutu termina cuando se conxela'l llagu, lo cual asocede frecuentemente.
El llagu tamién ye responsable de xenerar una microclima que ye aprovecháu pa l'agricultura. Sobre la mariña norte allúgase una de les árees más riques de Canadá pa la producción de frutes y verdures, y a lo llargo de la mariña suroeste, en Pennsylvania y Nueva York, allúgase una importante zona vitivinícola.
Les regulaciones medioambientales conducieron a una gran meyora na calidá de l'agua y al regresu de pexes d'agües clares y otros tipos de vida. Sicasí, ciertes especies invasivas como les amasueles amenacien l'ecosistema del llagu. Otres especies invasores como'l pexe gobio y la carpa herbívora amontáronse ensin tener en cuenta la fraxilidá del ecosistema.
Mientres la década de 1970 el futuru del llagu foi puestu en peligru por cuenta de la sobreabundancia de fósforu na agua, lo que provocaba la proliferación d'algues con mal golor que se depositaben sobre les sableres. En 1972 fíxose un alcuerdu ente Estaos Xuníos y Canadá p'amenorgar significativamente les refugayes y arramaos de fósforu nel llagu. Sicasí, el ciclu continuu de fósforu como alimentu pa les algues y la so descomposición subsiguiente contribuyeron al desenvolvimientu de zones muertes ecológicamente na cuenca central del llagu mientres los branos. Entá esiste discutiniu sobre si tien de siguir la pesca comercial nel llagu. La flota comercial inclúi a 11 comunidaes a lo llargo de la llinia costera y ta acutada a 11 especies de les 140 que s'atopen nel llagu.
Referencies
editar- ↑ Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20150302010417/http://www.epa.gov:80/greatlakes/atlas/gl-fact1.html. Data d'archivu: 2 marzu 2015.
- ↑ 2,0 2,1 «Q115176158» (en rusu). Gran Enciclopedia Soviética (1926—1947).
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Llagu Erie.- Faros de Fairport Harbor - Faros en llagu Erie
