Ríu San Llorienzo
El río San Llorienzo (francés: fleuve Saint-Laurent; inglés: Saint Lawrence River; en tuscarora, Kahnawáˀkye;[2] en mohawk, Kaniatarowanenneh, que significa «gran vía navegable») ye unu de los principales ríos d'América del Norte, el colector de los Grandes Llagos que coneuta col océanu Atlánticu, nel golfu de San Llorienzo. Nel so primer tramu forma la frontera natural ente Estaos Xuníos y Canadá, bordiando l'oeste de la provincia d'Ontario, y depués enfusar en Québec travesándolo totalmente. Pertenez al sistema llacustre de Lawrence.
El San Llorienzo ye un gran ríu qu'escurre poles llatitúes medies del continente. Naz nel llagu Ontario, xunto a Kingston, pa depués pasar peles ciudaes de Brockville y Cornwall (na provincia d'Ontario); y Montreal, Trois-Rivières y la ciudá de Québec (na de Québec). Desagua nel Atlánticu dempués de travesar l'homónimu estuariu de San Llorienzo, l'estuariu más grande del mundu, tres un percorríu de más de 3000 km (3058 km, siendo'l 2ᵘ ríu más llargu de Canadá y unu de los 25 ríos más llargos del mundu). Si fai casu omiso de les sos fontes nos Grandes Llagos, el ríu San Llorienzo, dende la salida del llagu Ontario, tien un llargor de 1197 km. El so respaldera más alloñada ye la del ríu North,[3]
- Ríu Saint Louis[4] nel llagu Seven Beaver, na cordal Mesabi en Hibbing, Minnesota, la fonte más alloñada del llagu Cimeru.
El ríu forma parte del sistema fluvial del San Llorienzo, que taría formáu pola siguiente socesión de ríos y llagos: ríu North – ríu Saint Louis – llagu Cimeru – ríu St. Marys – llagu Furón – ríu Sainte-Claire – llagu Sainte-Claire – ríu Detroit – llagu Erie – ríu Niagara – llagu Ontario- río San Llorienzo – estuariu de San Llorienzo). El ríu forma parte tamién de la vía navegable de los Grandes Llagos.
La so cuenca hidrográfica —una bona parte del continente norteamericanu, qu'inclúi tola rexón de los Grandes Llagos, el mayor sistema de llagos d'agua duce del mundu y que supón casi'l 25 % de les reserves mundiales totales d'agua duce— drena una área de 1 344 200 km², de los que 839 200 km² atópase en Canadá y 505 000 km² n'Estaos Xuníos. La cuenca entiende parte de les provincies canadiense d'Ontario y Québec y de los estaos d'Illinois, Indiana, Michigan, Minnesota, Nueva York, Ohio, Pennsylvania, Vermont y Wisconsin. El caudal mediu na boca ye 9.850 m³/s.[5]
Toponimia
editarOrixinalmente llamáu en mohawk Kakanoaakakagaalla, el ríu foi esploráu pol francés Jacques Cartier, que-y atribuyó'l nome de «Gran ríu de Hochelaga» (Grand fleuve de Hochelaga) y llamaba «baye sainct Laurens» a un reentrante de la Côte-Nord. Darréu, el términu San Llorienzo (Saint-Laurent) aplicóse tamién al golfu que sigue al ríu, que va ser más conocíu nel sieglu XVI como'l «gran ríu de Canadá» (Grande rivière de Canada). En 1603, Samuel de Champlain designó primero esti ríu col nome de «ríu de les Canadas» (riviere de Canadas) pero, dempués de 1604, el fundador de Québec optó nos sos escritos y cartes por referise a él como «gran ríu del santu Lorenzo» (grande riviere de sainct Laurens). Hasta'l sieglu XVII el topónimu de «río San Llorienzo» nun consiguió finalmente sustituyir a los sos competidores.[6]
El ríu debe'l so nome a San Llorienzo, un santu cristianu que la ilesia celebra'l 10 d'agostu, día nel que Jacques Cartier saleó per primer vegada nes agües del ríu.
Xeografía
editarEl ríu San Llorienzo aniciar na desaguada del llagu Ontario, na redoma de la ciudá canadiense de Kingston (Ontario), asitiada na oriella norte del llagu, la islla Wolfe, a metá de camín, y Vicente Cabu, Nueva York. A partir d'ende, pasa por Gananoque, Brockville, Ogdensburg, Massena, Cornwall, Montreal, Trois-Rivières y Québec hasta que desagua nel golfu de San Llorienzo al traviés del estuariu del San Llorienzo, el mayor estuariu del mundu.
El ríu entiende dellos llagos importantes, como'l llagu Saint-Louis, al sur de Montreal; el llagu Saint-Françoi, en Salaberry-de-Valleyfield, Québec; y el llagu Saint-Pierre, al este de Montreal. Nes sos agües hai trés archipiélagos: les Thousand Islands (Mil Islles), una cadena d'islles próxima a Kingston (Ontario); el archipiélagu de Hochelaga, qu'inclúi la islla de Montreal y la Île Jésus (Laval) y el más pequeñu, el archipiélagu de Mingan. Otres islles nel ríu son la islla d'Orleans, cerca de la ciudá de Québec, y la islla de Anticosti, al norte de la península de Gaspesia.
El llagu Champlain y los ríos d'Ottawa, Richelieu (que naz nel llagu Champlain) y Saguenay drenan al traviés del ríu San Llorienzo.
Les marees cesen en Trois-Rivières (o la so contorna, o agües embaxo, o nel llagu Saint-Pierre) y el salín de l'agua empieza al este (ríu abajo) de la islla de Orléans: agua salao hasta Tadoussac y agua salobre hasta Cap Tourmente.
Hidroloxía y afluentes
editarEl ríu San Llorienzo tien un caudal mediu de 7543 m³/s al altor de Cornualles, en Ontario. Al altor de la ciudá de Québec, dempués de recibir l'apurra de dellos afluentes importantes, el San Llorienzo tien un caudal mediu de 12.309 m³/s.[7]
Ente estos dos ciudaes, los principales afluentes del ríu son los siguientes:
- ríu Ottawa (2100 m³/s)
- ríu Saint-Maurice (663 m³/s);
- ríu Richelieu (355 m³/s);
- ríu Saint-François (190 m³/s);
- ríu Chaudière (109 m³/s);
Al este de Québec, dellos ríos importantes, cuantimás de la Côte-Nord, desagüen nel estuariu del San Llorienzo. Ente ellos destaquen:
- ríu Saguenay (1460 m³/s);
- ríu Manicouagan (877 m³/s);
- ríu Outardes (391 m³/s);
- ríu Betsiamites (323 m³/s).
El caudal del ríu San Llorienzo agües arriba del ríu Ottawa tien un perfil bien regular. Esta regularidá natural foi reforzada pol desenvolvimientu de delles estructures de retención a lo llargo del so cursu y na rexón de los Grandes Llagos. El caudal mínimu midíu mientres el periodu 1860-1972 na estación hidrolóxica de Ogdenburg, foi de 4360 m³/s, ente que'l caudal máximu foi de 8891 m³/s. El ríu Ottawa tien un réxime muncho más irregular, con importantes crecíes en primavera, y la so influencia sentir nel réxime del ríu San Llorienzo agües abaxo del so confluencia.
| Caudal mediu mensual del San Llorienzo na estación hidrolóxica de Ogdensburg, Nueva York (en m³/s y calculáu nel periodu 1860-1972)[8] |
 |
Historia
editarFormación xeolóxica ya hidrográfica
editarEl sitiu actual del valle del ríu San Llorienzo tuvo ocupáu, dende hai casi mil millones d'años, por un pandu elevada similar a l'actual pandu del Tíbet. Hai alredor de 600 millones d'años, el supercontinente Pannotia estazar en cuatro sub-continentes, Laurentia, Baltica, Sibéria y Gondwana que dieron a lluz na rexón a un vastu océanu llamáu Japeto. Coles mesmes, formáronse munchos resquiebros y fueses a lo llargo de la exa que dieron llugar a la formación del futuru San Llorienzo.
Mientres la última glaciación, llamada Wisconsin, una enorme calota glaciar, el Inlandsis laurentidien, cubría una gran parte del continente norteamericanu.[9] El xelu retiróse debíu al calentamientu global producíu ellí hai unos 12.000 años, dando pasu tres ellos nel actual valle del ríu San Llorienzo a un vastu mar interior, el mar de Champlain. Tres la elevación del continente por un fenómenu d'isostasia, el mar retiróse de la mesma, dando pasu al actual ríu San Llorienzo. La fusión completa del xelu del inlandsis laurentidien, alredor de 6500 e.C., creo l'actual sistema fluvial y llacustre, el relieve hidrográficu, del ríu San Llorienzo
El ríu San Llorienzo atopar nuna zona sísmicamente activa, onde la reactivación de la falla créese que se produció a lo llargo de finales del Proterozoico hasta principios del Paleozoicu, con falles normales rellacionaes cola apertura del océanu de Japeto. Les falles na zona son rift coneutaos, lo que se llama'l sistema de rift de Saint Lawrence (Saint Lawrence rift system).
El valle de San Llorienzo ye una provincia fisiográfica de la división mayor de los Apalaches, que contién el valle de Champlain y la seición fisiográfica Septentrional.[10]
Poblamientu del valle
editarLes escavaciones arqueolóxiques dexen evaluar la presencia amerindia bordiando'l ríu hasta cerca de 9000 años antes de Cristu. El ríu, muncho primero de ser nomáu como Fleuve Saint-Laurent, foi llamáu Magtogoek, que significa «el camín que cola» polos pueblos amerindios que vivíen na rexón.[11] Per otra parte, ye probable (pero ensin pruebes concretes enagora) que tamién los navegantes viquingos percorrieren la rexón.
En 1534, el malouino Jacques Cartier tomó posesión oficialmente d'estes tierres en nome del rei Francisco I de Francia. Cartier ye xeneralmente consideráu como'l descubridor del valle del San Llorienzo.[12] Yá nel sieglu XVII, los franceses teníen el costume de nomar como río San Llorienzo al tramu agües arriba de la ciudá de Montreal y del ríu Ottawa. El San Llorienzo sirvió como itinerariu principal pa la esploración del interior del Norteamérica.
Historia de la ocupación europea
editar
L'estuariu de San Llorienzo recibió la visita de munchos navegantes (como John Cabot y Jacques Cartier) y polos pescadores vascos pocu dempués del descubrimientu d'América (o seique inclusive antes). Pero'l primer esplorador européu conocíu que saleó la parte interior del San Llorienzo foi Jacques Cartier, mientres el so segundu viaxe a Canadá en 1535, cola ayuda de los dos fíos del xefe iroqués Donnacona. Al llegar al estuariu de San Lawrence na festividá de San Llorienzo, Cartier llamar Golfu de San Llorienzo.[13] La tierra a lo llargo del ríu taba habitada nesi momentu polos pueblos Iroqueses del San Llorienzo. El ríu San Llorienzo ta en parte nos EE.XX. y como tal, ye'l sestu topónimu sobreviviente européu más antiguu d'esi país.[14]
Hasta principios de 1600, los franceses utilizaron el nome de Rivière du Canada pa designar el ríu San Llorienzo agües arriba de Montreal y el de ríu Ottawa dempués de Montreal. El ríu San Llorienzo sirvió como la principal vía pa la esploración europea de l'América del Norte interior, en primer llugar pol pioneru esplorador francés Samuel de Champlain.
El control del ríu yera crucial pa la estratexa británica pa prindar la Nueva Francia nos Guerra de los Siete Años. Dempués de prindar Louisbourg en 1758, los ingleses navegaron ríu arriba hasta Québec l'añu siguiente, gracies a les cartes ellaboraes por James Cook. Les tropes britániques fueron tresportaos al traviés del ríu San Llorienzo p'atacar la ciudá dende l'oeste, lo cual fixeron con ésitu na Batalla de les Llanures de Abraham.
Por cuenta de los rabiones casi intransitables llamaos Lachine Rapids, el San Llorienzo yera navegable de manera continua namái hasta Montreal. La canal de Lachine, inauguráu en 1825, foi'l primeru que dexó que los barcos pudieron pasar los rabiones. Un ampliu sistema de canales y esclusas, conocíu como la vía marítima del San Llorienzo (Saint Lawrence Seaway), inauguróse oficialmente'l 26 de xunu de 1959 pola reina Isabel II (en representación de Canadá), y el presidente Dwight D. Eisenhower (en representación de los Estaos Xuníos). La vía marítima dexa agora'l pasu de barcos oceánicos hasta'l Llagu Cimeru.
Mientres la Segunda Guerra Mundial, la batalla del San Llorienzo arreyó un númberu d'aiciones de submarinos y anti-submarinos a lo llargo del cursu baxu del San Llorienzo y de tol golfu de San Llorienzo, l'estrechu de Belle Isle y l'estrechu de Cabot, dende mayu a ochobre de 1942, en setiembre de 1943 y nuevamente n'ochobre y payares de 1944. Mientres esti tiempu, submarinos alemanes fundieron tres buques de guerra canadienses según gran númberu de mercantes.
A finales de 1970, el ríu foi oxetu d'una esitosa campaña ecoloxista llamada "Save the River" o "Protéger -y fleuve" («protexer el ríu»), orixinalmente en respuesta a los planes de desenvolvimientu previstos pol Cuerpu d'Inxenieros del Exércitu de los Estaos Xuníos. La campaña foi entamada, ente otros, por Abbie Hoffman, más conocíu sol seudónimu de Barry Freed.
Contaminación
editarEl ríu San Llorienzo escurre nuna rexón densamente pobladasobremanera ríu arriba de la ciudá de Québec. L'agricultura, la urbanización y la industrialización imponen al ríu una presión constante. Nos postreros 20 años, esfuercios considerables amenorgaron drásticamente la contaminación de los cursos d'agua tanto que los baños yá son posibles la mayor parte del tiempu agües arriba de la zona oriental de Montreal, y agües embaxo del llagu Saint-Pierre. La salú del ríu sigue siendo fráxil y queda entá enforma por faer, especialmente en rellación a los metales pesaos arramaos nel ríu, que siguen afectando a la fráxil salú de la población de beluga de la boca del ríu Saguenay.[15]
Navegación
editar
El ríu San Llorienzo ye una les principales víes naturales de penetración escontra l'interior del continente norteamericanu. Por esta razón, la navegación nel so cursu convirtióse rápido nuna tema tan importante. Nel so estáu natural, el ríu nun dexaba la navegación de buques de navegación oceánicu más qu'hasta la ciudá de Québec. Inclusive los barcos más pequeños nun podíen, nuna fase previa, remontar más allá de Montreal escontra los Grandes Llagos, por cuenta de la importante barrera de la conocida zona de rabiones de Lachine Rapids. Dende 1700, empezar a trabayar p'ameyorar el tresporte nel ríu San Llorienzo por aciu la creación d'una canal que contornease los rabiones de Lachine, pero eses obres nunca se terminaron.
La navegación comercial nel ríu non pudo desenvolvese hasta la construcción de la canal de Lachine, en 1825, y el posterior dragáu del tramu ente Montreal y Québec, a partir de 1851. Estos trabayos dexaron que Montreal consolidárase como metrópolis industrial de Canadá, al traviés de la so puertu. La canal de Lachine, d'un llargor de 13,6 km, tenía una fondura orixinal de namái 1,5 m y cuntaba con seis esclusas. Foi ampliáu y afondáu en delles ocasiones hasta que foi reemplazáu en 1959 pola vía navegable de los Grandes Llagos, que coneuta Montreal colos Grandes Llagos por aciu una canal d'agües fondes de 8,2 m de caláu mínimu. Na seición ente Québec y Montreal, la canal de navegación asitiáu nel centru del ríu San Llorienzo foi afondáu y ampliáu delles vegaes:[16]
| Añu | Fondura mínima de la canal | Anchor mínimo de la canal |
|---|---|---|
| 1851 | 4,2 m | 45 m |
| 1854 | 4,9 m | 45 m |
| 1865 | 6,1 m | 90 m |
| 1882 | 7,6 m | 90 m |
| 1888 | 8,4 m | 90 m |
| 1907 | 9,1 m | 140 m |
| 1952 | 10,7 m | 150 m |
| 1970 | 10,7 m | 245 m |
| 1992 | 11 m | 230 m |
| 1999 | 11,3 m | 230 m |
En 2005, el tráficu nes víes navegables de los Grandes Llagos y del San Llorienzo algamó los 255 millones de tonelaes partíes de la siguiente manera:[17]
- 105 Mt transbordadas nos puertos de Québec;
- 11,2 Mt en tránsitu pel ríu San Llorienzo (movimientos direutos ente los puertos de los Grandes Llagos y el restu del mundu, ensin transbordos nos puertos de Québec);
- 9,5 Mt intercambiaes nos Grandes Llagos ente puertos d'Ontario;
- 43,3 Mt intercambiaes nos Grandes Llagos ente Ontario y los EE.XX.;
- 87,3 Mt intercambiaes nos Grandes Llagos ente Estaos Xuníos.
Tráficu marítimu atribuyible a los puertos de Québec sobre'l ríu San Llorienzo
editarNel añu 2005, 105 millones de tonelaes de carga fueron transbordadas nos puertos del San Llorienzo asitiaos na provincia de Québec. Esti tonelaxe camudó pocu dende 1995, anque los patrones del comerciu (naturaleza, orixe y destín de les cargues trataes) si qu'evolucionaron enforma mientres esi periodu. Eses 105 Mt distribuyir de la siguiente manera:[17]
- 34,9 Mt intercambiaes con Europa;
- 10,9 Mt intercambiaes con Ontario
- 2,8 Mt intercambiaes coles provincies marítimes;
- 17,2 Mt intercambiaes colos EE.XX. (de los cualos 8,6 Mt colos puertos de los Grandes Llagos)
- 10,8 Mt intercambiaes con África;
- 9,7 Mt intercambiaes con América llatina;
- 8,7 Mt intercambiaes con Asia;
- 2,4 Mt intercambiaes con Oceanía;
- 7,1 Mt intercambiaes ente los puertos de Québec.
Los principales puertos en Québec nel ríu San Llorienzo son los siguientes:[17]
- Montreal, con 24 Mt;
- Québec, con 22,6 Mt;
- Sept-Îles, con 22,2 Mt;
- Port-Cartier, con 15,4 Mt;
- Sorel, con 5,2 Mt
Los pilotos del San Llorienzo
editarA pesar de les ayudes al navegación que fueron enllantaes a lo llargo de les sos veres y de la teunoloxía moderna (GPS, radar, etc.) el ríu San Llorienzo sigue siendo una de les canales más peligroses del mundu: les marees pueden entepasar de seis metros, les corrientes son fuertes y multidireccionales, los baxos son numberosos y la visibilidá ta llindada de cutiu de manera tan importante, sobremanera pel hibiernu, cuando'l xelu amonta entá más los peligros.[18] Por ello, ente -yos Escoumins y Montreal, los barcos comerciales de más de 100 pies de llongura que circulen nel San Llorienzo necesariamente tienen de ser empuestos por pilotos con llicencia pa garantizar la seguridá y protexer los ecosistemes fluviales y marinos.[19]
Cada pilotu del San Llorienzo ta capacitáu pa navegar por una de los trés seiciones de pilotaje del ríu: -yos Escoumins – Ciudá de Québec, Québec – Trois-Rivières y ente Trois-Rivières et Montréal.
Historia del pilotaje nel ríu
editarLos primeros esploradores afayaron rápido les estorbises principales que faíen tan difícil la navegación natural nel ríu San Llorienzo a lo llargo del so cursu. Foi de cutiu arriesgando les sos vides la manera en que los primeros navegantes se aventuron nel Golfu, depués l'estuariu y finalmente'l ríu.
Na dómina de la Nueva Francia, anque se dibuxaron cartes bastante detallaes que podíen ayudar a los capitanes, los franceses negar a aplicar ayudes al navegación como faros o boyes, yá que podríen sirvir a los ingleses mientres una hipotética invasión pel ríu. Tuvieron qu'atopar una solución pa protexer a los buques y les tripulaciones que s'enfusaben nel San Llorienzo y, por ello, el gobiernu de la Nueva Francia, recurrió a pilotos esperimentaos, que conocíen toles trampes del ríu, pa emponer la navegación. El primer pilotu del rei foi nomáu alredor de 1640, Abraham Martin, l'home que dio'l so nome a les Llanures de Abraham en Québec. En 1671, el Colexu de los Xesuites de Québec ufiertó'l primer cursu pa entrenar a pilotos especializaos na navegación marítima nel ríu San Llorienzo. Dempués de la conquista inglesa, el gobiernu colonial caltuvo la obligación de confiar el cuidu de los buques a los práuticos marítimos.[20]
En 1805, el Parllamentu de la Baxa Canadá estableció una corporación pública, la Casa de la Trinidá (Maison de la Trinité) de Québec, cola responsabilidá d'ameyorar la eficacia y la seguridá de la navegación por aciu la instalación de boyes, balices y faros. El primer faru nel ríu San Llorienzo foi construyíu en 1809 na Islla Verde, a lo llargo de Tadoussac. Foi siguíu por delles más y en 1867, 23 faros emponíen los buques dende l'estuariu del ríu hasta Québec. Munchos d'ellos inda esisten. La Casa de la Trinidá tamién tenía autoridá pa la regulación del pilotaje, de los pilotos y sobre la formación de los sos aprendices.
Dende 1860, l'adhesión de tolos pilotos a una corporación reconocida foi obligatoria. La Corporación de pilotos de San Llorienzo Central (Corporation des pilotes du Saint-Laurent central ) y la Corporación de pilotos del baxu San Llorienzo (Corporation des Pilotes du Bas Saint-Laurent) reagrupen los 200 pilotos que saleen ente Québec y Montreal, la primera y ente Les Escoumins y Québec, la segunda.
Fauna
editarEl ríu San Llorienzo ye'l llar de munchos cetáceos, ente otros la ballena azul, la ballena d'aleta o ballena común y la beluga, que queden alimentándose na boca del ricu Saguenay.
Multiplicáronse les carpas importaes d'Europa, que nel San Llorienzo son una de les poblaciones actuales más grandes del mundu[21] con exemplares pesaos d'hasta 25 kg.[22][23] En setiembre de 2011 van llevase a cabu los campeonatos del mundu de la pesca de la carpa.[24]
Ente la fauna de pexes nativos hai especies como la llamprea de mar, lucio trompudo (Lepisosteus osseus), Amia calva, pez Ojo de lluna, alosa-Herring, sardina de llagu (Coregonus artedii), corégono de llagu (Coregonus clupeaformis), trucha arco iris, trucha café (Salmu trutta fario), trucha de llagu (Salvelinus namaycush), trucha de regueru (Salvelinus fontinalis), eperlanos (Osmeridae), mudminnow (Umbra limi), lucio, muskellunge almizclada (Esox masquinongy), caballeru cobrizu (Moxostoma hubbsi), matalote blancu (Catostomus commersoni), colos correspondientes carpita dorada o sardinilla de quilla (Notemigonus crysoleucas), carpa de regueru (Semotilus atromaculatus), carpa del norte colorada (Phoxinus eos), Blackchin Shiner (Notropis Heterodon), pez gato americanu (Ictalurus punctatus) o nanu bagre (Ictalurus nebulosus), anguila americana (Anguilla rostrata), Lota, killifish rayáu (Fundulus diaphanus), espinosos, trucha perca, perca blanca (Morone americana), róbalo de boca pequeña (Micropterus dolomieui), perca americana (Micropterus salmoides), perca sol (Lepomis gibbosus), perca de roca (Ambloplites rupestris), pomoxis negru (Pomoxis nigromaculatus), sander americanu (Stizostedion vítreu), corvina d'agua duce (Aplodinotus grunniens), etc.[25]
El ríu na cultura
editarEl ríu San Llorienzo atopar nel corazón de munches noveles que traten o se desenvuelven en Québec (como na novela Kamouraska, d'Anne Hébert, o en L'avalée des avalés, de Réjean Duchame), en poemes (nes obres de Pierre Morency y Bernard Pozier) o cantares (como en Suzanne, de Leonard Cohen o L'oubli, de Rivard Michel). El ríu tamién foi retratáu en munches obres pictóriquessobremanera polos artistes integrantes del Grupu de los Siete. Amás, el ríu ye'l namesake (homónimu) del Saint-Laurent Herald na Canadian Heraldic Authority (Autoridá Heráldica de Canadá).
En 1980, Jacques Cousteau viaxó a Canadá pa realizar dos películes sobre'l ríu San Llorienzo y los Grandes Llagos, Cries from the Deep `[Los berros de les fondures] y SSt. Lawrence: Stairway to the Sea.[26]
Ver tamién
editarNotes
editar- ↑ 1,0 1,1 URL de la referencia: https://thecanadianencyclopedia.ca/fr/article/fleuve-saint-laurent.
- ↑ Rudes, B. Tuscarora English Dictionary Toronto: University of Toronto Press, 1999
- ↑ «Saint Lawrence River and Seaway». Encyclopedia Britannica. Consultáu'l 7 de setiembre de 2009.
- ↑ «Saint Lawrence». MSN Encarta. Archiváu dende l'orixinal, el 6 de xunetu de 2008. Consultáu'l 7 de setiembre de 2009.
- ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesAtles - ↑ Commission de toponymie du Québec
- ↑ Environnement Canada - -yos débits du Saint-Laurent et de ses principaux affluents
- ↑ -y fleuve Saint-Laurent à Ogdensburg, N.Y.
- ↑ Environnement Canada - Portrait de la biodiversité du Saint-Laurent
- ↑ «Physiographic divisions of the conterminous O. S.». U.S. Geological Survey. Consultáu'l 6 d'avientu de 2007.
- ↑ -y musée des histoires oubliées - -y canal de Soulanges
- ↑ Article Jacques Cartier, Dictionnaire biographique du Canada en ligne, lire en ligne
- ↑ William Henry Johnson, French Pathfinders in North America (Project Gutenberg)
- ↑ The Spanish names Florida, Dry Tortúes, Cape Canaveral, Appalachian, and California appeared earlier.....From Spanish historien Antonio d'Herrera y Tordesillas's accounts, published in 1601 -- Stewart, George (1945). Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States. Nueva York: Random House, páx. 11–17, 29.
- ↑ Développements durables, environnements et parcs : le Saint-Laurent
- ↑ Environnement Canada, le Saint-Laurent : porte d'entrée du continent Nord-Américain
- ↑ 17,0 17,1 17,2 MTQ, -y transport de marchandises sur le Saint-Laurent depuis 1995
- ↑ Association des pilotes maritimes du Canada
- ↑ «Sciencepresse, Pilótes-yos du Saint-Laurent». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-02-27.
- ↑ Corporation des pilotes du Bas-Saint-Laurent
- ↑ BLINKER, Nr. 2, Februar 2006: Parry Vermeulen, Andere Dimensionen, Jahr Top Verlag, Hamburg, S. 60
- ↑ http://www.canadiancarpclub.on.ca/
- ↑ https://web.archive.org/web/20100525110853/http://www.saintlawrenceexperience.com/
- ↑ http://www.carptournamentseries.com/news/?page_id=914
- ↑ http://redpath-museum.mcgill.ca/Qbp/fish/fish-y.html
- ↑ Ohayon, Albert (2009). «When Cousteau Came to Canada». NFB.ca. National Filme Board of Canada. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2009.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a San Llorienzo.
- (n'inglés ya inglés) Observatoire du Saint-Laurent
- (n'inglés) Saint Lawrence River from The Canadian Encyclopedia
- (n'inglés) Rexonal Geography of the St. Lawrence River
- (n'inglés) Information about Juniper Island (Ontario)
- (n'inglés) St. Lawrence Parks Commission (Ontario)
- (n'inglés) Great Lakes St. Lawrence Seaway System
- (n'inglés) Safe Passage: Aids to Navigation on the St. Lawrence – Historical essay, illustrated with drawings and photographs
- (n'inglés) Annotated Bibliography on St. Lawrence County and Northern New York region.
- (n'inglés) "Save the River"
- (n'inglés) International Saint Lawrence River Board of Control Archiváu 2013-07-23 en Wayback Machine
- (n'inglés) Saint Lawrence River Cam
- (n'inglés) Bibliography on Water Resources and International Law Peace Palace Library
- (n'inglés) Watch the Jacques Cousteau documentary, St. Lawrence: Stairway to the Sea (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- (en francés) La maison d'Agathe de l'île Vierte (Notre-Dame-des-Sept-Douleurs sur le Fleuve St-Laurent)
- (en francés) -y fleuve Saint-Laurent sur Bonjour Québec Archiváu 2013-04-03 en Wayback Machine
- (en francés) Webothèque du Bas-Saint-Laurent
- (en francés) Plongez dans l'univers du fleuve Saint-Laurent et découvrez ses écosystèmes.
- (en francés) Corporation des pilotes du Bas-Saint-Laurent.
- (en francés) Corporation des pilotes du Saint-Laurent central.
Datos: Q134750- Multimedia: Saint Lawrence River
