Mansa Musa
Musa I (c. 1280 - c. 1337), llamáu igualmente Musa I de Malí y conocíu comúnmente como Mansa Musa, foi'l décimu mansa, traducíu como "rei de reis" o "emperador", del Imperiu de Malí. Na dómina del ascensu de Mansa Musa al tronu, l'Imperiu de Malí ocupaba'l territoriu primeramente gobernáu pol Imperiu de Ghana, según el Mande (Malí) y les sos árees darréu próximes. Musa tuvo ensame de títulos, ente ellos los d'Emir del Manding, Señor de les Mines de Wangara y conquistador de Ghanata, Futa-Jallon y siquier una docena d'estaos.[1] Foi'l gobernante más ricu del so tiempu y ye la persona más rica de tolos tiempos si afaise'l so patrimoniu pola inflación.[2]
Mansa Musa | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Vida | |||
| Nacimientu | Imperiu de Malí, circa 1280 | ||
| Nacionalidá | Imperiu de Malí | ||
| Muerte | 1337 (56/57 años) | ||
| Familia | |||
| Fíos/es | Maghan I | ||
| Hermanos/es |
Souleyman (es)  | ||
| Pueblu |
Dinastía Keïta (es) | ||
| Oficiu | estadista | ||
| Creencies | |||
| Relixón | islam | ||
 | |||
Denominación
editarMusa foi denomináu y ye xeneralmente citáu como tal nos manuscritos occidentales y na lliteratura como Mansa Musa. El so nome tamién apaez como Kankou Musa, Kankan Musa o Kanku Musa, que significa "Musa, fíu de Kankou", siendo Kankou el nome de la so madre. Otres alternatives son Mali-koy Kankan Musa, Gonga Musa y el Lleón de Malí.[3][4]
Llinaxe y ascensión al tronu
editar
Lo que se conoz sobre los reis del Imperiu de Malí provién de los escritos d'académicos árabes, como Al-Umari, Abu-sa'id Uthman ad-Dukkali, Ibn Khaldun y Ibn Battuta, ente otros. D'alcuerdu a la estensa historia de los reis de Malí de Ibn-Khaldun, el güelu de Mansa Musa foi Abu-Bakr (l'equivalente n'árabe de Bakari o Bogari, nome orixinal desconocíu y que nun coincide col Sahaba Abu Bakr), hermanu de Sundiata Keita, fundador del Imperiu de Malí tal que foi rexistráu na tradición oral. Abu-Bakr nun xubió al tronu, y el so fíu, el padre de Musa, Faga Laye, nun tuvo relevancia na Historia de Malí.[5]
Mansa Musa xubió al tronu al traviés de la práctica de nomar un diputáu mientres el pelegrinaxe a La Meca y otru tipu d'espedición d'un rei, siendo darréu nomáu'l diputáu como herederu. Según fontes orixinales, Musa foi nomáu diputáu del rei ante él, embarcándose esti nuna espedición pa esplorar les llendes del océanu Atlánticu, espedición de la que nunca tornó. L'académicu exipcio y árabe Al-Umari cita a Mansa Musa como sigue:
El gobernante que me precedió nun creía que sería imposible algamar l'estremu del océanu qu'arrodia la tierra [refiriéndose al Atlánticu]. Quería algamar esi [fin] y taba determináu a siguir el so plan. De cuenta que fornió doscientos barcos llenos d'homes, y munchos otros apinaos d'oru, agua y provisiones abondes pa munchos años. Ordenó que'l capitán nun tornara hasta qu'algamara la otra llende del océanu, o terminara con toles provisiones y l'agua. Asina partieron na so travesía. Tuvieron ausentes mientres un llargu periodu, y, a la fin, solo un barcu tornó. Cuando se preguntar al capitán esti respondió: 'O Príncipe, nós saleamos mientres enforma tiempu, hasta que vimos en mediu del océanu un gran ríu que corría masivamente. El mio barcu yera'l postreru, tolos demás taben delantre, y fueron absorbíos nel gran remolín y nun volvieron apaecer enxamás. Yo saleé de vuelta pa escapar d'esta corriente.' Pero'l Sultán nun lu creyó. Ordenó que doscientos barcos fueren forníos pa él y los sos homes, y mil más con agua y provisiones. Entós confióme la rexencia mientres el términu de la so ausencia, y partió colos sos homes, pa nun tornar nin dar señales de vida enxamás.Mansa Musa[6]
El fíu y socesor de Musa, Mansa Magha, foi tamién nomáu diputáu mientres la pelegrinación de Musa.[7]
Islam y pelegrinaxe a La Meca
editarMusa foi un devotu musulmán y cumpliendo con unu de los preceptos islámicos, empecipió'l so pelegrinaxe a La Meca, lo que-y fixo bien conocíu n'África del Norte y n'Oriente Mediu. Pa Musa, l'Islam yera'l fundamentu del mundu culturizado del Mediterraneu Oriental».[8] Pasó enforma tiempu sofitando la crecedera del Islam nel so Imperiu.
Musa realizó la so pelegrinación en 1324, una procesión de la que s'afirma que formaron parte 60.000 homes y 12.000 muyeres, cada unu de los cualos portaba barres d'oru de 4 llibres de pesu, heraldos vistíos de seda que portaben cetros d'oru, caballos y bolses de mano. Musa cubrió los gastos de tola procesión, alimentando al gruesu de persones y animales.[8] Tamién formaron parte de la comitiva ochenta camellos, variando los informes ente si portaben 50 y 300 llibres de polvu d'oru cada unu. Musa regaló l'oru a los probes qu'atopó mientres el camín. Non solo fixo donaciones a les ciudaes poles que pasó nel so camín a La Meca, incluyíes El Cairu y Medina, sinón que tamién intercambió oru por alcordances. Amás, rexistróse que construyó una mezquita toos y cada unu de los vienres.
La espedición de Musa foi documentada por numberosos testigos oculares mientres el camín, quien quedaron extasiados ante la so riqueza y grandor de la procesión. Hai una gran variedá de fontes que documentan esti pelegrinaxe, como diarios, rellatos orales y hestories. Sábese que Musa visitó al Sultán Mamluk Al-Nasir Muhammad d'Exiptu en xunetu de 1324.[9]
Les arrogantes aiciones de Musa, sicasí, afararon inadvertidamente la economía de la rexón. Nes ciudaes d'El Cairu, Medina y La Meca, la repentina entrada d'oru devaluó esti metal mientres la siguiente década. De resultes d'ello produció una superinflación de los bienes de consumu y equipu. Pa rectificar la situación del mercáu d'oru, Musa tomó emprestáu tol oru que pudo portar de los emprestadores d'El Cairu, a un eleváu interés. Trátase del únicu casu na hestoria nel qu'un solu home controló directamente'l preciu del oru nel Mediterraneu.[8]
Últimos díes del so reináu
editarCuando un héroe aumenta la so llista de conquistes, Mansa Musa da-y un par d'amplios pantalones... Cuanto mayor ye'l númberu de conquistes d'un Dogari, mayor ye'l tamañu de los sos pantalones.[10]
Mientres la so llarga travesía de vuelta dende La Meca en 1325, Musa escuchó noticies sobre la recaptura de Gao polos sos exércitos. Sagmandia, unu de los sos xenerales, lideró la ofensiva. La ciudá de Gao formara parte del imperiu dende antes del reinu de Sakoura y yera un importante, anque de cutiu rebalbu, centru comercial. Musa realizó una parada y visitó la ciudá onde recibió, como prisioneros, los dos fíos del rei de Gao, Ali Kolon y Suleiman Nar. Volvió a Niani colos dos chicos y darréu educar na so corte. Cuando Mansa Musa volvió, traxo numberosos académicos y arquiteutos árabes.
Construcción en Malí
editarMusa embarcar nun gran programa de construcciones, llevantando mezquites y madrases en Tombuctú y Gao. Ente los más célebres ta'l centru d'enseñanza Sankore Madrasah o Universidá de Sankore, construyíu mientres el so reináu. En Niani, construyó'l Salón d'Audiencies, un edificiu comunicáu per una puerta interior al palaciu real. Foi un "monumentu almirable" cubiertu por un domo, afatáu con arabescos de colores atanantes. Les ventanes d'un pisu cimeru taben recubiertes de madera y enmarcaes en llámines de plata, ente que les del pisu inferior taben tamién recubiertes de madera y enmarcaes n'oru. Como la Gran Mezquita, una estructura contemporáneo y grandioso de Tombuctú, el Salón foi construyíu en piedra cortada.
Mientres esti periodu, reparóse un nivel urbanísticu avanzáu nos principales centros de Malí. Sergio Domian, un estudiosu del arte y l'arquiteutura italianu, escribió lo siguiente sobre esti periodu: "asina fueron sentaes les bases d'una civilización urbana. Nel cénit del so poder, Malí tenía siquier 400 ciudaes, y l'interior del Delta del Níxer taba bien densamente pobláu".[11]
Influencia en Tombuctú
editarHaise documentáu que Mansa Musa viaxó a les ciudaes de Tombuctú y Gao nel so viaxe escontra La Meca, faciéndoles parte del so imperiu cuando tornó hacia 1325. Traxo arquiteutos d'Andalucía, n'España, según dende El Cairo, pa construyir el so gran palaciu en Tombuctú y la gran Mezquita de Djingareyber qu'inda se caltién.[12]
Tombuctú convirtióse llueu nun centru comercial, cultural ya islámicu. Los mercaos traxeron comerciantes de Nixeria, Exiptu y distintos reinos africanos. Fundóse una universidá na ciudá, de la mesma forma que se fundaron universidaes nes ciudaes tamién malienses de Djenné y Ségou), y l'Islam tremar nos mercaos y na universidá, faciendo de Tombuctú una nueva zona de predicación y estudiu del Islam.[13] Les noticies de la riqueza de la ciudá imperial de Malí cruciaron el Mediterraneu hasta Europa del sur, y los comerciantes de Venecia, Granada y Xénova llueu añadieron Tombuctú a la so cartografía pa comerciar bienes manufacturados en cuenta de oru.[14]
La Universidá de Sankore de Tombuctú foi fornida con nuevu personal mientres el reináu de Musa, añader al so equipu xuristes, astrónomos y matemáticos.[15] La Universidá convertir nun centru d'aprendizaxe y de cultura, atrayendo a académicos y estudiosos musulmanes de toa África y de Mediu Oriente hasta Tombuctú.
En 1330, el Reinu Mossi invadió y conquistó la ciudá de Tombuctú. Gao yá fuera prindada pol xeneral de Musa, y Musa llueu recuperó Tombuctú, construyendo una muralla y un fuerte de piedra, basando un exércitu permanente na llocalidá pa protexela de futuros invasores.[16]
Magar el palaciu de Musa sumió, la universidá y la mezquita inda se caltienen nel actual Tombuctú.
Fallecimientu
editarLa muerte de Mansa Musa foi oxetu d'intensu bancia ente los historiadores modernos y ente los académicos árabes que rexistraron la hestoria de Malí. A partir de la comparanza de los reinaos de los sos socesores, tanto'l so fíu Mansa Maghan (que'l so gobiernu rexistrar ente 1332 y 1336) como'l so hermanu mayor Mansa Suleyman (que'l so reináu rexistrar ente 1336 y 1360), y los 25 años rexistraos de reináu de Musa, puede afitase la fecha de la so muerte aproximao nel añu de 1332.[17] Otros rexistros declaren que Musa entamara abdicar el tronu a favor del so fíu Maghan, pero morrió pocu dempués de volver de La Meca en 1325.[18] Amás, d'alcuerdu a un rellatu de Ibn-Khaldun, Mansa Musa taba vivu cuando la ciudá de Tlemcen n'Arxelia foi conquistada en 1337, yá que unvió representantes a Arxelia pa felicitar a los conquistadores pola so victoria.[17][4]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Goodwin 1957, p. 109
- ↑ The 25 Richest People Who Ever Lived – Inflation Adjusted en Celebrity Networth (n'inglés).
- ↑ Hunwick 1999, p. 9
- ↑ 4,0 4,1 Bell 1972, pp. 224–225
- ↑ Levtzion 1963, pp. 341–347
- ↑ Abbas Hamdani 1994
- ↑ Levtzion 1963, p. 347
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Goodwin 1957, p. 110
- ↑ Bell 1972, pp. 224
- ↑ Al-Dukhari, observación de la corte de Mansa Musa en Tombuctú.
- ↑ Mansa Musa, African History Restored, http://www.africanholocaust.net/africanlegends.htm#mansa, consultáu'l 29 de setiembre de 2008
- ↑ De Villiers, Marq and Hirtle, Sheila, Pp. 70.
- ↑ De Villiers, Marq and Hirtle, Sheila, pp. 74.
- ↑ De Villiers, Marq and Hirtle, Sheila, pp. 87-88.
- ↑ Goodwin 1957, p. 111
- ↑ De Villiers, Marq and Hirtle, Sheila, pp. 80-81.
- ↑ 17,0 17,1 Levtzion 1963, pp. 349–350
- ↑ Bell 1972, p. 224
Bibliografía
editar- Bell, Nawal Morcos, «The age of Mansa Musa of Mali: Problems in succession and chronology», International Journal of African Historical Studies 5: 221–234.
- De Villiers, Marq and Hirtle, Sheila. Timbuktu: Sahara's Fabled City of Gold. Walker and Company: Nueva York. 2007.
- Goodwin, A.J.H., «The Medieval Empire of Ghana», South African Archaeological Bulletin 12: 108–112.
- Hunwick, John O., Timbuktu and the Songhay Empire: Al-Sadi's Tarikh al-Sudan down to 1613 and other contemporary documents, Leiden: Brill, ISBN 90-04-11207-3.
- Levtzion, Nehemia, «The thirteenth- and fourteenth-century kings of Mali», Journal African History 4: 341–353.
- Levtzion, Nehemia, Ancient Ghana and Mali, Londres: Methuen, ISBN 0-8419-0431-6.
- Levtzion, Nehemia; Hopkins, John F.P., eds., Corpus of Early Arabic Sources for West Africa, Nueva York: Marcus Weiner Press, ISBN 1-55876-241-8. Orixinalmente publicáu en 1981.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Mansa Musa.- History Channel: Mansa Moussa: Pilgrimage of Gold
- Descripción d'Al-Umari de la visita de Mansa Musa a El Cairo
- Sondiata y Mansa Musa
| Predecesor: Abubakari II |
Mansa de Malí 1312 – 1337 |
Socesor: Maghan |
Datos: Q309333- Multimedia: Mansa Musa
