Manzanares el Real

Manzanares el Real
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá de Madrid
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Manzanares el Real (es)	Óscar Cerezal Orellana
Nome oficial	Manzanares el Real (es)
Códigu postal	28410
Xeografía
Coordenaes	40°43′38″N 3°51′40″W / 40.727222222222°N 3.8611111111111°O
	Manzanares el Real Manzanares el Real (España)
Superficie	128.4 km²
Altitú	908 m
Llenda con	Soto del Real, Colmenar Viejo, Becerril de la Sierra, El Boalo-Cerceda-Mataelpino (es) , Moralzarzal, Navacerrada, Rascafría y Real Sitio de San Ildefonso
Demografía
Población	9386 hab. (2023); - 4474 homes (2019); - 4366 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.13% de Comunidá de Madrid; 0.02% de España
Densidá	73,1 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	manzanareselreal.org

Manzanares el Real ye un conceyu español de la provincia y Comunidá de Madrid. Asítiase xunto a la Sierra de Guadarrama y na vera del banzáu de Santillana, formáu pol Manzanares, ríu que derruempe'l so términu. Tien una población de 8.600 habitantes (INE 2016).

Llocalidá asitiada nel Camín de Santiago de Madrid.

Trátase del quintu conceyu más estensu de la rexón madrilana, con 128,4 km², y unu de los qu'axunta un mayor interés ecolóxicu. Del total de la so superficie, 6.928 hai atópense integraes nel Parque Nacional de la Sierra de Guadarrama, ente que'l restu pertenez al Parque Rexonal de la Cuenca Alta del Manzanares (territoriu tamién ocupáu nuna pequeña parte pela Zona Periférica de Proteición del parque nacional nomáu). Atopar a una distancia de 46 km de Madrid y nel so términu topen espacios naturales tan significativos como La Pedriza y el banzáu de Santillana, amás del Aventexu de la Condesa, onde naz el ríu Manzanares, y de les Cabeces de Fierro, compartíes con Rascafría, el segundu monte más altu de la Sierra de Guadarrama, con 2.383 m.

Nel terrén históricu-artísticu, la llocalidá cunta con un relevante patrimoniu, nel que destaca'l castiellu de los Mendoza (tamién llamáu de Manzanares el Real), el meyor calteníu de la provincia de Madrid y unu de los más importantes d'España. Ta incluyíu nel itinerariu turísticu de la Ruta polos castiellos, fortaleces y talayes de la Comunidá de Madrid, xunto col castiellu vieyu, la otra fortificación de la llocalidá.

Símbolos editar

Representación heráldica del blasón aprobáu

L'escudu heráldicu que representa al conceyu foi aprobáu en 1974 col siguiente blasón:

Escudu cuartelado en sotuer. Primero y cuartu, en campu de sinople, una banda de gules perfilada d'oru. Segundu y terceru, en campu d'oru, la salutación anxélica «Ave Maria gratia plena», en azur. Timbrado de corona condal.

Boletín Oficial del Estáu nᵘ 304 de 21 d'avientu de 1993^[2]

La descripción testual de la bandera, aprobada en 1993, ye la siguiente:

Bandera, proporciones 2:3. Estremada en trés partes por dos llinies, una de les cualos a dende l'ángulu inferior del estil al primer terciu del cantu cimeru. La otra, dende l'ángulu cimeru de la batiente hasta'l segundu terciu del cantu inferior.La franxa central, mariella, y los triángulos llaterales, verdes. Cargada al centru del escudu municipal.

Boletín Oficial del Estáu nᵘ 304 de 21 d'avientu de 1993^[3]

Historia editar

Plaza nel centru del pueblu.

Banzáu de Santillana colos montes nevaos en Manzanares el Real.

Pa conocer el patrimoniu históricu de Manzanares el Real ye precisu remontase a los asentamientos prehistóricos acaecíos na zona, conocíos gracies al recién descubrimientu de ciertos afayos arqueolóxicos, ente los que cabo destacar unes pintures rupestres de valor incalculable.

Créese que queden reminiscencies de ritos indoeuropeos nuna fiesta relixosa de la llocalidá, la de la Virxe de la Peña Sacra (cf. infra).

Nun hai práuticamente restos de dómina romana, anque ensin dulda equí debió d'haber dalgún asentamientu. Tres el periodu visigodu y de conquista árabe, el pueblu renaz en 1248, tiempu en que munchos madrilanos mientres Reconquistar fueron a tomar de Sevilla y los segovianos repoblaron Manzanares, tal que s'esprende del testimoniu que consta nuna misiva expedida por Fernandu III.

Fachada principal del castiellu

Debíu al asentamientu y espansión escontra'l Sur de los segovianos nestes tierres, empieza naquellos díes un bracéu ente éstos y los madrilanos que s'arregló, pasaos los años, cuando Alfonsu X incorporó estos llugares a la Corona, pasando entós a denominase “El Real de Manzanares”.

Xuan I dexó'l territoriu a D. Pedro González de Mendoza a fines del sieglu XIV, siendo precisamente cola saga de los Mendoza cuando El Real de Manzanares vive la so máxima rellumanza, mientres los sieglos XV y XVI.

Darréu, pasó por matrimoniu a manes d'otros miembros de la nobleza, hasta que nel sieglu XVIII torna a los dominios de los Mendoza, a quien Felipe V concedió la posesión perpetua.

A lo último, destacar que Manzanares ye'l trubiecu de l'Autonomía Madrilana, siendo el so castiellu l'allugamientu escoyíu en 1982 pa la celebración del actu de constitución de l'Asamblea de Parllamentarios de Madrid y pal nomamientu de la ponencia redactora del Estatutu d'Autonomía. Les Instituciones Públicu y Priváu y, lo que ye más importante, los vecinos de Manzanares, conscientes de la so fortuna ante l'enclave natural privilexáu y l'heriedu cultural de qu'esfruten, fueron, son y van ser siempres los perfectos anfitriones na que ye la so casa, pero llogren qu'unu sienta como so.

Patrimoniu históricu-artísticu editar

El Castiellu de los Mendoza editar

Castiellu de los Mendoza.

{{AP|Castiellu nuevu de Manzanares el Real Alzáu sobre una ermita románicu-mudéxar que güei se caltién arguta, el palaciu-fortaleza de los Mendoza ye'l meyor calteníu de la Comunidá de Madrid. Les sos obres dieron empiezu en 1475.

Esti bellísimo conxuntu de grandes ventanales d'arcos de mediopunto consta de patiu rectangular y dos galeríes sobre columnes octogonales. L'edificiu del castiellu tien cuatro torres nos sos vértices, afataes con unes boles del más puru estilu isabelín. Sobre'l adarve meridional la galería ye de traza flamíxera sobre antepechos decoraos a base de punta de diamante.

Tol castiellu ta arredoláu por una barbacana que les sos saeteras lleven esculpíes en baxu relieve la cruz del Santu Sepulcru de Xerusalén, pol títulu que goció Don Pedro González de Mendoza.

El castiellu consta d'un patiu porticado, d'un suétanu y de seis plantes: planta baxa, entreplanta primer, planta principal, entreplanta segunda, galería alta y galería de cubiertes. La galería gótica del primer pisu ta considerada como la más bella de la xeografía nacional. La so construcción foi empecipiada pol primer Duque del Infantado y rematada pol so fíu, Don Iñigo López de Mendoza, participando Juan Guas de la so construcción.

El castiellu alluga un muséu de los castiellos españoles y ye sede d'una coleición de tapices.

El Castiellu vieyu editar

Amás del Castiellu de los Mendoza, la llocalidá caltién los restos d'una fortaleza anterior, conocida como castiellu vieyu o Plaza d'Armes. Namái se caltienen de pies dos murios, integraos dientro d'una cortil axardináu. Foi construyíu en estilu mudéxar, en piedra de granitu, con encintado de lladriyu.

Ilesia de La nuesa Señora de les Nieves editar

Ilesia de La nuesa Señora de les Nieves.

Vista de la Ilesia de La nuesa Señora de les Nieves dende la entrada

Pola información esistente, paez que foi fundada a principios del sieglu XIV, so la proteición del primer Marqués de Santillana.

Sicasí, a fines del sieglu XV o principios del sieglu XVI, foi reedificada, modificando'l pórticu, treslladándolo del llau norte al llau sur.

El so estilu arquiteutónicu nun ye definíu, polos cambeos sustanciales de que foi oxetu, entemeciendo'l románicu col góticu ensin formar unidá. Trátase d'una ilesia de tres naves, dixebraes por arcos sobre columnes de piedra. La nave central, d'estilu románicu, ta encabezada pol presbiteriu, de forma pentagonal.

La torre ye de tres cuerpos, dixebraos ente sigo per mediu de impostas. La so reforma llevar a cabu a principios del sieglu XVI.

La sacristía, de construcción posterior, cubrir con crucería gótica de terceletes.

En cuanto al pórticu, sito al sur del edificiu, ye construcción de mediaos del sieglu XVI y el so estilu ye renacentista purista, constando d'ocho arcos carpaneles y unu de mediu puntu.

Tanto'l coru como'l retablu sumieron; atopándose les columnes d'aquél nel xardín de la ilesia, xunto con unos cercos mortuorias vasques del sieglu XII, d'estilu visigóticu.

La Ermita de La nuesa Señora de la Peña Sacra editar

Ermita de La nuesa Señora de la Peña Sacra.

La ermita ta asitiada sobre la Peña Sacra, como'l so propiu nome indica, dende onde s'apodera una amplia panorámica de La Pedriza. La construcción ye del sieglu XVI, a la que fueron adosaes dependencies posteriores nel sieglu XVII. La Virxe de la Peña Sacra ye copia moderna de la imaxe del sieglu XIX sumida, a esceición del Neñu, que ye antiguu. Quiciabes el so cultu sía socesor d'otros indoeuropeos mientres el I mileniu e.C., centraos en ritos al campu.

Ignorar con exactitú'l momentu en qu'empezó'l cultu cristianu a la Virxe de la Peña Sacra, daes les dificultaes de topar documentos anteriores al sieglu XVI. Sicasí, sí hai que reseñar que la so importancia va n'aumentu a midida que averamos al sieglu XVIII. Anguaño esiste muncha devoción por esta Virxe, anque nun ye patrona de la llocalidá.

En 1769, mientres la celebración de la so festividá, la falta de cuidu coles veles qu'arrodiaben a la Virxe fizo que se prendiera fueu na ilesia, salvándose namái la sacristía y quedando l'edificiu ensin torre, cubrición, nin imáxenes sagraes. La mesma Virxe tamién se quemar. Coles mesmes, cuenta Bernaldo de Quirós, narrando los fechos que lu describió nel so día l'antiguu posaderu de Manzanares, que la ermita foi oxetu d'ataque per parte de los bandíos que poblaben la zona, siendo valientemente defendida pola guardesa de Peña Sacra. En dómines más recién, la ermita viose envolubrada en nuevos acontecimientos. Asina, mientres la Guerra Civil, foi parcialmente destruyida, produciéndose la desapaición de l'antigua imaxe de la Virxe.

Actividaes editar

Manzanares el Real vistu dende'l visu del Cuetu de Valdemartín.

Fiestes llocales editar

Dos son les fiestes relixoses locales que se celebren a lo llargo del añu: La Fiesta del Cristu de la Nave en setiembre, y la Fiesta de La nuesa Señora Virxe de Peña Sacra en Pentecostés. En dambos casos llevar a cabu belles procesiones de notable fervor relixosu. La festividá de la Virxe remata con una fraternal y pintoresca comida en La Pradería, na que práuticamente tolos vecinos de Manzanares y los sos amigos foresteros intercambien les sos viandes.

Como fiestes profanes cabo destacar los antroxos, col tradicional "entierru de la sardina" na plaza del pueblu. Sicasí, les auténtiques fiestes de Manzanares son les d'agostu. Tres l'escosamientu frutu de los díes de competiciones deportives, atraiciones, baille na Plaza del Pueblu, actuaciones musicales, encierres y corríes, tien llugar la célebre cena de toru con pataques na redoma de la Plaza.

Gastronomía editar

La esquisita cultura gastronómica de la zona remontar a enforma tiempu tras, a los díes en que la Cuenca Alta del Manzanares yera fundamentalmente ganadera. La incomparable calidá de les camperes d'esta redolada natural foi yá entós una de les claves del sabor y la tenrura de les sos carnes. Coles mesmes, d'antaño provienen los sos célebres platos de pexe, procedentes nel so día de les serpenteantes agües del ríu y del banzáu. Otres especialidaes que, a xuiciu d'espertos gastrónomos, nun han de dexar de probase, son les pataques en calderu con cabritu, la sopa de cocíu con hierbabuena y l'coneyu n'escabeche o caldereta, arregláu nesti últimu casu con romeru, lo que-y da un gustu únicu.

Cultura editar

Manzanares el Real vistu dende'l visu d'El Yelmu.

Restos Arqueolóxicos editar

El Muséu Etnolóxico y Arqueolóxico dispón igualmente d'una sala destinada a los restos arqueolóxicos que se vienen topando nos distintos xacimientos del Conceyu de Manzanares. Ente'l cientu d'ayalgues espuestes, atópense hachos de piedra, xil, concos de folla, un calcu de pintures rupestres, molinos de piedra, restos de tumbes visigodes, cerámica medieval y moderna y ciertos manuscritos. Un paséu históricu, a última hora, pol fluyir de Manzanares a lo llargo de los tiempos.

Manzanares y el cine editar

Hai que mentar que Manzanares el Real foi la redolada escoyida pal rodaxe de numberoses ya inolvidables superproducciones cinematográfiques, ente les que cabo citar “El Cid Campeador”, “Jeromín”, “Alexandru Magnu”, “La Cayida del Imperiu romanu”, "La Xaronca verde", amás de dellos filmes del alloñáu oeste.