Martín Muñoz de la Dehesa

Martín Muñoz de la Devesa ye un conceyu d'España, al oeste la provincia de Segovia nel territoriu de la Campu Segoviano, comunidá autónoma de Castiella y Llión y estremera cola provincia d'Ávila. Tien una superficie de 17,66 km².

Martín Muñoz de la Dehesa
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Segovia
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Martín Muñoz de la Dehesa (es)	David Gutiérrez San Pedro
Nome oficial	Martín Muñoz de la Dehesa (es)
Códigu postal	40466
Xeografía
Coordenaes	41°03′58″N 4°41′12″W
Martín Muñoz de la Dehesa Martín Muñoz de la Dehesa (España)
Superficie	17.66 km²
Altitú	836 m
Llenda con	Arévalo, Donhierro, Rapariegos y Codorniz
Demografía
Población	317 hab. (2023) - 123 homes (2019) - 112 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.21% de provincia de Segovia
Densidá	17,95 hab/km²
martinmunozdeladehesa.es

Xeografía

Situación xeográfica

La llocalidá ta asitiada nuna zona conocida como Campu Segoviano a 836 msnm. Ye'l conceyu más occidental de la Provincia de Segovia.

Demografía

La población de Martín Muñoz de la Devesa ye de 220 habitantes. Ye unu de los pocos pueblos de Castiella y Llión de menos de 500 habitantes que gana población, dende principios de los años 80 nun paró de crecer, esto ye por cuenta de la situación na que s'atopa mui cerca d'Arévalo l'autovía A6.

Gráfica d'evolución demográfica de Martín Muñoz de la Dehesa ente 1857 y 2017

Datos del INE.

Víes de comunicación

La vía principal que traviesa'l pueblu ye la carretera que va d'Arévalo a Cuéllar, la SG-411. A menos de tres quilómetros pasa l'Autovía del Noroeste A-6 o Carretera de La Coruña cola que tien un accesu, la salida 126. Dientro de les sos llendes tamién pasen otres víes como la carretera de Zamora a Segovia, la CL-605, amás tamién pasa'l ferrocarril Llinia Madrid-Hendaia con parada na estación d'Arévalo. Amás la empresa d'autobuses Linecar empresta'l serviciu regular Segovia - Arévalo con parada nel conceyu de llunes a vienres sacante los xueves.

Símbolos

L'Escudu y Bandera que representa al conceyu de Martín Muñoz de la Devesa foi diseñáu pol heraldista Eduardo Duque Pindado, y aprobáu por Alcuerdu del Plenu'l 19 de marzu de 2013 y se blasona asina:

Escudu mediu partíu y cortáu. 1ᵘ, campu d'azur, una cigüeña vixilante de plata. 2ᵘ En campu d'oro dos cipreses arrincaos de sinople nel xefe y un pilón de sable esclariáu d'azur na punta. 3ᵘ, campu de gules un campanariu d'oru esclariáu d'azur. Timbrado con Corona Real Española.

Historia

Plaza de La Constitución de Martín Muñoz de la Devesa

Nel territoriu del conceyu topáronse restos d'asentamientos celtes de más de 4.000 años d'antigüedá. De la dómina romano y visigodo sábese qu'hubo dellos pequeños asentamientos nes cercaníes d'Arévalo. Tres la invasión musulmana nel añu 711 la zona al sur del ríu Duero quedó totalmente despoblada, conocida como Desiertu del Duero y tan solo dellos nucleos de llabradores autóctonos consiguieron sobrevivir a esta zona. Quedó práuticamente erma convertida en tierra de naide onde dambos bandos faíen les sos correríes. Tres la Batalla de Simancas nel añu 939 el Reinu d'Asturies empieza a ganar importancia nestes tierres onde adulces pobladores del norte peninsular diben asitiándose, pero hasta l'añu 1085 tres la conquista de Toledo pol rei Alfonsu VI de Llión y Castiella nun se llevó a cabu una seria repoblación. El rei encargó a importantes nobles del norte peninsular inclusive de Francia a repoblar y protexer estos territorios pa coneutar de manera eficaz col acabante conquistar Toledo.

El documentu más antiguu del que se tien constancia data de 1240 y el pueblu tenía'l nome de San Juan de la Devesa y mui cerca atopábase otru conceyu llamáu Palacios de la Devesa el nome común de la Devesa deber a que la zona ente Arévalo y el conceyu yera una Devesa creada pol Conceyu de la Mesta pol Rei Alfonsu X el Sabiu en 1273. Yera una estensa zona trevesada pol Cordel de la Culiebra prohibida pa l'agricultura namái pa camperes onde los pastores trashumantes que se dirixíen a la Cañada Real Lleonesa Oriental podíen folgar y beber de los numberosos regueros y fontes antes d'entrar na villa d'Arévalo. Estes fontes y balses pal ganáu esisten y siguen cumpliendo la so función na actualidá, conocíes como El Regajal; construyida en lladriyu, La Fuelga o La Fonte de Palazuelos; de bloques de granitu y con dellos pilones.

El pueblu anque se llamaba San Juan siempres recibió'l nome de Martimuñocillo por dalguna semeyanza o rellación que güei desconozse con Martín Muñoz de las Posadas hasta'l puntu de qu'en 1587 apaez col nome actual de Martín Muñoz de la Devesa per primer vegada. Los tributos del pueblu pertenecíen al Monesteriu de Santa María de Gómez Román del que solo queda de pies la cabecera mudéxar de la so ilesia conocida como Ermita de La Lugareja. El conceyu siempres perteneció al sexmo de La Vega de la Comunidá de Villa y Tierra d'Arévalo, hasta que na división territorial de 1833 quedó incluyida na Provincia de Segovia, nel Partíu xudicial de Santa María la Real de Nieva.

Pola actual Plaza de la Constitución, a los pies de la iglésia, pasaba un regueru que siguía pela Cai del Cañu que xeneraba grandes balses d'agua enllancada y folla nel sieglu XIX construyó una canal o caz artificial dende l'actual Cai Caz arrodiando al conceyu pa evitar esti problema. En 1850 el políticu Pascual Madoz visió el pueblu pa la realización del Dicccionario Xeográficu-Estadísticu d'España y lo descibe asina:

En terrén llanu; combáten-y tolos vientos, y el so clima ye pocu sanu, careciéndose polo común calentures estacionales y tercianas: tien unes 54 cases d'un solu pisu, y polo común de 3 á 4 vares d'altor sobre'l nivel de la cai; estes son estreches, y anque llanes, bien incómodes polo pantanoses, tantu, que difícilmente se puede pasar d'una a otra casa sinón a caballu, so pena de llevar la folla a media pierna; hai casa de conceyu, que sirve de cárcel, escuela común a dambos sexos, á la qu'alleguen unos 20 alumnos, que se topen al cargu de un maestru dotáu con 850 reales, y una ilesia sirvida por 1 párrocu, los vecinos surtir pa los sos usos de les agües d'una fonte qu'hai na población, y principalmente d'otra que s'atopa a 30 pasos d'ella. El Presupuestu Municipal xube á unos 200 reales, que se cubrir con delles suertes de terrén daes a los vecinos.

Monumentos y llugares d'interés

Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción del Castillo

En colloráu'l ábside y la cabecera romániques del sieglu XII. En naranxa la nave y la portada interior mudéxar de lladriyu del sieglu XIV y en mariellu los agregos barrocos

La Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción del Castillo tien una orientación perfecta d'este a oeste lo que dexa que'l templu esti allumáu les 12h del día. Ye un templu bien reformáu a lo llargo de la historia que torga ver la so fábrica orixinal pero de gran interés yá que ye bien distintu al estilu de construcción común d'esta zona: el mudéxar, porque caltién partes d'arte románicu de piedra del sieglu XII, pocu avezáu al sur del Duero. Estrémense tres estilos: el ábside y la cabecera son románicos del sieglu XII-XIII, ente que'l restu de la nave principal, la portada interior y la torre circular de la escalera son mudéxar del sieglu XIV-XV y d'últimes los agregos de los cuatro sacristíes, la portada esterior y el campanariu d'espadaña son barrocos de los sieglos XVII-XVIII.

Ábside y Cabecera

La parte románica ye la parte más antigua (700-800 años) y correspuende a la parte de la cabecera y el ábside construyíos íntegramente por aciu la humilde téunica de Tapial en folla y roques. Esta parte, pudo ser nun principiu una torre de defensa o vigía construyida pa defender la frontera de los reinos cristianos y musulmanes, a partir de la cuál foise desenvolviendo'l nucleu urbanu, d'ende'l nome de la ilesia Asunción del Castillo. Nel interior del templu destaca un gran arcu toral de lladriyu que da pasu al presbiteriu onde ta'l altar mayor. Esti arcu componer de tres arcos (triple rosca doblada) que fuelga sobre dos grandes columnes de lladriyu enfoscáu bien estreches y llises asitiaes caúna d'elles sobre una basa ática y sobre pedestal. Dambes tienen capitel con figures vexetales llabraes cubiertes de cal. Tamién destaca la bóveda sobre l'ábside que cubre'l presbiteriu, construyíu íntegramente en folla empisonao o tapial. La datación d'esta parte de la ilesia ye del sieglu XII ó XIII.

Nave

El restu de la nave rectangular ye mudéxar de lladriyu construyíu na so mayor parte pola téunica de machones y verdugadas de lladriyu con entepaños de tierra empisonada o tapial, tamién pueden vese delles fachaes perbién calteníes qu'utilicen esta téunica de construcción bien habitual nes provincies d'Ávila y Segovia. La parte con mayor importancia histórica ye la portada interior d'estilu románicu en piedra. La portada componer de cuatro arcos de mediu puntu d'aresta viva qu'arrinquen sobre una senciella imposta, en munchos de los sillares de la portada pueden apreciase marques o dibuxos magníficamente calteníos cubiertos con una capa de cal que torga aprecialos con detalle. La jamba que sostién l'arcu menor lluz una moldura abocelada, el segundu arcu arrinca sobre dos capiteles que güei apaecen como ménsulas al desparecer les columnes, estos capiteles presenten unes figures vexetales de gran valor históricu tamién cubiertos de cal.

Agregos posteriores

El campanariu mudéxar según el románicu fueron sustituyíos pol actual d'estilu barrocu nel sieglu XVII. El campanariu d'espadaña, los cuatro sacristíes y la portada esterior, fueron añadíes nel sieglu XVII. La portada esterior consta de dos sacristíes llaterales, la más oriental onde güei esta la pila bautismal taba abierta al esterior por trés grandes arcos de lladriyu. La espadaña consta d'una gruesa paré de mampostería con trés buecos pal allugamientu de les campanes y unu pequeñu cimeru onde ta asitiada una cruz de granitu. Tamién tien una cubrición de madera en bien mala traza, destaca'l gran altor qu'algama pocu avezáu nestes construcciones.

Nel interior destaquen les bóvedes d'escayola añadíes nel sieglu XVIII y l'altar mayor del sieglu XVII. L'altar asitiáu a la derecha del sieglu XVI perteneció a la Ilesia de San Nicolás de Bari d'Arévalo güei en ruines. Y l'altar asitiáu a la izquierda tien un cuadru dedicáu a Santa Águeda que tuvo na esposición Les Edaes del Home en 2003. El cuadru d'oliu sobre llenzu, ye una copia del pintor italianu Andrea Vaccaro y ta robláu por Francisco Javier de Azpiroz y Montalvo el Conde de Alpuente nel añu 1853, noble que tenía grandes posesiones nel conceyu.

Nel 2011 atopóse una piedra col símbolu cristianu Ichthys, un símbolu con forma de pez qu'utilizaron los primeros cristianos de callao hai 2000 años pa evitar ser executaos. La piedra foi asitiada na fachada de la Ilesia onde puede vese.

Palacete Villa Jesusa

Otru edificiu significativu ye un palacete burgués rectángular de dos plantes y gran tamañu construyíu ente 1898 y 1900 en lladriyu, llamáu Villa Jesusa una obra con clares influencies coloniales que destaca del restu de viviendes, ye conocíu como L'Hotel pol so gran tamañu. Foi construyíu por un adineráu burgués que vivía en Cuba y que tres la perda de la colonia dempués de la Guerra d'España y Estaos Xuníos de 1898 tornó al conceyu onde se construyó esti palacete. Na actualidá ye una propiedá privada.

Xacimientu Palazuelos y Alto de la Devesa

Nel branu de 2013 mientres les obres d'un gasoductu aparecieró un xacimientu en Palazuelos y Alto de la Devesa con restos de la Edá del Bronce y Celta datáu con detalle ente 2250-700 a.C (hai más de 4200 años) onde apaecieron numberosos oxetos de metal, cimientos de cabañes, restos de cais empedradas, fornos, silos o urnes funeraries. El xacimientu foi datáu y estudiáu con detalla pa una futura escavación más ambiciosa.

Ponte de La Mora

Asitiáu sobre'l regueru del mesmu nome, daba pasu a la Calzada d'Ávila pa llegar a la villa d'Arévalo. Ta asitiáu al norte del conceyu, cerca de la Ponte de Valladolid. Construyíu n'estilu mudéxar del sieglu XIII-XIV en lladriyu y piedra caliar. Yera la única vía d'accesu a Arévalo pel norte y más tarde formó parte del trazáu del Camín Real escontra L'A Coruña. Cunta la tradición que La Reina Sabela I de Castiella, La Católica, cruciar delles vegaes pa dir d'Arévalo a Segovia.

Personaxes históricos

• El matemáticu ya inxenieru teniente xeneral Antonio de Arévalo nacíu nesta llocalidá en 1715, foi nomáu inxenieru direutor de les obres de Cartagena de Indias pola Real Xunta de Fortificaciones polo que foi l'encargáu de consolidar los trabayos de fortificación de Cartagena de Indias en Colombia, el principal puertu marítimu del Virreinatu de Nueva Granada. Mientres cincuenta años de llabores diseñó, dirixó y completó les obres de fortificación que faen de la ciudá de Cartagena de Indias una ciudá cercada qu'aguantó múltiples ataques por causa de la guerra ente España ya Inglaterra y les guerres d'independencia. Estes obres anguaño son consideraes Patrimoniu de la Humanidá según la UNESCO. Don Antonio morrió en 1800 en Cartagena de Indias dempués de recibir innumberables premios pol so llabor a la defensa de los territorios españoles.

• El Conde de Alpuente Francisco Javier de Azpiroz y Montalvo nacíu en Segovia nel añu 1833 tenía una gran casa na plaza, güei sumida en parte y una gran estensión de terrenal valláu plantáu de Llameres Negruques qu'anguaño se caltién onde caltenía al so ganáu.

Cuando los terrenes fueron puyaos a finales del sieglu XIX munches de les sos posesiones fueron vendíes a los vecinos o regalaes a la ilesia como por casu un cuadru dedicáu a Santa Águeda pintáu pol mesmu en 1853. Ye una copia del pintor italianu Andrea Vaccaro. El cuadru atópase na Ilesia nel altar asitiáu a la derecha del altar mayor y nel 2003 foi espuestu en Segovia nes Edaes del Home.

Cultura

Fiestes patronales de Santa Águeda

Vista de Casar-Palaciu d'estilu colonial Villa Jesusa construyida nel sieglu XIX

El pueblu de Martín Muñoz de la Devesa celébra les sos fiestes patronales dende'l día 4 de febreru al 8 de febreru n'honor a Santa Águeda. La fiesta tien orixe nuna cofradería qu'honraba a Santa Águeda y caltién munches de les sos tradiciones. La celebración básase en redol a dos imáxenes de la Santa, de metal asitiaes sobre unes vares de madera que se pasen de vecín a vecín cada añu'l día 6 de febreru siguiendo un tradicional ritual. Los díes 7 y 8 de febreru tán dedicaos a los solteros y a los casaos del pueblu respeutivamente. Tamién el día 15 de mayu celebrar n'honor a San Isidro Llabrador. Amás los últimos años vien celebrándose una fiesta ensin honores relixosos a finales de xunetu.

Alministración y política

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	Jesús Hervás Sampedro † (1983) Teófilo González Hernández	UCD
1983-1987	Máximo Martín Herrero	PP
1987-1991	Teodoro Gutiérrez Pérez	PSOE
1991-1995	Teodoro Gutiérrez Pérez	PSOE
1995-1999	Julio Casado Fernández	PP
1999-2003	Teodoro Gutiérrez Pérez	PP
2003-2007	Teodoro Gutiérrez Pérez	PP
2007-2011	Teófilo González Valero	PP
2011-2015	Clara Isabel Rueda Bermejo (2012) David Gutiérrez San Pedro	PP PSOE
2015-2019	David Gutiérrez San Pedro	PSOE
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

Actual distribución del Conceyu tres les eleiciones municipales de 2015:

Partíos políticos nel Conceyu de Martín Muñoz de la Devesa
Partíu políticu	Votos	Porcentaxe	Conceyales	+/-
PSOE	101	63,13%	4	+3
PP	50	31,25%	1	-3

Economía

La base principal de la economía del conceyu ye l'Agricultura y la Ganadería. Tocantes a l'agricultura, destaca'l cultivu de ceberes -trigu y cebada- y regadío, como'l maíz, la pataca y la remolacha pa la producción d'azucre. La ganadería principal ye la vacuna, con numberoses instalaciones pa la crianza y, na mayoría de los casos, llogru de lleche. Amás, tamién son importantes la ganadería ovina pal llogru de carne y lleche, y la ganadería pal consumu propiu, como la porcina y avícola. Per otra parte, nos últimos años esperimentóse una importante crecedera na construcción de viviendes en nuevos terrenes urbanos, como la Urbanización Dunes de la Vega, o terrenes alredor del conceyu.

Dende'l 2008 ta en funcionamientu una planta solar fotovoltaica, con una potencia de 2 MW (2 millones de vatios), siendo una de les plantes solares más importantes de la zona.

Clima y vexetación

El clima principal de la zona ye'l mediterraneu continentalizado, lo qu'implica iviernos fríos, secos y llongures, con temperatures mínimes d'hasta -10 °C y branos bien calorosos, secos y curtios, con temperatures d'hasta 40 °C. La vexetación principal son los montes de Pinares de Pinus pinea o Pinu piñonero y Pinus sylvestris o Pinu montés. Ente que nes zones húmedes, apaecen comunidaes de Populus tremula o Chopu temblón y Ulmus minor o Llamera.

Ver tamién

• Conceyos de la provincia de Segovia

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Martín Muñoz de la Dehesa.

• Datos: Q1948556
• Multimedia: Martín Muñoz de la Dehesa