Melque de Cercos
Melque de Cercos ye un conceyu d'España, na provincia de Segovia nel territoriu de la Campu Segoviano, comunidá autónoma de Castiella y Llión. Tien una superficie de 18,59 km².
 Melque de Cercos | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Castiella y Lleón |
| Provincia |  provincia de Segovia |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
Alcalde de Melque de Cercos (es)  | Jesús Tejedor Casado |
| Nome oficial | Melque de Cercos (es)[1] |
| Códigu postal |
40444 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 41°03′04″N 4°28′10″W / 41.051111111111°N 4.4694444444444°O |
  Melque de Cercos Melque de Cercos (España) | |
| Superficie | 18 km² |
| Altitú | 857 m |
| Llenda con | Santa María la Real de Nieva, Juarros de Voltoya y Nieva |
| Demografía | |
| Población |
69 hab. (2023) - 35 homes (2022) - 27 muyeres (2022) |
| Porcentaxe | 0.04% de provincia de Segovia |
| Densidá | 3,83 hab/km² |
| melquedecercos.es | |
 | |
Etimoloxía
editarL'orixe del nome del pueblu ye inciertu. Melque probablemente sía un antropónimu. Especular con delles posibles etimoloxíes. Podría ser d'orixe árabe del términu melic o malik, que podría traducise llibremente como «el señor, l'amu», refiriéndose a la zona como les tierres del amu. Magar hai dellos autores que-y dan orixe llatín del nome d'home Malcus o Marcus, ye dicir Malco o Marcos al acastellanase.
Consultando dellos manuales de toponimia segoviana, puédense colegir dellos datos d'interés avera del significáu del nome de Melque de Cercos completu. De mano, a Melque nun se-y añader «de Cercos» hasta'l sieglu XIX. Hai que reparar qu'a los pueblos históricamente namái se -yos apellidaba en contaos casos:
- pa estremalos si esistíen coincidencies nel nome;
- pa señalar como distintivu la so pertenencia a una contorna o sexmo (ej. Villoslada de la Trinidá);
- pa indicar la exención posterior por villazgo (de Fonte de Coca a Fuente de Santa Cruz);
- como deferencia al patrón en males dómines, como pestes o fames.
A Melque añader «de Cercos» fora de toos estos supuestos, siendo una esceición como otros llugares que como signu d'autonomía se apellidaron con ríos, carauterístiques del suelu (Aldeanueva del Codonal) y otres indicaciones xeográfiques. El regueru de Cercos ye'l cursu d'agua que riega'l términu de sur a norte, y que, naciendo a los pies del monte de Acedos, en Muñopedro, escurre pela redoma de Santovenia, recueye les agües del regueru d'Abá don Blasco en Hoyuelos, y pasa xunto al Caserío del Cid, pa llegar a Melque y siguir en direición norte hasta desaguar, por baxu de la Ponte Nueva, nel Voltoya, en términu d'Aldeanueva del Codonal. El so nome seique proceda del llatín quercus (carbayu, encina) y pronunciáu /cuercus/, aludiendo con toa probabilidá a los montes primitivos que cubriríen la so redoma, de los cualos entá güei caltiénse, non lloñe del so cursu, el Monte de Balisa, cubiertu d'encines.
Historia
editarPaez ser que Melque de Cercos foi fundáu, como toles aldegues del Sur del Duero, tres la Batalla de Simancas nel añu 1085. Hai dos hipótesis que pueden ser embaraxaes sobre l'orixe del poblamientu:
- Por coincidencia toponímica, quiciabes fuera fundáu por repobladores toledanos de la zona de La Puebla de Montalbán, yá que na redolada d'esta población topa la ilesia de Santa María de Melque, datada ente los sieglos IX y X. Sería un casu raru, una y bones la repoblación xeneralmente faíase de norte a sur (palentinos a Cobos, Aragoneses al pueblu homónimu, vascos a Ochando…)
- O bien, l'aldega poblar cola población conversa de la zona en siendo conquistada poles tropes castellanes. Esto xustificaría l'usu d'un antropónimu de raigañu árabe, quiciabes melic fixera referencia al dueñu conversu de los terrenes nos que s'asitiaba la primitiva aldega. Esta tesis seique sía respondida por pola esistencia en tola contorna de construcción mudéxar en lladriyu, fecha por alarifes árabes que se convirtieron al cristianismu en cuenta de nun ser espulsaos.
Dar por fechu que l'aldega de Melque esiste siquier dende la construcción de la so primer ilesia, Santa María, del sieglu XII, yá que lo primero que se construyía nos pueblos yera'l templu, nesti casu, en románicu de lladriyu, o mudéxar.
El so tamañu a lo llargo de la historia nun foi descomanadamente grande hasta bien entráu'l sieglu XX, de fechu se despobló na edá moderna, siendo repobláu nuevamente.
Por cuenta de la forma de repoblación que se dio na zona ganada a los árabes tres Simancas (sur del Duero hasta'l norte del Tajo), que ye la de repoblación conceyil, escuéyense como centros de poder ya inflúi les villes poblaes con anterioridá metanes esti desiertu demográficu (Íscar, Cuéllar, Segovia, Arévalo…) asignándoles una tierra de la cual formaben parte estes aldegues como Melque, so gobiernu últimu del rei o en dellos casos, d'una casa de llinaxe noble en premiu a la fidelidá a los monarques o como permutes o regalos por servicios d'armes a la corona. Cada comunidá, en función de la estensión del territoriu comuñeru, podía estremase en sexmos y estos de la mesma en cuadrielles (grupos de cuatro aldees) o ochavos (d'ocho). Melque queda enclaváu na Comunidá de Ciudá y Tierra de Segovia, dientro del sexmo de la Trinidá con capital en Villoslada y de la cuadriella de Paradinas. Asina yera reconocida como aldega comuñera dependiente no xurisdiccional de la ciudá de Segovia, hasta bien entráu'l sieglu XIX, polo cual podía esfrutar de los usos, fueros, costumes y derechos de los que gociaben el restu d'aldegues d'esta vasta Comunidá. Magar esa dependencia, Melque siempres cuntó con Alcaldes y xueces, que solíen ser de costume, los mayores propietarios de tierra.
La Comunidá de Ciudá y Tierra de Segovia, siquier nos sexmos que se denominen «aquende la Sierra», enclavaos no que güei ye la Provincia de Segovia, tuvieron a lo llargo d'estos ocho sieglos sol poder real (realengu). Podemos deducir por ello, básicamente, que'l señor de Melque, al cual teníen de tributar los vecinos pecheros, yera'l rei de Castiella.
Pero non yá Melque foi fundáu nos terrenes nos que güei formen el so términu municipal, sinón que, dientro de la pléyade d'aldegues que formaben parte d'esta Comunidá, desparecidas a lo llargo de los sieglos, diversos estudiosos asitien nes cercaníes de Melque, y posiblemente dientro del so actual términu, dos aldees: Güerta de Cercos, siguiendo l'actual Camín de Güerta escontra la cotera de Ochando (inclusive dellos autores asitiar yá dientro d'esi términu), y Los Finxos (41°1′16″N 3°28′40″W / 41.02111°N 3.47778°O), nel pagu llamáu güei de la mesma forma.
Si no civil Melque nun tuvo anexos a lo llargo de la so historia, ye no eclesiástico onde se da'l casu contrariu. La fundación dominica de Santa María la Real de Nieva (sieglu XV) nun tuvo d'influyir sobre la xurisdicción eclesiástica (Sede episcopal de Segovia, arcedianáu de la mesma), como sí asocedió cola abadía de Párraces nos cercanos Etreros, Cobos, Bercial, Marugán o Muñopedro. El exiguo censu d'almes provocó que mientres sieglos Melque tuviera ilesia, pero non parroquia, yá que pertenecía como aneja a Ochando, llugar más importante que tenía tamién anexos ente otros a Pascuales, y más aldegues de les que güei nun queda yá nada.
La entidá de Melque como Conceyu, al igual que'l restu d'aldegues, surde a raigañu del Decretu de Supresión de Comunidad de villa y tierra de 1837, que remata'l procesu de creación de provincies y Diputaciones (1833) Ye nesa fecha cuando'l Conceyu de Melque pasa a tener poder sobre los sos impuestos, tierres comunes y xusticia. Ye tamién nesti sieglu XIX cuando la feligresía de Melque algama la considerancia de Parroquia, disgregándola de la de Ochando.
Demografía
editar| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2010 | 2012 | 2014 | 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 129 | 132 | 117 | 111 | 108 | 107 | 97 | 91 | 84 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Añu | Pobl. de fechu | Pobl. de derechu | Llares |
|---|---|---|---|
| 1842 | nd | 340 | 82 |
| 1857 | 418 | nd | 98 |
| 1860 | 414 | 400 | 97 |
| 1877 | nd | 402 | 111 |
| 1887 | 398 | 389 | 101 |
| 1900 | 428 | 428 | 124 |
| 1920 | 473 | 489 | 119 |
| 1930 | 506 | 521 | 122 |
| 1940 | 499 | 513 | 129 |
| 1950 | 537 | 550 | 146 |
| 1960 | 450 | 474 | 110 |
| 1970 | 288 | 288 | 91 |
| 1981 | 192 | 210 | 83 |
| 1991 | 129 | 143 | 61 |
Alministración
editar| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | Alberto A. Cases Bartolomé |  UCD
|
| 1983-1987 | ||
| 1987-1991 | ||
| 1991-1995 | ||
| 1995-1999 | ||
| 1999-2003 | ||
| 2003-2007 | ||
| 2007-2011 | Ánxel Pescador Pérez |  PP
|
| 2011-2015 | Jesús Texedor Casado | PP
|
| 2015-2019 | Jesús Texedor Casado | PP
|
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
Monumentos y llugares d'interés
editarConceyu
editar
Ye un edificiu bien nuevu, de dos plantes con portalaes, pero amás del so revestimiento típicamente segovianu (esgrafiado). Alluga un reló de torre del sieglu XVIII que funciona, anque s'atopa paráu esperando restauración y p'evitar el so deterioru, y un timbre de conceyu pocu habitual nes cases consistoriales de la zona.
Ilesia parroquial
editarLa so ilesia principal denominar ilesia parroquial de San Esteban protomártir. Ye un edificiu del sieglu XVIII, ensin apenes interés artísticu, d'una sola nave cubierta con cielu rasu, que'l so presbiteriu de planta cuadrada abovedar con aresta. Ta realizáu en mampostería con esquines de lladriyu, salvu na torre, que refuerza les esquines con sillares. El baxu altor de la torre al respective de la nave y la so cubrición casi plana, tresllada la sensación d'habese quedáu ensin rematar la so construcción. Alluga tres campanes de 1942. L'edificiu foi restauráu polos mesmos vecinos al finales del sieglu XX. Nel so interior destaca la pila bautismal de piedra, tallada con flores d'ocho pétalos; el cuadru Lloru sobre Cristu Muertu y el retablu barrocu del altar mayor, con cinco cuadros qu'arrodien la estatua del patronu.
Ilesia vieya o de Santa María
editarLa ilesia de Santa María o ilesia vieya, como ye conocida na llocalidá, ye un edificiu de fábrica románicu-mudéxar. Nel sieglu XVII foi reformada pa incluyir un cuerpu barrocu, que permanez inconcluso.
Perdió'l so ábside que remataba la cabecera, tamién mudéxar, al igual que la decoración de arquerías que sostién la fachada principal, entemecida cola fábrica de mampostería. Tampoco se caltién la so espadaña, y de la bóveda namái'l tramu allugáu a los pies de la nave.
Foi declarada Bien d'Interés Cultural en 1984, y anguaño alluga una sala multiusos pa esposiciones y otres actividaes culturales.
Ermita de l'Antigua
editarYe de planta rectangular y ta asitiada a unos 800 metros al oeste del nucleu. Alluga la imaxe de la patrona, Nuesa Señora de l'Antigua. A la estropiada talla, que'l so cuerpu caltién fechures romániques que despinten los ropajes, añadióse-y en dómina barroca'l bustu; eso sí, la Virxe tien una cara d'anxelical guapura. L'edificiu ta cubiertu por una artesonado de bien bona factura y al esterior remata la so fachada principal con un pequeñu arcu de lladriyu, ensin campana. Ante'l templu hai un Calvariu penitencial de granitu, del cual solo queden una con un crucificáu y dos llaterales, y dellos pedestales d'otres cruces desparecidas.
Fonte Pelencha
editar
Trátase d'una fonte, distante un tiru de piedra del caserío, y que consta d'un pilón cuadráu de fondura cercana al metro y mediu, so un templete de cuatro cares, con arcu ampliu de mediu puntu nel centru de caúna d'elles, rematando cada cara nuna filera de lladriyu cuadráu en vertical plana. Los cuatro esquines rematen en senciellos pináculos romos de lladriyu. Detrás de los remates arrinquen dos atrevíos arcos a manera de soporte de bóveda, como arcos fajones, que converxen xusto nel centru del pilón, fechos tamién de lladriyu, y qu'escarecen de zarru abovedáu o de restos del mesmu. Posiblemente llevantárase a manera de proteición de l'agua mientres el sieglu XVIII, utilizando'l lladriyu, la materia principal del pueblu xunto a texer, por cuenta de la proliferación de tejares qu'esistíen y la calidá y durabilidá de la folla esistente nes vetes magrices de les proximidaes de la llocalidá. Pel momento nun s'atopó nenguna referencia documental sobre la so factura, cronoloxía o autor, magar ye nesti sieglu dieciocho cuandos s'estendería l'usu d'estes fontes, y la so decoración arquitectónica respondería a l'asimilación del arte neoclásico, que ye'l que figura na mayoría de les fontes de los pueblos que nun caltienen abovedamientos de dómines anteriores. Siquier, esistía en 1889, fecha que figura nuna cruz de fierro que recuerda un afogamientu y que ta fondiada a unu de les pilastres.
Actividaes tradicionales
editar
Melque podría presumir de ser un pequeñu muséu etnográficu, yá que al caltenimientu de l'arquiteutura tradicional, sumir la puesta en valor de los sos usos tradicionales. Los vecinos del conceyu siempres supieron utilizar perbién lo que la naturaleza brindó-yos. La folla carauterístico de la redolada sirvió mientres años pa ellaborar les sos conocíes texes árabes típiques n'amplies zones de les provincies de Valladolid, Segovia y Ávila. Agora los diez tejares que llegaron a funcionar quedaron en desusu, adulces vanse fundiendo y solo sirven d'interés,anque queda una teyera que ye encendida p'atestiguar aquel mediu de vida que daba de comer a casi tola población, al igual que se ven antigües máquines de llabranza, el pianu de manubrio del baille, o'l carru de bomberos, qu'apaecen esvalixaos. La resina del pinu que dio trabayu a los sos vecinos agora tampoco sirve de mediu de vida y namái los frutos llograos polos llabradores sirven d'empléu a los pocos vecinos n'activu del pueblu. L'antigua fragua comunal foi rehabilitada, aprovechando'l fueu pa fornu, y güei sirve como merenderu y llugar de celebraciones de los vecinos. Mientres la dómina de veda na caza, ye dignu de ver l'espectáculu de la caza de llebre con galgos pelos amplios campos del términu. Ellabórase vinu verdejo de bona calidá, anque de manera tradicional nes bodegues y llagares.
Arquiteutura tradicional
editarMunches de les cases,corrolades y muries fueron construyíes dende siempres con un tipu d'apareyu carauterísticu, y que namái ye visible nesti llugar y en menor midida en poblaciones cercanes, consistente en superponer en filaes piedra rodada, lladriyu mudéxar y cayuela, estrayíes de la redolada natural y curioso asitiaes. Esti apareyu forma parte del paisaxe urbano carauterísticu de Melque de Cercos.
Fiestes
editar| Nome | Fecha | Descripción |
|---|---|---|
|
3 de mayu | | ||
| San Isidro | 15 de mayo | |
|
Últimu fin de selmana | ||
| San Esteban protomártir |
Ye la fiesta mayor nes que nun falta la música, les | |
| Matanza popular del gochu | 5 a 7 d'avientu Música tradicional y convivencia alredor de la carne de matanza, que ye tastiada de mancomún na plaza mayor pa comer y cenar |
Amás mientres tol añu, sobremanera en feches festives del calendariu o pontes llaborales, celébrense alcuentros ente cuadrielles y celebraciones nes bodegues o en merenderos, qu'animen y dinamizan la vida del pueblu, xunto a les actividaes que propón la Asociación cultural la Pelencha, formada por vecinos y fíos del pueblu.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Melque de Cercos.- Melque de Cercos na páxina de la Diputación Provincial de Segovia.
Datos: Q508457- Multimedia: Melque de Cercos
