Movimientu pola oficialidá de la llingua asturiana

Conozse como movimientu pola oficialidá de la llingua asturiana o movimientu pola oficialidá al movimientu social o texíu cívicu qu'hai n'Asturies en pro de la demanda de que l'estatutu d'autonomía recueya'l calter oficial del asturianu mesmo que pasa n'otres comunidaes autónomes con llingua propia.

Ye'l principal movimientu social qu'opera n'Asturies penriba d'otros movimientos sociales como'l movimientu ecoloxista, el movimientu gai o'l movimientu feminista.^{[ensin referencies]}

Ideoloxía

El movimientu afítase na idea de que l'asturianu, como llingua propia d'Asturies, merez un tratamientu equiparable al que reciben otres llingües propies n'otres comunidaes autónomes del estáu español y cuida que ye un patrimoniu inmaterial qu'hai que caltener, conservar y tresmitir a les xeneraciones venideres polo que la oficialidá faise d'esti mou un pasu indispensable na so sobrevivencia como llingua. Otres visiones dientro d'esti movimientu simultanies o paraleles a esta, menos comprometíes cola cultura como patrimoniu inmaterial y más centrada nos derechos civiles, remarquen la falta de derechos a emplegar l'asturianu na alministración pa los ciudadanos que quieran mandase per él.

Historia

Masque siempres hebo un esmolimientu fondu en dellos seutores d'Asturies alrodiu de la tema de la llingua asturiana y la so proteición o emplegu, ye nos años 70 onde surde'l movimientu vindicativu pola oficialidá alrodiu de l'asociación cultural Conceyu Bable que ye na primera dómina vindicativa l'ente alredor del que xiraba'l movimientu. 1976 ye la fecha de la primera manifestación pola llingua. Les reclamaciones que nun entamu había yeren la consideración como llingua, l'enseñu d'asturianu nos colexos y la so proteición en xeneral. D'aquella dómina ye perconocía la campaña que s'entamó nomada Bable nes escueles, una campaña de pintaes per toa Asturies pa desixir la inclusión del deprendimientu d'asturianu.

Tres de que'l gallegu, el catalán o'l vascu algamaren l'estatus de llingua oficial y la constitución española recoyere esa posibilidá, les demandes del movimientu centráronse n'algamar esti reconocimientu que vieren torgáu nel estatutu d'autonomía de 1981.

Nes décades siguientes, el movimientu va pasu énte pasu espardiendo la so influencia y aportando a partíos que nun entamu refugaben esta idea. Izquierda Xunida, aceutaría la oficialidá na década de los 90, y el PP entama a falar d'ella nes eleiciones xenerales de 2008. Nel planu social, el movimientu va algamando estremaes victories, dende la inclusión del meyor cantar n'asturianu nos premios de l'Academia de la música, l'aprobación d'una Llei d'usu y promoción del asturianu en 1998 na que l'alministración entama a obligase pa cola llingua. Sicasí, hebo delles derrotes, como la refuga por parte del Tribunal Constitucional de les declaraciones d'oficialidá d'estremaos conceyos asturianos como Llangréu o Bimenes.

Composición del movimientu

El fechu de que la demanda tea circunscrita a la defensa de la llingua y los derechos de los falantes, fai que la so defensa tea abierta a coleutivos, asociaciones y persones de toa triba. Poro, el movimientu pola oficialidá ye variáu y heteroxeniu, compónse de persones independientes o de cierta rellevancia como músicos, escritores, caderalgos d'universidá, periodistes o xuristes. Ansí como d'asociaciones cíviques en pro de la llingua como la Xunta pola defensa de la llingua asturiana, n'ast o Iniciativa pol Asturianu. Amás, bien de partíos políticos d'ámbitu asturianu como Unidá, Andecha Astur o la Unión Asturianista recueyen esta demanda y faenla propia nel so programa, mesmo qu'Izquierda Xunida o dellos seutores minoritarios del PP. Na estaya sindical los sindicatos CSI como xeneralista y SUATEA nel enseñu son activos na defensa d'esta demanda.

El movimientu axúntase periódicamente alredor d'iniciatives como'l Conceyu Abiertu pola oficialidá, proyeutu de coordinación entamáu primeramente pola Xunta pola defensa de la llingua asturiana que busca coordinar el movimientu col envís de facer manifestaciones, concentraciones, actos y eventos alrodiu de la demanda social d'oficialidá.

Ente los actos qu'entama o sofita'l movimientu cuéntense manifestaciones, concentraciones, pidimientos, encierros pa desixir escolarización, demandes xudiciales, ruedes de prensa, acampaes, clases d'asturianu na cai, conciertos pola oficialidá, subasta d'obres d'arte, pintaes, pegada de cartelos,

Curiosidaes

La Pita

La Pita de la Xunta ye quiciabes el personax más famosu d'esti movimientu. Consiste nun home o muyer antroxáu de pita qu'acompaña al Presidente d'Asturies en munchos de los sos actos o desplazamientos. Amás del efeutu que supón nos medios una persona antroxada de pita, escoyóse esti animal por simbolizar la cobardía que supondría a xuiciu del movimientu la non-inclusión de la oficialidá nel Estatutu d'Autonomía. La idea entamóla la Xunta pola defensa de la llingua asturiana y aínda güei sigui faciéndose

Ver tamién

Asturianu

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Movimientu pola oficialidá de la llingua asturiana.