Pedrajas de San Esteban
Esti artículu necesita wikificase. |
Pedrajas de San Esteban ye un conceyu español de la provincia de Valladolid na comunidá autónoma de Castiella y Llión. Pedrajas ye conocíu por ser el primer conceyu productor de piñón d'España.[ensin referencies]
Pedrajas de San Esteban | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia de Valladolid | ||||
Partíu xudicial | Valladolid | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Pedrajas de San Esteban | Sergio Ledo Arranz | ||||
Nome oficial | Pedrajas de San Esteban (es)[1] | ||||
Códigu postal |
47430 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 41°20′31″N 4°34′51″W / 41.342°N 4.5807°O | ||||
Superficie | 30 km² | ||||
Altitú | 754 m | ||||
Llenda con | Villaverde de Íscar, Aguasal, Olmedo, Alcazarén, Megeces y Íscar | ||||
Demografía | |||||
Población |
3382 hab. (2023) - 1703 homes (2019) - 1624 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.65% de provincia de Valladolid | ||||
Densidá | 112,73 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
Llocalidaes hermaniaes | Mola di Bari (es) | ||||
pedrajas.es | |||||
Historia
editarLa redolada de Pedrajas considérase pobláu dende la dómina prerromana polos vacceos, consideraos autóctonos d'estes tierres. De la dómina romana topáronse restos arqueolóxicos na redoma del cascu urbanu, posiblemente de dalguna villa de la que se rescataron ciertos oxetos y enseres que s'atopen nel Muséu Arqueolóxicu de Valladolid y de Tarragona.
Mientres el dominiu romanu y, más tarde, na dómina visigoda, Pedrajas atopábase metanes la ruta que xunía dos nucleos importantes: Septimanca (Simancas) y Cauca (Coca). Esta circunstancia xunto cola bayura de camperes y agües contribuyó a qu'esistieren diversos asentamientos en tola zona.
Pedrajas de San Esteban, el nucleu actual, surde como resultáu de les repoblaciones de los campos de la zona sur del Duero, tres reconquistar d'estes mientres el sieglu XI. “Les Pedraxas” yera una de les aldegues pertenecientes a la Villa y Tierra de Íscar, villa de la que dependía política y económicamente.
En redol a la so Ilesia de San Esteban Protomártir, asitiada sobre un montículo foise desenvolviendo'l conceyu, dedicándose les sos xentes a l'agricultura y ganadería y a la esplotación de los recursos naturales como la madera y la resina de los pinos, o la estracción de yelsu de los pandoriales.
Ye un nucleu dientro de la Comunidá de Villa y Tierra de Íscar.
En 1732 por Real Decretu de Felipe V, Pedrajas convertir en Villa y dexa de tar so la xurisdicción de Íscar. Ye entós cuando surde'l Conceyu que se va instalar nel so allugamientu actual na Plaza Mayor. El so nome dende entós va ser Villa de les Pedraxas de San Esteban n'honor al so patrón, perteneciendo a la provincia y diócesis de Segovia.
En 1833 realízase una nueva división provincial y Pedrajas pasa a pertenecer a la provincia de Valladolid.
Tres la creación de la carretera de Iscar a Olmedo (Actual CL-602 ), Pedrajas empieza a estendese escontra'l sur, hasta dicha vía. Pero nun va ser hasta los años 40 y 50 del sieglu XX cuando trespase la carretera cola construcción del Barriu de Corea (oficialmente San Juan) y el conceyu enfusar nos pinares meridionales.
En 1952, un “pedrisco” (pedriscada) afaró'l conceyu destruyendo la mayoría de los teyaos de les cases. El xarazo yera del tamañu de llimones y sorprendió a Pedrajas cola destrucción de cases y colleches de la villa piñonera. Solamente quedó de pies una casa y la ilesia que fueron los abellugos de munchos de los habitantes d'esti pueblu. Foi necesaria l'ayuda de los vecinos de los conceyos cercanos pa la reconstrucción de les viviendes, principalmente los vecinos de la estremera Alcazarén. La catástrofe apaeció en diversos periódicos de tirada nacional y ye un fechu bien recordáu na llocalidá.
En 1955 la parroquia pasa a depender de la Archidiócesis de Valladolid.
En 1958 foi un añu importante pa los pedrajeros yá que la so patrona Nuesa Señora de Sacedón, foi Coronada solemnemente pol Arzobispu de Valladolid. El 10 de mayu de 2008 inaugúrase la nueva Casa Consistorial, con una inversión global de 1,6 millones d'euros, una superficie de 400 metros cuadraos y una superficie construyida de 1.300 metros cuadraos, nel mesmu llugar onde s'allugaba l'antiguu Conceyu, na Plaza Mayor.[2]
Situación
editarPedrajas de San Esteban alcontrar nel estremu suroriental de la provincia de Valladolid, llindando pel sur cola provincia de Segovia. Pertenez a la contorna de Tierra de Pinares.
El so términu municipal llenda colos d'Íscar, Megeces, Alcazarén, Olmedo y Villaverde de Íscar.
Al norte del nucleu urbanu alcuéntrense los campos de cultivos y les eres (escampaes onde se realiza triar de la cebera y l'ensugáu de les piñes), y los pandoriales caliares. Al sur atopen los pinares onde predomina'l pinu albar (o piñonero) y el pinu negral.
A Pedrajas aportar dende Alcazarén y Valladolid pola VP-1104 , dende Villaverde de Iscar, Coca y Segovia pola VP-1104 , dende Íscar y Cuéllar pola CL-602 y dende Olmedo, Medina del Campo y Madrid pola CL-602 .
Los pedrajeros reivindiquen la construcción de la variante CL-602 qu'esviaría tamién el tráficu de la VP-1104 nel tramu direición a Alcazarén.
Alcazarén | Alcazarén y Megeces | Megeces y Iscar |
Olmedo | Iscar | |
Olmedo y Aguasal | Villaverde de Iscar | Villaverde de Iscar y Iscar |
Alministración
editarNes eleiciones munipales de 2015 el popular Alfonso Romo Martín resultó escoyíu alcalde del conceyu, a tan solo 17 votos de Sergio Ledo, el so anterior rexidor.
Llexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Julián Fernández Hurtado | UCD |
1983-1987 | Dionisio Miguel Recio | AP |
1987-1991 | Dionisio Miguel Recio | PP |
1991-1995 | Dionisio Miguel Recio | PP |
1995-1999 | Antonio Martín Martín | PP |
1999-2003 | Ángel Rincón García | PP |
2003-2007 | José Luis Sanz Sanz | PP |
2007-2011 | Sergio Ledo Arranz | PSOE |
2011-2015 | Sergio Ledo Arranz | PSOE |
2015-2019 | Alfonso Romo Martín | PP |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
Demografía
editarNa siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2012 según datos del INE.
1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2010 | 2011 | 2012 | 2014 | 2015 | 2016 | 2018 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2,915 | 3,127 | 3,229 | 3,237 | 3,224 | 3,239 | 3,275 | 3,317 | 3,470 | 3,496 | 3,539 | 3,552 | 3,428 | 3,503 | 3,432 | 3,337 | 3,322 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: www.ine.es) |
Gráfica d'evolución demográfica de Pedrajas de San Esteban ente 1920 y 2018 |
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE. |
El númberu d'habitantes caltúvose constante hasta l'añu 2003 cuando la población esperimentó una crecedera considerable por cuenta de la llegada d'inmigrantes, principalmente de países del este d'Europa y d'Iberoamérica.
Nel censu oficial ellaboráu en 1857 cuenta que Pedrajas de San Esteban tenía censaos 1069 vecinos.[3]
Economía
editarNa actualidá, los vecinos del conceyu, dedicar a l'agricultura, la industria y la ellaboración del piñón. La tradicional dedicación a esti llabor convirtió a Pedrajas nel pueblu piñonero de Castiella y d'España por excelencia.
Ye importante'l papel que xuega la industria de la madera, na fabricación de puertes principalmente. Según la industria testil.
La industria de Pedrajas alcuéntrase principalmente en dos sectores: la carretera de Villaverde onde surdió de manera bonal y el Polígonu Industrial de Los Salvelgueros na Carretera que xune Pedrajas y Iscar.
Cultura
editarPedrajas de San Esteban cunta con La Casa de Cultura "Eloy Arribas", qu'acueye la biblioteca municipal, la Escuela de Música, diverses aules y sales pa la realización d'actividaes culturales y formatives, según l'auditoriu municipal.
Pedrajas tamién ye tou un referente na contorna al disponer de la única sala de cine de la contorna, el Cine Avenida, d'esplotación familiar, y que cunta con toles meyores téuniques pa ufiertar una variada programación estable.
Dende l'añu 2001 realícense toles serondes les Xornaes Micológicas nel que tienen lugar exposición de cogordes liofilizadas, la degustación de platos ellaboraos con distintes clases de fungos y cogordes y talleres de cocina micológica.
Pedrajas cunta con un gran movimientu asociativu, siendo habituales les actividaes culturales entamaes poles asociaciones que s'atopen nel conceyu. Ente otres esisten l'Asociación Flamenca 'El Lerele', l'Asociación Xuvenil de Pedrajas, l'Asociación Indie-Rock 'Yes+' o l'Asociación Cultural Deportiva 'Zarandaja'.
En Callar Pinar asítiase la Sala d'Esposiciones, un edificiu nel que s'alluguen esposiciones (davezu de pintura o escultura) que camuden cada dos meses aproximao. Apocayá l'Asociación 'Yes+' entama conciertos de jazz en felicidá sala. Puede visitase les fines de selmana y festivos.[4]
Dende febreru del añu 2014 Pedrajas cunta con una emisora municipal de radiu, Radio Pedrajas 98.4fm, xestionada pol Conceyu y los vecinos voluntarios que realicen programes nella.[5] El so estudiu ta asitiáu dientro del Espaciu Nuevu, na Cai Real Nueva.
Testu pequeñu== Monumentos y llugares d'interés ==
- Ilesia de San Esteban Protomártir: construyida mientres el primer cuartu del sieglu XVIII n'estilu barrocu, con murios de piedra, una nave cubierta de cañón con lunetas y yeserías, al igual que los brazos del cruceru y la capiya mayor. Tienen gran interés artísticu los cinco retablos policromados d'estilu barrocu, con columnes salomóniques, realizaos nel sieglu XVIII.
- Ermita de Sacedón: asitiada xunto al ríu Eresma y arrodiada de pinos albares, con unes magnífiques vistes de la ribera, a 3 quilómetros del cascu urbanu. En redol al ríu predominen los sauces monteses o "salgueras" de los que provién el nome de Salcedón o Sacedón. La ermita construyir en 1705 pero sufrió importantes remodelaciones. Hasta esa fecha esistiera otra ermita más embaxo, xunto al ríu y la fonte de la Virxe. La Virxe de Sacedón ye patrona de los piñeros y de Pedrajas. La imaxe ye una talla gótica de madera policromada que data del sieglu XV. Atópase na so ermita mientres tol añu, sacante'l mes de mayu, cuando los pedrajeros treslladar a la ilesia de San Esteban. Tolos llunes de Pascua, celébrase la romería na ermita y la so redolada, con misa solemne, procesión, previa puya d'andar, feria, y bailles de xotes al son de les dulzaines.
- Cine Avenida: Ye'l cine más antiguu entá n'usu de la provincia de Valladolid. Foi abiertu en 1946 col nome de "Cine Español" y estrenóse cola proyeición de mítica ‘Gilda’ de Charles Vidor protagonizada por Rita Hayworth y Glenn Ford nos sos papeles principales. En 1967 se rebautizó como "Cine Avenida". En 2004 presentar nos cines un nuevu sistema de proyeición electrónica vía satélite y teunoloxía dixital sofitáu dende'l Ministeriu d'Industria y Teunoloxía. En 2011 incorporóse un nuevu proyeutor dixital sistema DPI.[6]
-
Cine Avenida
-
Arquiteutura tradicional. Al fondu la torre de la ilesia
-
Casa natal del poeta César de Medina Bocos
-
Plaza Mayor
Fiestes
editar- Llunes de Pascua: Romería hasta la ermita de la Virxe de Sacedón. Saquen la so imaxe en procesión pola pradería. Al son de la dulzaina y el tamboril báillense xotes n'honor a la patrona.
- 3 d'agostu: Invención de San Esteban. Pregón y eleición de reines de les fiestes.
- 28 d'agostu: San Agustín. Fiestes grandes.
Conceyos hermanaos
editar- Saint Nolff, conceyu de la Bretaña Francesa, dende'l 31 de marzu de 1991.
- Mola di Bari, conceyu italianu, dende'l 13 de xunetu de 2012.
Pedrajeros pernomaos
editar- Reyes Mate, filósofu.
- César de Medina Bocos. Pedrajas, 11 d'agostu 1873-Valladolid 24 de marzu de 1959. Foi consagráu como «poeta cantor de Castiella» nel Atenéu de Madrid, nun solemne actu celebráu'l 25 de marzu de 1915.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Nuevu conceyu
- ↑ Censu de 1857
- ↑ «Sala Cultural y de Exposiones | Conceyu de Pedrajas de San Esteban». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2016.
- ↑ Radio Pedrajas. Radio Pedrajas. http://radiopedrajas.wixsite.com/home/sobre-nós. Consultáu'l 22 d'ochobre de 2016.
- ↑ Cine Avenida (El Norte de Castilla)
Enllaces esternos
editar- Pedrajas de San Esteban n'OpenStreetMap.
- Conceyu de Pedrajas de San Esteban. Web oficial del Conceyu de Pedrajas de San Esteban.
- Diputación de Valladolid. Datos d'interés sobre la población.