Periferia d'Epiru
La periferia d'Epiru[1][2] (griegu: Περιφέρεια Ηπείρου, Periféreia Ipeírou), ye una de les actuales trece periferies de Grecia, qu'entiende una rexón xeográfico y tradicional del noroeste del país[3] Llinda: al este, coles actuales periferies de Macedonia Occidental y Tesalia; al sur, cola periferia de Grecia Occidental; al oeste, col mar Xónicu y la periferia d'Islles Xóniques; y al norte, con Albania. Ye parte de la rexón histórica más amplia d'Epiru, que s'asolapaba coles actuales Albania y Grecia, pero que güei s'atopa principalmente dientro de territoriu griegu.
Periferia d'Epiru | |
---|---|
Alministración | |
País | Grecia |
ISO 3166-2 | GR-D |
Tipu d'entidá | rexón de Grecia |
Capital | Ioánina |
Cabezaleru/a del gobiernu | Alexandros Kachrimanis |
Nome oficial | Περιφέρεια Ηπείρου (el) |
División | |
Xeografía | |
Coordenaes | 39°30′N 20°50′E / 39.5°N 20.83°E |
Superficie | 9203.22 km² |
Demografía | |
Población | 319 991 hab. (2021) |
Densidá | 34,77 hab/km² |
Más información | |
Estaya horaria | UTC+01:00 |
php.gov.gr | |
La periferia tien una superficie de 9203,22 km² y en elcenso de 2011 cuntaba con 336 856 habitantes.
Dende la reforma alministrativa del plan Calícrates de 2011, esta région ye igualmente parte de la diócesis descentralizada d'Epiru-Macedonia occidental.
Organización alministrativa
editarEpiru estremar en cuatro unidaes perifériques (enantes prefeutures, nomoi), que se subdividen en conceyos (dimoi). Les unidaes perifériques, que caltuvieron los mesmos llendes de les prefeutures, son: Thesprotia, Ioannina, Arta y Préveza.
En xineru de 2011, acordies cola reforma introducida pol Plan Calícrates[4] suprimiéronse les prefeutures que fueron reemplazaes poles unidaes perifériques. Los 76 antiguos conceyos y comunidaes fueron restructurados pa formar namái 18 nuevos conceyos.
El gobernador de la periferia, dende'l 1 de xineru de 2011, ye Alexandros Kachrimanis, que foi escoyíu nes eleiciones llocal de payares de 2010 polos partíos Nueva Democracia y Concentración Popular Ortodoxa.
Historia
editarA pesar de delles revueltes (1854, 1878), la turcocracia en Epiru terminó'l 21 de febreru de 1913 con tomar de la ciudá d'Ioannina y l'anexón de la rexón per Grecia.
Esta rexón sufrió particularmente de la guerra civil que ye enllargar hasta 1949, ente monárquicos y comunistes.
Xeografía
editarLa periferia d'Epiru o Epiru griegu, como tola rexón nel so conxuntu, ye abrupta y montascosa. Entiende la tierra de los antiguos molosos y tesprotos[5] y una pequeña parte de la tierra de los caonios, que la so mayor parte güei pertenez al sur d'Albania. Componer en gran parte de cordales montascosos, parte de los Alpes Dináricos. El puntu más altu de la rexón atopar nel monte Smolikas, a una altitú de 2646 msnm. Nel este, les montes Pindo que formen l'escayu dorsal de la parte continental de Grecia, dixebren el Epiru de les rexones tradicionales de Macedonia y Tesalia. La mayor parte d'Epiru atopar nel llau de barloventu de les Pindo y los vientos procedentes del mar Xónicu faen que la rexón sía más lluviosa que cualesquier otra parte de Grecia.
La rexón ye pocu fértil y tien munchos llagos ensin emisarios (conocíu como endorreismo), como'l de Ioannina, una de les principales ciudaes. La llanura costera ye fértil. El relieve y el clima neváu aislan dacuando esta parte de Grecia pel hibiernu. Epiru ye conocida pola guapura del so paisaxe: los cantiles de piedra caliar de Tymphée, les gargüelos fondos de Vikos, los estensos montes de carbayu y coníferes qu'acompañen la ruta de Ioanina a Metsovo, un valle húmedu onde s'asitia'l santuariu de Zeus dodoneano.
Los parques nacionales del Vikos-Aoos y de Pindo tán asitiaos na unidá periférica de Ioannina. Dambes árees tienen pimpanos paisaxes d'esllumante guapura, según una amplia variedá de fauna y flora. El clima d'Epiru ye principalmente alpín. La vexetación compónse principalmente d'especies de coníferes. La vida animal ye especialmente rica nesta área ya inclúi, ente otres especies, osos, llobos, foinos, venaos y llobos cervales.
Ciudaes
editarLes llocalidaes más poblaes de la periferia d'Epiru son:
Economía
editarEpiru tien pocos recursos y el so terrén accidentáu fai difícil l'agricultura. Les oveyes y el llendo de cabra siempres fueron una actividá importante na rexón (Epiru apurre más del 45% de la carne nel mercáu griegu), pero paez qu'hai un amenorgamientu nos últimos años. El tabacu cultivar en tou Ioannina, y tamién hai daqué d'agricultura y pesca, pero la mayoría de los alimentos de la zona tienen de ser importaos de rexones más fértiles de Grecia. Epiru ye'l llar d'una serie de famoses marques de productos lácteos del país, que producen quesu feta ente otros. Otra área importante de la economía llocal ye'l turismu, especialmente l'ecu-turismu. La escepcional guapura natural de la zona, según los sos pintorescos pueblos y estilu de vida tradicional, fixeron d'Epiru una importante atraición turística.
Demografía
editarCerca de 350.000 persones viven en Epiru. Acordies col censu de 2001, tien la población más baxa de les 13 periferies de Grecia. Esto debe en parte al impautu de les repitíes guerres nel sieglu XX, según la emigración en masa por cuenta de les condiciones económiques adverses. La ciudá capital y la más grande de la rexón ye Ioannina, onde vive casi un terciu de la población. La gran mayoría de la población son griegos, incluyendo aromunes. Tamién esiste un pequeñu númberu d'arbanites, nun númberu d'asentamientos nes unidaes perifériques de Tesprotia, Preveza (Tesprotiko) y Ioannina,[6] que s'identifiquen a si mesmos como griegos, al igual que les comunidaes arbanitas nel sur de Grecia.[7]
La delimitación de la frontera ente Grecia y Albania en 1913 dexó delles aldegues de población albanesa nel llau griegu de la frontera, según aldegues y ciudaes griegues en Epiru Septentrional, agora na actual Albania. Nel pasáu, la rexón costera de Tesprotia foi tamién el llar d'una minoría albanesa, que'l so númberu nun entepasaba de 25.000 en 1940, (albaneses caonios) xunto colos griegos llocales.[8] Dempués de la guerra, el censu griegu de 1951 cuntó con un total de 127 musulmanes albaneses caonios en Epiru, ente qu'en 1986 cuntáronse 44 en Tesprotia.[9]
conceyos
editarNa tabla que sigue recuéyense los 18 conceyos, ordenaos de norte a sur.
Nome n'español | Nome griegu (Nome oficial) |
Área (km²) |
Población (2011) |
Densidá (hab/km²) |
Capital | Unidaes municipales | Unidá periférica |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Konitsa | Κόνιτσα (Δήμος Κόνιτσας) |
949,85 | 6362 | 6,70 | Konitsa | Aetomilitsa Distrato Fourka Konitsa Mastorocoria |
Ioánina |
Pogoni | Πωγώνι (Δήμος Πωγωνίου) |
702,54 | 8960 | 12,75 | Kalpaki | Anu Kalamas Anu Pogoni Delvinaki Kalpaki Lavdani Pogoniani | |
Zagori | Ζαγόρι (Δήμος Ζαγόρι) |
995,3 | 3724 | 6 | Asprangeli | Zagori Central Zagori Esti Papigko Tymfi Vovousa | |
Metsovo | Μέτσοβο (Δήμος Μετσόβου) |
366,82 | 6196 | 16,89 | Metsovo | Egnatia Metsovo Milia | |
Zitsa | Ζίτσα (Δήμος Ζίτσας) |
566,28 | 14 766 | 26,08 | Eleousa | Ekali Evrymenes Molossi Pasaronas Zitsa | |
Ioannina | Ιωάννινα (Δήμος Ιωαννιτών) |
401,98 | 112 486 | 279,83 | Ioánina | Anatoli Bizáni Ioánina Isla de Ioánina Pamvotida Perama | |
Dodoni | Δωδώνη (Δήμος Δωδώνης) |
662,99 | 9693 | 14,62 | Agia Kyriaki | Agios Dimitrios Dodoni Selles Lakka Suliu | |
Tzoumerka Norte | Βορεία Τζουμέρκα (Δήμος Βορείων Τζουμέρκων) |
361,47 | 5714 | 15,80 | Pramanta | Kalarites Katsanocoria Matsouki Pramanda Sirako Tzoumerka Vathypedo | |
Tzoumerka Central | Κεντρικά Τζουμέρκα (Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων) |
515,86 | 6178 | 11,98 | Vourgareli | Agnanda Athamania Melissourgi Theodoriana |
Arta |
Arta | Άρτα (Δήμος Αρταίων) |
436,76 | 43 166 | 98,83 | | Arta | Amvrakikos Arta Filotei Vlajerna Xirovouni | |
Nicolás Skufas | Νικόλαος Σκουφάς (Δήμος Νικολάου Σκουφά) |
225,94 | 12 753 | 56,44 | Peta | Arachthos Komméno Komboti Peta | |
Georgios Karaiskakis | Γεώργιος Καραϊσκάκης (Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη) |
466,72 | 5780 | 12,38 | Anu Kalentini | Georgios Karaiskakis Iraklia Tetrafylia | |
Parga | Πάργα (Δήμος Πάργας) |
276,46 | 11 866 | 42,92 | Kanallaki | Fanari Parga |
Préveza |
Ziros | Ζηρός (Δήμος Ζηρού) |
386,15 | 13 892 | 35,98 | Filippiada | Anogio Filippiada Kranea Thesprotiko | |
Préveza | Πωγώνι (Δήμος Πωγωνίου) |
381,64 | 31 733 | 83,15 | Préveza | Louros Préveza Zalongo | |
Filiates | Φιλιάτες (Δήμος Φιλιατών) |
590,61 | 7710 | 13,05 | Filiates | Filiates Sagiada |
Tesprótida |
Souli | Σούλι (Δήμος Σουλίου) |
501,85 | 10 063 | 20,05 | Paramythia | Ajerondas Paramythia Souli | |
Igoumenitsa | Ηγουμενίτσα (Δήμος Ηγουμενίτσας) |
426,59 | 25 814 | 60,51 | Igoumenitsa | Igumenitsa Margariti Parapotamos Perdika Syvota |
Ver tamién
editar- Epiru, la rexón histórica.
- Epiru Septentrional, la parte del Epito tradicional agora parte d'Albania.
Referencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: epirota
- ↑ Esti topónimu apaez na traducción al asturianu de los Mapes de l'Associació Bíblica de Catalunya
Esta fonte emplégase como referencia dende'l puntu de vista llingüísticu. - ↑ Π.Δ. 51/87 “Καθορισμός των Περιφερειών της Χώρας για το σχεδιασμό κ.λ.π. της Περιφερειακής Ανάπτυξης” (Determination of the Regions of the Country for the planning etc. of the development of the regions, Efimeris tis Kyverniseos ΦΕΚ A 26/06.03.1987
- ↑ Disponible en llinia en: Llei 3852/2010 Archiváu 2010-07-05 en Wayback Machine.
- ↑ Winnifrith, T.J. Badlands-Borderland: A History of Southern Albania/Northern Epirus. London: Duckworth Publishers, 2003, ISBN 0-7156-3201-9, p. 8. "The Thesprotians lived in the western part of what is now Greek Epirus, the Molossians in the rest of Greek Epirus, and the Chaonians in the southern section of Southern Albania..."
- ↑ Euromosaic project. «L'arvanite/albanais en Grèce» (francés). Bruxeles: European Commission. Consultáu'l 8 de mayu de 2015.
- ↑ «Culture, Civilization, and Demarcation at the Northwest Borders of Greece». American Ethnologist 26: p. 196. 1999. doi: . Archivado del original el 2014-11-12. https://web.archive.org/web/20141112164523/https://www.scribd.com/doc/8520990/Culture-Civilization-And-Demarcation-at-the-Northwest-Borders-of-Greece. Consultáu'l 2020-03-23. «Speaking Albanian, for example, is not a predictor with respect to other matters of identity .. There are also long standing Christian Albanian (or Arvanitika speaking) communities both in Epirus and the Florina district of Macedonia with unquestioned identification with the Greek nation. .. The Tschamides were both Christians and Muslims by the late 18th century [in the 20th century, Cham applies to Muslim only]».
- ↑ Kretsi, Xeorxa Ethnologia Balkanica. Consultáu'l 27 de xunetu de 2014.
- ↑ Ktistakis, 1992: p. 8, 9 (citing Krapsitis V., 1986: Οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας (The Muslim Chams of Thesprotia), Atenes, 1986, p. 181.
Enllaces esternos
editar- Páxina web oficial (en griegu modernu)
- Preveza Weather Station SV6GMQ - Live Weather Conditions (in English and Greek)