Guerra civil irlandesa
La guerra civil irlandesa tuvo llugar ente 1922 y 1923 por causa de la división que provocó nel Sinn Féin l'aceptación del Tratáu Anglo-Irlandés, robláu en Londres el 6 d'avientu de 1921, per mediu del cual estableciérase lo que sería'l Estáu Llibre d'Irlanda.
| Guerra civil irlandesa | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||
| Fecha | 28 xunu 1922 → 24 mayu 1923 | |||
| Llugar | Estáu Llibre d'Irlanda | |||
| Resultáu | Victoria del bandu protratado | |||
| Belixerantes | ||||
| ||||
| Comandantes | ||||
| ||||
| Fuercies en combate | ||||
| ||||
| Baxes | ||||
| ||||
Unes 250 baxes civiles solamente na batalla de Dublín.[8] | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Causes del conflictu
editarLa oposición al pactu nel Sinn Féin foi encabezada pol sector republicanu intransixente, lideráu por Éamon de Valera. Esta faición alegaba que'l documentu en cuestión nun s'afaía a les esixencies poles que se lluchara mientres la Guerra d'Independencia Irlandesa (1919-1921), la fase esencial de lo que se dio en llamar la Revolución Irlandesa, de la cual nun sería sinón la so colofón.
El tratáu establecía que'l nuevu Estáu Llibre d'Irlanda formaría parte de la futura Mancomunidá de Naciones, cola mesma categoría que Canadá o Australia, polo que la xefatura del Estáu siguiría tando nel rei d'Inglaterra. Coles mesmes, la Corona británica taría representada nel nuevu Estáu por un Gobernador Xeneral, y los miembros del Parllamentu irlandés tendríen que xurar llealtá a la monarquía británica. Anque esti conveniu faía inevitable la división d'Irlanda, el puntu clave de la disputa sobre'l Tratáu foi'l refugu a los símbolos de la monarquía de Gran Bretaña.
.jpg)
Los partidarios del alcuerdu, que los sos líderes yeren Arthur Griffith y Michael Collins, señalaben que los términos ufiertaos yeren los meyores que se propunxeren hasta esi momentu. L'Estáu Llibre Irlandés dispondría de parllamentu y gobiernu propios, y coles mesmes tendría plenu control sobre la so economía y el so defensa. Esti sector reconocía que'l tratáu nun recoyía toles demandes poles que se lluchara mientres la guerra contra'l Reinu Xuníu, pero brindaba una oportunidá pa consiguir un mayor grau de llibertá darréu. Al so xuiciu, la oposición al pactu implicaría un nuevu conflictu armáu contra los británicos que l'IRA nun consiguiría ganar. El documentu aldericar nel Parllamentu del Sinn Féin (el Dáil Éireann, organismu que se convertiría darréu, cola mesma denominación irlandesa, nel parllamentu irlandés) dende'l 14 d'avientu de 1921 hasta'l 7 de xineru de 1922, fecha na que foi aprobáu per un escasu marxe: 67 votos frente a 57.
Esta resultancia causó la división del Sinn Féin y l'IRA en dos grupos, unu contrariu al tratáu colos británicos y otru favorable. Les negociaciones pa llograr la reunificación del movimientu enllargar mientres seis meses, pero dambes postures siguíen siendo irreconciliables. Con éses españó una guerra civil n'Irlanda a finales de xunu de 1922.
Desenvolvimientu de la guerra
editarNos seis meses siguientes a l'aprobación del alcuerdu, la faición que la sofitó consolidó la so postura. Griffith y Collins establecieron dos gobiernos paralelos y complementarios. El primeru reemplazó a Éamon de Valera como presidente de la Dáil Éireann y formó un gobiernu del Sinn Féin favorable al Tratáu. Collins, pela so parte, constituyó otru gobiernu provisional por que les autoridaes britániques pudieren realizar les tresferencies de poder de departamentos ya instituciones a Irlanda. Dambes alministraciones axuntáronse y trabayaron xuntes como si d'una sola institución tratar dende abril de 1922: nel mes de xunu tomaren el control de los organismos del réxime anterior y taben formando un Exércitu y un cuerpu de policía llamáu An Garda Síochána (en gaélicu "Los guardianes de la Paz"), que se convertiríen nes fuercies armaes y la policía de l'actual República d'Irlanda.
L'ala del IRA contrario al alcuerdu tomó l'edificiu Four Courts, asitiáu nel centru de Dublín, el 13 d'abril de 1922. El 26 de marzu refugaren l'autoridá de la Dáil Éireann y teníen escoyíu'l so propiu órganu militar executivu. La faición defensora del tratáu atacó a les fuercies rebalbes del IRA'l 28 de xunu, ante la necesidá de consolidar la so autoridá nel sur del país y la presión de Londres por qu'esaniciaren los elementos que podíen oponer resistencia armada al pactu. La batalla de Dublín duró una selmana y supunxo una victoria decisiva pa los defensores del pactu. Estos espublizaron la noticia nos países vecinos y llograron más victories a lo llargo de xunetu. A empiezos d'agostu, l'IRA quedó arrodiáu nel suroeste del país por una serie de desembarcos. La mayoría de les principales llocalidaes y ciudaes del sur d'Irlanda taben sol control de los sos oponentes a finales d'esi mes.
Griffith finó por causa d'una hemorraxa cerebral el 12 d'agostu. Collins, Comandante en Xefe de les Fuercies favorables al Tratáu Anglo-irlandés, morrió diez díes dempués nuna emboscada al oeste de Cork, cuando realizaba un percorríu d'inspección. El conflictu, que s'enllargó hasta mayu de 1923, convertir nuna guerra de gastadura. Les fuercies anti-tratáu utilizaron a partir de setiembre una estratexa de guerra de guerrilles, táctica que-yos había proporcionáu bones resultaos contra los británicos. Atacaben tanto a les tropes enemigues como a la infraestructura del país, bombardiando pontes y carreteres y atayando les comunicaciones. N'ochobre, el nuevu gobiernu presentó una llei que concedía al Exércitu amplios poderes y dexaba que tou aquel que se topara en posesión d'armes o actuara contra les fuercies del nuevu Estáu fuera sometíu a un conseyu de guerra y condergáu a la pena capital. En represalia, el Comandante en Xefe de les Fuercies del IRA, Liam Lynch, dio orde de disparar contra los principales líderes partidarios del alcuerdu. Los primeros asesinatos tuvieron llugar el 7 d'avientu, un día dempués de la proclamación oficial del Estáu Llibre d'Irlanda. La respuesta del nuevu gobiernu foi ordenar la execución de cuatro oficiales del Exércitu enemigu que s'atopaben presos dende xunu; ante esta aición, el sector intransixente del IRA depunxo la so política d'atentaos.
La superioridá numbérica d'homes y recursos de la faición gubernamental y la prosecución de les execuciones (77 en total) empezaron a decidir la guerra al so favor, a empiezos de 1923. Lynch negóse rotundamente a aceptar la situación desesperada de les fuercies del IRA y enllargó la llucha hasta que foi asesináu nun atentáu cometíu poles tropes enemigues nel mes d'abril. Frank Aiken, qu'ocupó'l so puestu como Comandante en Xefe, deseyaba poner fin al enfrentamientu.
Final del conflictu
editarAiken y De Valera, los líderes de les faiciones engarraes, solicitaron un cese de les hostilidaes qu'habría d'entrar a valir el 30 d'abril. El gobiernu del Estáu Llibre negar a reconocer l'altu'l fueu y Aiken dio la orde d'atayar la llucha y deponer les armes el 24 de mayu. Foi entós cuando concluyó realmente la guerra; sicasí, el gobiernu del Estáu Llibre d'Irlanda prosiguió mientres dellos meses la so campaña militar contra les fuercies que refugaben el Tratáu Anglo-irlandés.
Actualidá
editarEn xunetu de 2012 los grupos disidentes más importantes del IRA contrariu a la paz al nun algamar l'oxetivu principal (que Irlanda del Norte incorporar a la República d'Irlanda y que tola isla seya un únicu Estáu ayenu al Reinu Xuníu) anunciaron que se xuníen nun solu grupu coles mires de volver faer diverses aiciones coles mires de que la causa del IRA nun s'escaeza.
El "nuevu IRA" ta integráu pol IRA Auténtico, una dixebra del IRA Provisional (PIRA); Aición Republicana Contra les Drogues (RAAD), formada por ex combatientes del IRA Provisional qu'empecipiaron una batalla contra'l narcotráficu, sobremanera na ciudá de Derry; y poles Faiciones Republicanes Independientes, una axuntadura de distintos grupos de combatientes republicanos y nacionalistes.[9]
Filmografía
editar- 1935 - El delator de John Ford
- 1947 - Llarga ye la nueche de Carol Reed
- 1980 - El Llargu vienres Santu (película) de John Mackenzie
- 1982 - Daniel Boy (película) de Neil Jordan
- 1987 - A Prayer for the Dying (película) de Mike Hodges
- 1990 - Axenda Oculta (película) de Ken Loach
- 1996 - Michael Collins (película) - DIREuTOR Neil Jordan
- 1998 - Divorcing Jack (I.R.A. y paz) (película) - DIREuTOR David Caffrey
- 1998 - Titanic Town (película) - DIREuTOR Roger Mitchell
- 2006 - El vientu que ximielga la cebada - DIREuTOR Ken Loach
- 2009 - Cinco minutos de gloria (película) - DIREuTOR Liver Hirschbiegel
Referencies
editar- ↑ N'inglés: Irish National Army.
- ↑ N'inglés: Air Corps.
- ↑ N'inglés: Naval Service.
- ↑ N'inglés: Criminal Investigation Department.
- ↑ N'inglés: Citizens' Defence Force.
- ↑ N'inglés: Irish Republican Army.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Michael Hopkinson, Green Against Green, páxs. 272–273
- ↑ Paul V. Walsh, The Irish Civil War. "A study of the conventional phase"
- ↑ https://www.heraldo.es/noticias/internacional/2012/07/27/tres_grupo_disidentes_xunen_irlanda_del norte_pa_crear_nuevu_roxura_197520_306.html Tres grupo disidentes xunir n'Irlanda del Norte pa crear un nuevu IRA llamáu IRA 2012
Bibliografía
editar- Michael Hopkinson (1988). Green against Green: the Irish Civil War. Dublin: Gill and Macmillan. ISBN 978-0-7171-1202-9.
- Paul V. Walsh (1998). The Irish Civil War 1922-23: A Study of the Conventional Phase. Nueva York: NYMAS & CUNY Graduate Center.
Datos: Q748042
Multimedia: Irish Civil War
