Wikipedia

Saint-Étienne

comuña del departamentu de Loira (Francia)
Pa ver la banda musical británica, Saint Etienne.
Pa ver el club de fútbol francés de la ciudá de Saint-Étienne, Association Sportive de Saint-Étienne.


Saint-Étienne [sɛ̃teˈtjɛn] (en francoprovenzal Sant-Etiève) ye una ciudá de Francia, capital del departamentu de Loira, na rexón Auvernia-Ródanu-Alpes.

Saint-Étienne
flag of Saint-Étienne (en) Traducir
Alministración
PaísBandera de Francia Francia
Organización territorial Francia metropolitana
RexónBandera de Auvernia-Ródanu-Alpes Auvernia-Ródanu-Alpes
DepartamentuBandera de Loira (departamentu) Loira
Tipu d'entidá comuña de Francia
Alcalde de Saint-Étienne (es) Traducir Gaël Perdriau
Nome oficial Saint-Étienne (fr)[1]
Armes-Ville (fr)
Canton-d'Armes (fr)
Commune-d'Armes (fr)
Libre-Ville (fr)
Saint-Étienne-sur-Loire (fr)[2]
Nome llocal Saint-Étienne (fr)
Nomatu Sainté (fr)
Códigu postal 42100, 42000 y 42230
Xeografía
Coordenaes 45°26′02″N 4°23′23″E / 45.4339°N 4.3897°E / 45.4339; 4.3897
Saint-Étienne alcuéntrase en Francia
Saint-Étienne
Saint-Étienne
Saint-Étienne (Francia)
Superficie 79.97 km²
Altitú 515 m, 422 m[3] y 1117 m[3]
Llenda con
Demografía
Población 172 718 hab. (1r xineru 2021)
Porcentaxe 22.46% de Loira
Densidá 2159,78 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00 (horariu estándar)
UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes
saint-etienne.fr
Cambiar los datos en Wikidata

Los sos habitantes denominar Stéphanois (n'alcordanza del pasáu mineru Stéphanois de la cuenca hullera de Saint-Étienne llamada cuenca hullera de Stéphanie).

Como otres ciudaes industriales, la ciudá cadez inda de la mala imaxe d'una ciudá negra, puerca y adormilitiada. La ciudá (que s'asitia ente les 20 ciudaes principales franceses tocantes a númberu d'habitantes), nun figura en munchos de los mapes meteorolóxicos nacionales (Lyon ta a menos de 60 quilómetros), y ye fecha de menos per parte de los medios de comunicación nacionales. Si nun se trata de grandes acontecimientos (Copa Mundial de Fútbol de 1998, Copa Mundial de Rugby de 2007), pola ASSE o por dellos fechos relevantes de tipu diversu (crímenes, delincuencia…) nun se fala casi nunca de Saint-Étienne en términos de cultura llocal, historia, patrimoniu, turismu, de la renovación urbana, o de los grandes proyeutos de la ciudá… Sicasí, a midida que va camudando la ciudá, les crítiques paecen dir evolucionando, sobremanera respectu d'aquellos que nun conocieron el periodu mineru o'l de la epopeya verde.

Toponimia

editar

La lleenda esplica que, en tiempos de los romanos, l'aldega llamábase Furanum, deriváu del nome de Furan, el ríu que lu travesaba. Esti nome camudar pol de Furania, nome que se caltuvo hasta la Edá Media.

Los primeros documentos escritos (en 1258) de la ciudá menten Sancti Stephan de Furano (Saint-Étienne de Furan).

La ciudá, conocida poles sos fábriques d'armes foi, momentáneamente rebautizada, mientres la Revolución francesa, col nome de Armeville o Commune d'Armes.

Historia

editar
 
Vista panorámica de la ciudá de Saint-Étienne.

Saint-Étienne foi, mientres enforma tiempu, una ciudá secundaria, menos influyente —tantu nel planu políticu como alministrativu— que Montbrison, que foi una prefeutura primero que lo fora Saint-Étienne, y que Feurs la capital del Loira de 1793 a 1795. En 1855 Saint-Étienne, gracies al so rápidu desenvolvimientu industrial y demográficu, convertir na capital del departamentu.

Dende'l sieglu XV Saint-Étienne foi un importante centru de producción metalúrxica (armes blanques, armes de fueu dende les Guerres Italianes de Francisco I), y metalurxa menor, como la llamada quincallería. Y, dende'l sieglu XVI desenvolvióse, tamién, la fabricación de cintes (la cintería, que nun tien de confundir se cola pasamanería).

Mientres el periodu de la Revolución industrial, desenvolviéronse los oficios de la metalurxa pesada y l'esplotación masiva de les mines de carbón. Coles mesmes, Saint-Étienne, convertir na capital mundial de la cinta, desbancando a Basilea.

A principios del sieglu XX, la industria armamentística foi absorbida pola Manufactura d'armes de Saint-Étienne (MAS) no tocante al material militar, y pola Manufactura francesa d'armes y ciclomotores (Manufrance), según fueron absorbíos numberosos artesanos fabricantes de fusiles civiles. Pese al zarru de Manufrance queden, inda, dellos artesanos.

La primer vía ferroviaria d'Europa continental foi construyida a partir de 1823. Comunicaba Saint-Étienne con Andrézieux-Bouthéon y utilizóse pa tresportar el carbón de les mines hasta les veres del Loira a partir del 30 de xunu de 1827. Ente 1830- 1832 construyóse una segunda vía ferroviaria que, a partir de 1831, tresportaba a los viaxeros ente Saint-Étienne y Lyon.

Barthélemy Thimonnier construyó la primer máquina de vapor en 1830.

Saint-Étienne foi bombardiada el 26 de mayu de 1944. Hubo cerca de 1.000 muertos por causa de los disparos d'una escuadrilla de bombarderos estauxunidenses que queríen destruyir les numberoses fábriques que fueren utilizaes polos nazis.

A partir de los años 1970 les industries stéphanoises tuvieron munches dificultaes y la ciudá sufrió un importante bache económicu y demográficu. D'una población de 225.825 habitantes en 1968, pasar a 201.569 en 1990 y a 183.522 en 1999.

Clima

editar
   Parámetros climáticos permediu de Saint-Étienne nel periodu 1981-2010  
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima media (°C) 6.8 8.4 12.4 15.3 19.8 23.6 26.7 26.3 22.0 17.1 10.8 7.4 16.4
Temperatura mínima media (°C) -0.4 0.1 2.4 4.6 8.8 12.0 14.2 13.8 10.7 8.0 3.3 0.7 6.6
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) 8 7 7 22
Hores de sol 86 109 159 182 213 239 273 251 187 133 84 68 1985
Fonte: MeteoFrance. Datos de precipitación y temperatura pal periodu 1981-2010 y de solazu pal periodu 1991-2010 en Saint-Étienne[4] 8 de payares de 2012

Alministración

editar

Ayuntamiento

editar

Tres les eleiciones de marzu de 2014, el conseyu municipal de Saint-Étienne componer de 59 conseyeros electos: l'alcalde (maire), 19 adxuntos (adjoints) y 39 conseyeros (conseillers municipaux). Quince de los electos formen la oposición, ente que 44 formen la mayoría municipal.

Cambeos territoriales[5]

editar

La ciudá amplióse repitíes vegaes, amestándose los conceyos siguientes:

 
Tranvía delantre la estación de ferrocarriles de Châteaucreux.
 
Sistema de bicicletes compartíes Vélivert

Xeografía

editar

La ciudá ta asitiada sobre'l Furan (o Furens), al pie del Pilat, a unos 59 km. al suroeste de Lyon y a 53 km. de Vienne. Pel sur ta a 81 km. de Le Puy-en-Velay y, pel oeste ta a unos 147 km. de Clermont-Ferrand.

La so altitú media ye de 516 m.

Conceyos estremeros

editar

Villars, Saint-Priest-en-Jarez, La Tour-en-Jarez, la Talaudière, Saint-Jean-Bonnefonds, Saint-Chamond, la Valla-en-Gier, -y Bessat, Tarentaise, Saint-Genest-Malifaux, Planfoy (estremeres del conceyu acomuñáu de Rochetaillée d'estos postreros), la Ricamarie, Roche-la-Molière y Saint-Genest-Lerpt.

El barriu de Saint-Victor-sur-Loire, exclave de Saint-Étienne, tien como conceyos estremeros, amás de Roche-la-Molière y Saint-Genest-Lerpt acomuñaos con Saint-Étienne, Saint-Just-Saint-Rambert, Chambles, Caloire y Unieux.

Demografía

editar

Evolución demográfica[5]

editar
Evolución demográfica de Saint-Étienne
179318001806182118311836184618511856186118661872187618811886189118961901190619111921192619311936194619541962196819751982199019992006
25 00016 25918 03519 10248 55441 53449 61456 00394 43292 25096 620110 814126 019123 813117 875133 443136 030146 559146 788148 656167 967193 737191 088190 236177 966181 730210 311223 223220 181204 955199 396180 210177 480[6]
Pa los censos de 1962 a 1999 la población llegal correspuende a la población ensin duplicidaes
(Fonte: INSEE [Consultar])

Economía

editar

Saint-Étienne pasó mientres la segunda metá del sieglu XX por numberoses reestructuraciones y zarros industriales. Tres el zarru de Manufrance, les mines de carbón de GIAT industries y les dificultaes de la industria del ciclomotor, Saint-Étienne tuvo considerada como una ciudá en peligru. La so actividá económica paez tar reponiéndose gracies a les iniciatives local y rexonal del centru d'innovación, manifestaciones artístiques, y al fortalecimientu de la so influencia económica.

Les principales actividaes económiques son:

Proyeutos municipales

editar
  • Un Zénith con una capacidá de 7.000 places y diseñáu por Norman Foster foi inauguráu en 2008.
  • N'ochobre de 2006 se pueso en funcionamientu la segunda llinia de tranvíes qu'enllaza la estación de tren de Châteaucreux cola céntrica Place du Peuple.
  • construcción d'un gran centru de negocios nel distritu de Châteaucreux, o Casino (ente otros), va construyir nos próximos años nel senu d'una nueva sede social más moderna y funcional.
  • Construcción d'un centru internacional del diseñu na antigua fábrica d'armes (ex-GIAT), qu'anguaño s'atopa n'estáu ruinosu.
  • La Tour Plein Ciel (barriu de Montreynaud), edificiu de viviendes construyíu en 1970 y que pol so altor (92 m) ye visible dende tola ciudá, tendría de baltase antes d'acabar 2010, según decidióse en referendu[7]
  • Saint-Étienne presentó la so candidatura de capital Europea de la cultura en 2013 pero Marsella foi escoyida.

Educación

editar

Enseñanza cimera

Cultura

editar
 
Plaza Jean Jaurès.

El notable patrimoniu arquiteutónicu de Saint-Étienne, del sieglu XIV y del sieglu XX, mereció'l distintivu de ciudá d'Arte y Historia concedíu en 2002.

La Torre de la Droguerie, la Bolsa de Trabayu, el Conceyu, la Prefeutura, la Manufactura d'armes, la ponte ferroviaria más antiguu de la Europa continental (clasificáu como monumentu históricu), y otros edificios, son un exemplu d'esti patrimoniu escepcional. Saint-Étienne dispón, coles mesmes, de más de 700 hectárees de parques y espacios verdes (los más importantes son: el Xardín de les Plantes, el Parque d'Europa, el Parque Montaud y el Parque de la Perrotiére), llenos d'escultures, obres d'arte, especies d'árboles. Ideal pal descansu, los paseos, y p'afayar la ciudá so otru prisma. La ciudá tien tamién, un ricu patrimoniu n'estatues. Un retruque de la Estatua de la Llibertá ye visible dende'l centru mesmu de la ciudá. Tamién puede visitase el castiellu de Rochetaillée.

Museos y otros llugares culturales

editar
  • Muséu d'arte moderno, la décima coleición de Francia dempués de la de Beaubourg (más de 4.000 m² de superficie d'esposición, más de 15.000 obres espuestes, más de 900 pieces de dibuxu…)
  • Muséu d'arte ya industria, instaláu nun formosu edificiu estilu Segundu Imperiu, apocayá restauráu.
  • Muséu de la mina, un paséu interesante pol universu de minar
  • Muséu del vieyu Saint-Étienne. Esti muséu allugar nun magníficu palaciu particular del sieglu XVII.
  • Conservatoriu de Saint-Étienne y los Talleres de los meyores artesanos de Francia, espónense munches obres orixinales creaes nos talleres de la mesma ciudá.
  • Memorial de la resistencia y la deportación. Pequeñu muséu nel que s'espón la doliosa historia de la resistencia y la deportación mientres la guerra 1939/1945 na rexón.
  • Muséu de los tresportes urbanos de Saint-Étienne y la so rexón. Asitiáu en Saint-Priest-en-Jarez (un conceyu de les contornes stéphanoise) na sede del depósitu principal de la STAS (esplotación de la rede urbana stéphanois). Espón la historia de los tresportes urbanos de la ciudá y alluga dalgunos de los antiguos medios de tresportes urbanos de la ciudá (tranvíes, trolebuses, autobuses, etc,).
  • Astronef Planetarium de Saint-Étienne: un viaxe apasionante pol Universu (páxina web)
  • Parque Giron: llugar que foi reconvertíu y ye, anguaño, un centru d'antigüedaes
  • Palaciu d'Espectáculos: Ye, anguaño, la sala más grande d'espectáculos de la ciudá, con una capacidá de 4.500 places. Va Ser reemplazáu, llueu, pol futuru Zénith (más de 7.000 places)
  • La Escampada d'Ópera Teatro
  • El Hall C, pa la música actual.

Iglesias y capiyes

editar
 
Catedral Saint-Charles
 
Ilesia de Saint-Pierre Saint-Paul
  • Catedral Saint-Charles, fundada de 1912 a 1923, d'estilu neogóticu primitivu, planta de cruz llatina con transepto y triple nave, campanariu na fachada, mide 80 metros de llargu, 30 metros d'anchu y 17 metros dende la bóveda, l'órganu del coru de 1930, pimpanu órganu d'A. Durand de 1968, formosu tabernáculo, interior bien interesante. Desgraciadamente la catedral nun foi terminada, fálten-y 3 campanarios, la cúpula y los ornamientos interior y esterior.
  • Ilesia de Notre Dame, Alzada nel sieglu XVII tien una formosa fachada d'estilu xesuita del sieglu XIX, nel interior, formosu órganu Callinet de 1837, clasificáu de Monumentu históricu, un púlpitu esculpíu por Claude Désiré, un escayu de la corona de Cristu y una carta autógrafa de San Luis.
  • Ilesia de Saint-Louis, una de les más céntriques y más frecuentaes de la ciudá. La so edificación data del sieglu XVII. Yera, entós, la ilesia del Conventu de les Mínimes. Mientres la revolución foi una sala de baille y de teatru recuperando, dempués, la so función cultural y el so estáu actual. Frescos de Joseph Lamberton (1867 – 1943) sobre la vida de Lluis IX (nel coru), y el gran órganu d'estilu xermánicu barrocu 1997 de Denis Londe (Xura).
  • Ilesia de Sainte-Marie, el so interior contién cuadros y pintures murales, data del sieglu XIX, esllumante arquiteutura neo-bizantina, órganu de 1801. La ilesia de Sainte-Marie, tien la clasificación de Monumentu históricu.
  • Capiya de la Charité. Formosa carpintería del sieglu XVIII, grandiosa escalera del sieglu XVII, magnífica decoración Empire, altar con baldaquino de mármol, d'estilu barrocu italianu. La capiya de la Caridá según les sos escaleres tienen la clasificación de Monumentos históricos.
  • Ilesia Saint-Pierre Saint-Paul. Ilesia del sieglu XX.
  • Centru Saint-Agustín. Ilesia del sieglu XX construyíu por una donación.

Festivales

editar
  • Fiesta del llibru de Saint-Étienne. Celébrase tolos años na segunda quincena d'ochobre mientres tres díes: vienres, sábadu y domingu.
  • Feria económica de Saint-Étienne. Celébrase tolos años mientres la segunda quincena de setiembre, mientres once díes
  • Festival de les Resistencies y les Alternatives. Conciertos, cine, talleres, alderiques, conferencies, etc. últimos d'abril y primeros de mayu.
  • Festival de música innovadora. Postreros de mayu
  • Festival de les 7 llombes. Festival de teatru y cine (tolos años mientres la primera quincena de xunetu)
  • Festival d'artes burlescas
  • Festival de la Música del Mundu
  • Bienal de la ciudá
  • Nueche de los stéphanois. Conciertos entamaos
  • Órganu de Saint-Louis en tiempu Llitúrxicos. Tres concierto d'órganu gratuitos cada añu: Navidá, Cuaresma, Pascua, o n'otru tiempu (ilesia de Saint-Louis, nel centru de la ciudá)

El "patois" de Saint-Étienne

editar

Saint-Étienne tien una particularidá específica, esiste un patois local denomináu "gaga", qu'inda se fala anque, puramente dichu, nun sía esautamente un patois yá que nun tien una gramática específica. Sicasí'l vocabulariu ye bien ricu y llama l'atención, sobremanera, pol so fuerte acentu.

Gastronomía

editar
  • Bugnes, una especie de buñuelos que se peracaben tamién en Lyon.
  • Sarason, paecíu al quesu blanco, sacar del bas-baurre (el lactuserum que s'esprende mientres la preparación de la mantega) por precipitación cola agua ferviendo, los granos de sarasson formaos esmúcense rápido. Peracábense fríos sazonados con yerbes (cebollu, ayu, sal y pimienta) sirven d'acompañamientu de les pataques cocíes con agua o al vapor. En Lyon, esta mesma preparación llámase, amás de quesu blanco, cervelle de canut.
  • Rapée, galleta de pataques, paecida a la crique ardéchoise. Se sazona con sal y pimienta, o delles vegaes, con azucre o mermelada.

Deporte

editar

L'equipu de fútbol, Association Sportive de Saint-Étienne, apoderó'l fútbol francés mientres los años 1960/80, ganando diez veces el campeonatu de Francia (1956–1957/1963–1964/1966–1967/1967–1968/1968–1969/1969–1970/1973–1974/1974–1975/1975–1976/1980–1981), seis veces la copa de Francia (1962/1968/1970/1974/1975/1977), perdiendo 1-0 la final de la copa d'Europa en 1976 en Glasgow (35.616 places), ye moteyáu'l chaudron (o l'enfer vert, por toos aquellos que se-y enfrenten). Munchos de los xugadores más renombraos del fútbol francés xugaron nesti equipu, por casu: Aimé Jacquet, Michel Platini, Johnny Rep, Hervé Revelli, Dominique Rocheteau, Jean-Michel Larqué, Jacques Santini, Laurent Blanc, Grégory Coupet.

Ye l'equipu qu'aguiyó l'entusiasmu nacional pol fútbol por cuenta de los sos numberosos ésitos. El so estadiu, Stade Geoffroy-Guichard, ye sobradamente conocíu por ser unu de los más animaos y de meyor ambiente de Francia.

Otru deporte típico de Saint-Étienne ye la sarbacane, que se desenvolvió y foi impuestu polos hulleros, por que los mineros espulsaren tola grasa qu'atropaben nos sos pulmones tratando, por esti métodu, de frenar la silicosis. En stéphanois, un xugador de sarbacane ye llamáu baveux, esti deporte inda se practica na actualidá nos cafés.

Equipamientos deportivos: Stade Geoffroy-Guichard

Asociaciones deportives: Association Sportive de Saint-Étienne y Saint-Étienne Basket

Referencies

editar
  1. ↑ «code officiel géographique». Consultáu'l 6 xineru 2019.
  2. ↑ Afirmao en: code officiel géographique.
  3. ↑ 3,0 3,1 Tienes d'especificar urlarchivu = y fechaarchivu = al usar {{cita web}}.«répertoire géographique des communes». Institut national de l'information géographique et forestière (2015).
  4. ↑ «Promedios mensuales de Saint-Étienne, FRA». Consultáu'l 8 de payares de 2012.
  5. ↑ 5,0 5,1 Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes cass
  6. ↑ INSEE (ed.): «Résultats du récensement de la population - 2006». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-11-10. Consultáu'l 16 de xunu de 2010.
  7. ↑ «Saint-Etienne - Tour Plein Ciel à Montreynaud : « Elle sera démolie d'ici fin 2010 » - Le Progrès».

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Saint-Étienne&oldid=4223093»