Samoa
Samoa[10], oficialmente Estáu Independiente de Samoa (en samoanu, Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa) y, hasta' 4 de xunetu de 1997 Samoa Occidental, ye un país insular perteneciente al archipiélagu de la Polinesia, nel Pacíficu sur. Abarca dos islles principales, Savaiʻi y Upolu, y cuatro más pequeñes: Manono, Apolima, Fanuatapu y Namua). Tien una estensión de 2.944 km² y una población de 177.714 habitantes, y la so ciudá capital ye Apia. Los lapita descubrieron y colonizaron les islles samoanes hai 3.500 años, desarrollando de magar una llingua y una identidá cultural samoanes úniques.
_(Polynesia_centered).svg)
Samoa ye una república parllamentaria, con un estáu xunitariu sodividíu alministrativamente n'once entidaes menores. El país pertenece a la Mancomunidá de Naciones, y foi almitíu nes Naciones Xuníes el 15 d'avientu de 1976. El archipiélagu completu, qu'inclúi la Samoa americana, recibió'l nome de Islles de los Navegantes polos conquistadores europeos, plasmaos pola habilidá de los samoanos pa les xeres de la navegación. El país foi gobernáu por Nueva Zelanda hasta la so independencia en 1962.
En xunetu de 2017 Va'aletoa Sualauvi II convirtióse en xefe del estáu, asocediendo a Tuiatua Tupua Tamasese Efi. El primer ministru Naomi Mataʻafa.
Historia
editarXeografía
editar
Samoa asítiase al sur del ecuador, a metá del camín ente Ḥawai y Nueva Zelanda, na rexón polinésica del océanu Pacíficu. La so estensión, de 2.842 km², abarca dos islles mayores, Upolu y Savai'i, qu'en conxuntu representen el 99% de la so superficie total, y ocho isllotes. Los isllotes son:
- los trés asitiaos nel estrechu d'Apolima: Manono, Apolima y Nu'ulopa.
- los cuatro que formen l'archipiélagu de les islles Aleipata, asitiaos al este d'Upolu: Nu'utele, Nu'ulua, Namua y Fanuatapu.
- Nu'usafe'e, de menos de una hectárea d'estensión, asitiáu a 1,4 km al sur de la costa d'Upolu, a la altura de Vaovai.
Na islla principal, Upolu, ye na que vive el 75% de la población del país, y ye na que s'alcuentra la so capital, Apia.
Les islles samoanes son d'orixe volcánicu, en rellación col puntu caldiu samoanu, formáu probablemente a partir d'una pluma mantélica. Magar que toles islles tean un orixe volcánicu namái hai volcanes activos en Savai'i, la más occidental del archipiélagu: les erupciones más recientes foron les de los volcanes Matavanu (1905-11), Mata o le Afi (1902) y Mauga Afi (1725). El puntu cimeru del archipiélagu ye'l monte Silisili, de 1.858 m d'altor. Na costa centru-septentrional de Savai'i alcuéntrense los campos de llava de Saleaula, una estensión de 50 km² de llava solidificao procedente de les erupciones del monte Matavanu.[11]
Savai'i ye la mayor de les islles del país y la sesta n'estensión de la Polinesia: namái les islles neozelandeses del Norte, del Sur y Stewart, y les de Ḥawai y Maui, en Ḥawai, son mayores. La so población ye de 42.000 habitantes.
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://thecommonwealth.org/our-member-countries/samoa. Data de consulta: 21 ochobre 2022. Tipo de referencia: official member page.
- ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/samoa. Data de consulta: 26 mayu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 10. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
- ↑ samoa.travel
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Samoa.
