Vercelli
Vercelli (Vërsèj en piamontés) ye una ciudá d'Italia na rexón d'El Piamonte, provincia de Vercelli. Tien 45 206 hab. (1 xineru 2023)[1] y ta asitiada a la vera derecha del ríu Sesia. Atópase metanes una gran llanura, ente Milán y Turín, y ente Suiza y el mar Ligur, perbién irrigada y arrodiada de campos d'arroz, productu qu'esporta a tol mundu y del que ye unu de los mayores mercaos europeos. El so nome deriva del celta Wercel, (Guardia de los celtes).
 Vercelli | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Italia | ||
| Rexón |  El Piamonte | ||
| Provincia | Provincia de Vercelli | ||
| Tipu d'entidá | comuña d'Italia | ||
| Nome oficial | Vercelli (it) | ||
| Nome llocal | Vercelli (it) | ||
| Códigu postal |
13100 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 45°19′32″N 8°25′23″E / 45.3256°N 8.4231°E | ||
  Vercelli Vercelli (Italia) .svg) | |||
| Superficie | 79.78 km² | ||
| Altitú | 130 m | ||
| Llenda con |
Borgo Vercelli (es)  , Desana (es) , Lignana (es) , Olcenengo (es) , Prarolo (es) , Salasco (es) , Sali Vercellese (es) , Villata (es) , Vinzaglio (es) , Asigliano Vercellese (es) , Caresanablot (es) , Palestro (es) , San Germano Vercellese (es) y Quinto Vercellese (es)
| ||
| Demografía | |||
| Población | 45 206 hab. (1r xineru 2023) | ||
| Porcentaxe | 27.27% de Provincia de Vercelli | ||
| Densidá | 566,63 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Prefixu telefónicu |
0161 | ||
| Estaya horaria |
UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu) | ||
| Llocalidaes hermaniaes | Arles y Tortosa | ||
| comune.vercelli.it | |||
 | |||
Historia
editarFoi la capital de los Libiquis (Oppidium Vercellae) y formó parte de la Galia Cisalpina. Nel 101 e. C. llibróse una batalla nes sos alededores ente los romanos empobinaos pol cónsul Cayo Mario contra los cimbrios, que fueron ganaos na batalla de Vercelae. Nel 89 e. C. la ciudá va recibir el derechu romanu. En tiempos d'Estrabón yera una villa fortificada, pero dempués vase a convertir en conceyu (42 e. C.) y va adquirir cierta importancia
Tenía mines d'oru nun llugar cercanu (Ictimuli o Vicus Ictimulorum). La deidá más adorada yera Apolo (Apollinae Vercellae) y tenía, siquier, un templu consagráu pal so cultu.
Nel sieglu IV foi sede episcopal (el primeru San Eusebio), anque cayó en decadencia nel sieglu V.
Los lombardos ocupar y convirtióse en ducáu. Conquistáu'l reinu lombardu polos francos, pasó a ser condáu. Nel 899 los húngaros afarar, y dempués el poder sobre la ciudá pasó al obispu. Más tarde, sobre l'añu 1000 convertir en comuña llibre, centru de disputes de güelfos y gibelinos.
El señoríu va pasar a la familia Visconti de Milán en 1335 y foi vencida por elles a la Casa de Saboya en 1427. Del 1469 hasta la so muerte en 1472, vivió na ciudá Amadeo IX de Saboya. En 1553 foi asediada polos franceses; foi ocupada por España en 1638 hasta 1659, y per Francia (de volao) en 1704.
Va constituyir dominiu francés en 1798, faciéndola capital de la provincia de Sesia, pero dempués de dellos cambeos, en 1814 va ser devuelta a los saboyanos. El rei de Cerdeña, de la casa de Saboya, foi rei d'Italia dende 1848 y va unificar el país en 1860.
Evolución demográfica
editar| Gráfica d'evolución demográfica de Vercelli ente 1861 y 2001 |
 |
| Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia |
Monumentos
editar
El monumentu más destacáu de la ciudá ye la basílica de San Andrea, empecipiada en 1219, que ye un amiestu d'estilos: lombardu, góticu y románicu, con una abadía cisterciense, destacable pola so claustru.
La catedral ta dedicada a San Eusebio y data en parte de 1572. Ente les munches obres artístiques y lliteraries coles que cunta, destaca'l Codex Vercellensis (un antiguu manuscritu inglés del sieglu X, con notables poemes), o un llibru de lleis lombardes del sieglu VIII.
Otros edificios son la Torre dell'Angelo, asitiada cerca de l'antigua plaza del mercáu, y la Torre di Città a la via Gioberti.
Los museos son el Borgogna (pintures de Ticiano y de Jan Brueghel el Viejo, y de una serie de pintores piamonteses de los sieglos XV y XVI que van floriar na ciudá); y el Muséu Camilo Leone, d'arqueoloxía, hestoria y artes decoratives.
Personaxes relevantes
editar- Quintu Vibio Encrespo (13-94), proconsul d'África (72-75) y legáu imperial pa los tributos n'Hispania (75-77), y que foi cónsul en trés causes.
- Guillermo de Montevergine (1085-1142), monxu ascéticu, fundador d'un gran númberu de monesterios.
- Giovanni Antonio Bazzi, conocíu como Il Sodoma (1477–1549?), destacáu pintor.
- Luigi Galleani, anarquista (1861-1931)
- Angelo Gilardino, guitarrista y compositor (1941-)
Ciudaes hermaniaes
editar
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://demo.istat.it/?l=it.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Vercelli.
Sitiu web oficial (n'italianu)
Vercelli n'OpenStreetMap.- Muséu Borgogna, n'italianu.
- Museo Camilo Leone
