Xeografía de Bolivia
Estáu Plurinacional de Bolivia atopar nel hemisferiu sur del planeta y al oeste del Meridianu de Greenwich polo tanto tien latitud sur y llargor occidental. Bolivia ye considerada'l centru de Suramérica, tando'l centru xeográficu del país nel área de Puertu Estrella sobre'l ríu Grande nel Departamentu de Santa Cruz, na provincia Ñuflo de Chávez. Bolivia ta conformada por una superficie de 1 098 581 km². Los puntos estremos de Bolivia son:
- Latitud Sur: 1480 km
| Xeografía de Bolivia | ||
|---|---|---|
| Llocalización | ||
| Continente | América | |
| Rexón | América del Sur | |
| Carauterístiques xeográfiques | ||
| Superficie | 1 098 581 km² | |
| 1 084 581 (98,6%) km² (tierra) | ||
| 14 000 (1,4%) km² (agua) | ||
| Llinia de costa | 5 km | |
| Puntos estremos | ||
| Puntu más altu | 6542 msnm (Neváu Sajama) | |
| Fronteres territoriales | ||
•  Arxentina | 773 km | |
•  Brasil | 3423 km | |
•  Chile | 861 km | |
•  Paraguái | 741 km | |
•  Perú | 1047 km | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
- Mínima: 9°40'07 Manoa nel Departamentu de Pando, na confluencia de los ríos Madera y Abuná.
- Máxima: 22°54'12 Cuetu Guayaques, nel Departamentu de Potosí.
- Llargor Occidental: 1295 km
- Mínima: 57°25'05 Bon Fin nel Departamentu de Santa Cruz.
- Máxima: 69°38'23 Cuetu Mauripalca nel Departamentu de La Paz.
Relieve
editar
Bolivia asítiase nel centru d'América del Sur ente los 57°26' y 69°38' de llargor occidental y 31' y 22°53' de latitud sur, tomando más de 13 graos xeográficos y ocupando el so territoriu una estensión total de 1 0218 581 km². Allugar ente la Cordal de los Andes, La Cuenca de la Plata y la cuenca amazónica ente una altitú máxima de 6542 msnm nel Neváu Sajama y una llatitú maxima de 90 msnm cerca del río Paraguay.
Fisiografía
editar
El país ta estremáu en cuatro rexones xeográfiques:[1]
La Rexón Andina toma'l 28% del territoriu y nella habita aproximao'l 39,71% de la población boliviana (2008), ocupa una superficie de 142.815,53 km², y ta entendida pol Altiplanu o Pandu del Collao y la Cordal de los Andes. Tien un clima frío y seco mientres casi tol añu. Nesta rexón atopen les visos más altos del país, como: Sajama, Illimani, Illampu, ente otros. El Altiplanu Andín ye un pandu mayormente plana que s'estiende ente los dos ramales nos que ta estremada la Cordal de los Andes en territoriu bolivianu y tien un altor permediu d'aproximao 3800 msnm. Nel Altiplanu atopa'l segundu conceyu más pobláu de Bolivia: L'Altu, que forma parte del área metropolitana de la ciudá de La Paz, sede de gobiernu del Estáu. Otros importantes centros urbanos allugaos nesta rexón son: Oruro y Potosí. La rexón andina ocupa parte de los departamentos bolivianos de La Paz, Cochabamba, Potosí, Oruro y una perpequeña parte del Departamentu de Tarija.
La Rexón Subandina toma un 13% del territoriu ocupando una superficie de 307.602,68 km² y ta entendida polos Valles y Los Yungas con una altitú media d'unos 2.000 msnm, carauterizar por una vexetación exuberante y zarráu valles.
La Rexón de Los Llanos toma'l 29% del territoriu ocupando una superficie de 648.162,79 km²; ta entendida poles subrexones platense y del Gran Chaco, con una altitú media de menos de 2000 msnm. La rexón estender dende'l Departamentu de Pando pasando pel norte de La Paz, Beni, Tarija, Santa Cruz, parte de Cochabamba y Chuquisaca. Esta rexón carauterizar por tar a una altitú menor de 2000 msnm. Cuenta con un relieve horizontal con llixeres irregularidaes, y constitúi un terrén aluvial, depósitu de material sedimentario de los ríos del área, siendo dalgunes partes fondos d'antiguos llagos o mares. Ta cubiertu totalmente per zones montiegues y selváticas de tipu amazónicu.
La Rexón de l'Amazonia ye unu de los mayores ecosistemes de montes continuos del mundu.[1] La rexón alluga numberosos ecosistemes y cultures natives. L'Amazonia boliviana ye considerada una de les zones más antigües y bien calteníes en Suramérica. Constitúi'l 30% del territoriu nacional,[1] entiende los departamentos de Pando, Beni y el norte de los departamentos de La Paz, Cochabamba y Santa Cruz.[1]
Hidrografía
editarBolivia, dende'l puntu de vista hidrográficu, cuenta con trés grandes cuenques hidrográfiques, denominaes del Amazones, de la Plata y Zarrada o del Altiplanu. Estes cuenques de la mesma tán constituyíes por 10 subcuencas, 270 ríos principales, 184 llagos y llagunes, unos 260 güelgues, pequeños y medianos, y 6 salares. Bolivia comparte con Perú el llagu Titicaca, que ye'l llagu navegable más altu del mundu, con 8380 km². D'esti llagu teutónicu desagüen dellos ríos, siendo'l más importante'l ríu Desaguadero, que depués desagua nel llagu Poopó. El llagu Titicaca formaba, xunto a la llaguna de Arapa en Perú, y el llagu Poopó, l'antiguu gran llagu altiplánico Ballivián.
Orografía
editar
Bolivia ta travesada de norte a sur pola Cordal de los Andes, que estrémase en tres sistemes orográficos principales, amás de serranías del Escudu brasilanu, según serranías aisllaes como'l Macizu Chiquitano.
Tien como singular carauterística'l vulcanismu de los sos cumes, y fai de frontera natural con Chile. Esti sistema empieza nel norte, col nuedu Jucuri y termina nel sur nel volcán Licancabur na frontera sur con territoriu chilenu. El clima ye fríu y non aparente pa la vida vexetal o animal. La so principal riqueza atopar nel so suelu, que contién grandes cantidaes de minerales metálicos como'l oru, la plata, el cobre, etc. Esta seición de la mesma ta estremada en trés partes:
- Septentrional, na cual atópense los mayores picos de Bolivia, como'l neváu Sajama, el más altu del país con 6542 msnm cubiertu de nieve perpetuo, y los cuetos Pomerape y el Parinacota llamaos Payachatas; esti postreru ye un volcán apagáu con un conu de nieve que recuerda al Fujiyama de Xapón.
- Central, que ta asitiada ente los salares d'Uyuni y Coipasa, y que la so mayor cume ye'l volcán Ollagüe na frontera con Chile.
- Meridional, carauterizada por ser volcánica y por tener recurrentes torbonaes de sable y borrina, cuenta col mayor volcán activu del mundu: el Licancabur con un altor 5.920 msnm, de los cualos namái hasta 5.400 msnm pertenecen a Bolivia, na fastera nordeste del volcán; nel puntu más sudoccidental del país, allugáu nel paralelu 22° 49' 41.016" de latitud Sur y meridianu 67° 52' 35.004" de longitud Oeste, por onde pasa la llinia fronteriza con Chile. Nella atopen les llagunes Colorada y Verde famoses polos llamativos colores de les sos agües.
Tien como principales carauterístiques la de ser la qu'estrema los trés cuenques hidrolóxiques del país, la so importante riqueza mineral y amás por cuntar colos segundos cumes más altos de Bolivia. Esta seición empieza nel norte nel neváu Chaupi Orco y los trés palomanis escontra'l sur hasta'l cuetu Zapaleri, triple frontera con Chile y Arxentina. Ta estremada en trés subseiciones:
- Septentrional o Real, na cual atópense los nevaos de Chaupi Orco y los trés palomanis; amás cunta cola cadena montascosa más significativa de Bolivia, que s'atopa na cordal de La Paz, cerca de la ciudá La Paz homónima y ta conformada ente otros pol neváu Illimani, el Illampu, el Ancohuma, el Mururata y el Huayna Potosí toos con más de 6000 msnm. Esta seición ye bien famosa por qu'en ella atopa'l observatoriu meteorolóxicu más altu del mundu, nel neváu de Chacaltaya amás de contener la pista d'esquí más alta del planeta.
- Central, na cual atópense'l Sumac Orcko o Cuetu Ricu, según los cuetos Andacava y l'estación ferroviaria Pasu de Cóndor una de les más altes del mundu asitiada a un altor de 4788 msnm.
- Meridional, que se caracteriza pola so alta mineralización, yá que nella atopen los mayores xacimientos d'estañu. El so mayor visu ye'l Cuetu Zapaleri na frontera con Chile y Arxentina.
Ta formada por cadenes paraleles que s'espleguen de norte a sur, y les cualos en munches ocasiones internar en rexones montiegues y húmedes, riques en productos agrícoles y ganaderos. Estremar en trés subseiciones:
Septentrional, carauterizada por ser una continuidá de serraníes como Eslabón, San Bonaventura, Muchane, Sierra de Pilón Pilón, etc. Ente'l so visos más importantes atópense los cuetos Astalaya y Colorado.
Central, que s'estrema por tar formada íntegramente pol cordal de Cochabamba. Al travesar el departamentu de Cochabamba forma los Yungues nel Chapare. Los sos visos principales son el Tunari con 5.200 msnm aproximao y el San Benito con 4.298 msnm.
Estender escontra'l departamentu de Santa Cruz formando les serranías aisllaes como Mataracu, San Rafael, Les Xuntes y Los Volcanes, estos postreros nel Parque Nacional Amboró.
Meridional, qu'empieza nel norte del departamentu de Chuquisaca cola cadena Empresto y termina nes serranías de Caiza y Capirenda na provincia del Gran Chaco nel departamentu de Tarija. Nun tien visos d'especial importancia.
Que s'atopa partíu pel norte del país en serranías y llombes aisllaes, de poca elevación, formaes nel periodu Precambrianu, plegamientu que bordia'l Escudu Chiquitano. Los sos principales componentes son:
- Nel norte, cerca de la llende con Brasil nel Departamentu del Beni, les serranías de San Simón y Caparuch o Huanchaca nel Parque Nacional Noel Kempff Mercado del Departamentu de Santa Cruz.
- Nel sur, atópense les serranías de San Llorienzo, San José, Sunsas, Santiago, Tapia y El Calnel departamentu de Santa Cruz. El picu más eleváu de la zona ye'l Chochis con 1290 msnm. Nesti macizu tamién s'atopa un centru d'interés económicu como ye'l casu del cuetu Mutún con casi 800 msnm, unu de los más grandes xacimientos de mineral de fierro del mundu, poco primero de la frontera con Brasil.
| Principales Elevaciones | ||||||||||
| Puestu | Nome | Departamentu | Elevación (m) | Puestu | Nome | Departamentu | Elevación (m) |  Illimani | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Neváu Sajama |  Bolivia |
6542 | 11 | Chaupi Orco | Bolivia |
6040 | |||
| 2 | Illampu | Bolivia |
6485 | 12 | Uturuncu | Bolivia |
6008 | |||
| 3 | Illimani | Bolivia |
6462 | 13 | Candelaria | Bolivia |
6000 | |||
| 4 | Ancohuma | Bolivia |
6427 | 14 | Cuetu Capurata | Bolivia |
5990 | |||
| 5 | Parinacota | Bolivia |
6362 | 15 | Sairecabur | Bolivia |
5971 | |||
| 6 | Pomerape | Bolivia |
6240 | 16 | Cuetu Lípez | Bolivia |
5929 | |||
| 7 | Chearoco | Bolivia |
6127 | 17 | Licancabur | Bolivia |
5920 (5400 Bolivia) | |||
| 8 | Huayna Potosí | Bolivia |
6088 | 18 | Cuetu Columa | Bolivia |
5876 | |||
| 9 | Chachacomani | Bolivia |
6074 | 19 | Volcán Ollagüe | Bolivia |
5863 | |||
| 10 | Acotango | Bolivia |
6052 | 20 | Cuetos de Tocorpuri | Bolivia |
5808 | |||
| Fonte: Institutu Xeográficu Nacional (IGN) | ||||||||||
Xeoloxía
editarLes cadenes montascoses y serranías en Bolivia tán constituyíes por roques macices y compactes d'orixe ígneu, sedimentariu y metamórficu. Per otra parte los llanos, l'altiplanu y otres cuenques menores en gran parte presenten depósitos de materiales sueltos como magres, arenes y graves.
Sismicidad en Bolivia
editarLa sismicidad en Bolivia ta rellacionada al procesu de subducción que la placa de Naza esperimenta na so meyora escontra'l continente suramericanu. Los focos sísmicos que s'atopen per debaxo del altiplanu atopar ente los 70 y 300 km de fondura (seísmos de fondura entemedia), focos sísmicos bien fondos aniciar nel estremu de la placa que se funde a más de 300 km de fondura, per debaxo del sur del departamentu de Santa Cruz y el norte d'Arxentina.
Un casu inusual presentar n'ocasión del gran terremotu fondu a unos 300 km al norte de La Paz, a les 20 hores de la nueche del 8 de xunu de 1994, cuando por cuenta de la gran magnitú del seísmu este foi sentíu en casu tol territoriu nacional, el focu d'esti seísmu foi a la fondura de 636 km qu'algamó la intensidá V na zona epicentral Cabré, y sintióse inclusive en Canadá y nes antípodes. La novedá del epicentru ye qu'asocedió nun sitiu onde nun se tenía idea de que nunca hubiera otru.
Ver tamién
editarBibliografía
editar- Montes de Oca, Ismael. Enciclopedia Xeográfica de Bolivia. La Paz 2001.
Referencies
editarEnllaces esternos
editar- Mapa de Bolivia, 1894
Datos: Q1479899
Multimedia: Geography of Bolivia
