Ríu Madeira
El ríu Madeira (Madera n'asturianu) ye'l principal afluente sur del ríu Amazones y l'únicu de la marxe derecha que-y apurre agües del cordal de Los Andes. El sistema fluvial del Madeira—Mamoré—Grande, con un llargor de 4207 km (que si se cuntara'l tramu correspondiente del Amazones, llegaríen a los 6.018 km), facer unu de los principales cursos d'agua d'América del Sur y ta ente los 20 más llargos del mundu, según tamién ye unu de los 10 más caudalosos del mundu.Tamién ye'l quintu ríu más importante del mundu.[3]
| Ríu Madeira | |
|---|---|
| Rio Madeira (pt) | |
 | |
| Situación | |
 | |
| País |  Bolivia |
Departamento (es)  | Pando |
| Tipu | ríu |
| Coordenaes | 10°22′34″S 65°23′30″W / 10.37605°S 65.391682°O |
  Ríu Madeira Ríu Madeira (Brasil) | |
| Datos | |
| Conca hidrográfica | conca del Amazones |
| Superficie de la conca | 1 420 000 km²[1] |
| Llonxitú | 1450 km |
| Caudal | 31 200 m³/s[2] |
| Nacimientu |
Ríu Mamoré Ríu Beni |
| Desembocadura | Ríu Amazones |
| Afluentes |
ver
|
 | |
La so enorme conca de 1.420.000 km² contién parte de Brasil, Bolivia y Perú y apúrre-y un caudal d'unos 32.000 m³/s, dos veces más que'l del ríu Mississippi o'l del Ganges. El ríu Madeira puramente dichu trescurre casi íntegramente en territoriu brasilanu, polos estaos de Rondônia y Amazones, siendo nun pequeñu entamo la frontera internacional con Bolivia.
Cursu cimeru o cuenca del Madeira-Mamoré
editarLa superficie total de la conca ye de 879.900 km², más que Francia ya Italia xuntes. Solamente en Bolivia, más de 250 ríos desagüen nel Madeira, drenando una área de 714.415 km². Entiende tolos territorios asitiaos agües enriba de Manoa (na frontera na brasilanu-boliviana), principalmente la totalidá de la conca boliviana del Madeira-Mamoré, según tamién territoriu peruanu (Madre de Dios) y brasilanu (Guaporé). Subdividir en trés sub-cuenques, correspondientes al área de drenaxe de los sos principales ramales, la del Beni, la del Mamoré y la del Iténez/Guaporé.
Cuenca del ríu Abuná
editar
El ríu Abuná naz na provincia boliviana de Nicolas Suárez, nel departamentu de Pando, na confluencia de los ríos Chipamanu y Kharamanu. Los sos principales afluentes son los ríos azul, Mamo-Manu, Kharamanu, Rapirrán y Chipamanu. Tien un llargor de 375 km y desagua nel ríu Madera cerca de la población de Manoa. La so cuenca tien una superficie de 25.870 km², toa ella en territoriu bolivianu.
Cuenca principal del ríu Beni
editarEntiende una parte de los departamentos bolivianos de Pando, Beni, La Paz y Cochabamba, y tien una superficie de 133.010 km². El ríu Beni ye un afluente caudalosu del ríu Madero y uno de los más importantes ríos de Bolivia, tantu pol so navegabilidad como pola so riqueza ictiolóxica.
Subcuenca del ríu Orthon
editarEl ríu Orthon naz cerca de Puertu Ricu, nel departamentu de Pando, na confluencia del ríu Tahuamanu y el ríu Manuripi, ríos que nacen en Perú, na parte septentrional de la rexón Madre de Dios. Tien un llargor de 233 km, dende'l so confluencia hasta la so desaguada nel ríu Beni, a unos 20 km al norte de la ciudá de Riberalta (95.000 habitantes en 2007). La so conca tien una superficie de 30.000 km², de los que 22.640 km² correspuenden a Bolivia.
Subcuenca del ríu Madre de Dios
editarEl ríu Madre de Dios naz nes estribaciones del cordal Oriental de los Andes peruanos y ta constituyíu pelos ríos Manú, Alto Madre de Dios, Tacuatimanu o de Les Piedres, Inambari, y Mediu Madre de Dios, que converxen cerca de la ciudá Puerto Maldonado en Perú. A partir d'esti puntu, el ríu toma'l nome de Baxa Madre de Dios, y entra en Bolivia en Puertu Heath. Escurre 483 km en direición SO-NE escontra Riberalta, onde desagua nel ríu Beni. La so cuenca tien una superficie de 52.795 km² en Bolivia y más de 50.000 km² nel Perú.
Cuenca principal del ríu Mamoré
editarYe una gran conca de 241.660 km², y contién parte de los departamentos bolivianos de Beni, Santa Cruz, Cochabamba, Chuquisaca y Potosí. Los principales ríos nesta sub-conca (datos proporcionaos pol Serviciu d'Hidroloxía Naval» de Bolivia), son los siguientes:
- ríu Mamoré, con un llargor de 1.170 km:
- ríu Yata, con un llargor de 1.060 km;
- ríu Iténez o Guaporé, con un llargor de 1.530 km;
- ríu Itonomas afluente del Ríu Guaporé de 1.493 km;
- ríu Yacuma, con un llargor de 570 km;
- ríu Apere, con un llargor de 369 km;
- ríu Grande o Guapay, con un llargor de 1.438 km;
- ríu Chapare, con un llargor de 279 km;
- ríu Ichilo, con un llargor de 400 km;
- ríu Secure, con un llargor de 268 km;
- ríu Tijamuchi, con un llargor de 490 km;
- ríu Ibare, con un llargor de 278 km;
Subcuenca principal del ríu Guaporé
editarEl ríu Iténez/Guaporé ye, en puridad, un afluente del ríu Mamoré, pero dada la importancia de la so conca, suel considerase como un ramal aislláu. La so superficie en Bolivia ye de 186.460 km², nos departamentos de Santa Cruz y Beni, y de más de 80.000 km² en Brasil, nos estaos de Rondônia y del Mato Grosso.
A la salida de la cuenca cimera
editarToes estes agües axuntar nos llanos de les rexones bolivianes de Beni y Pando, nuna cuenca na que 90.000 km² queden anubiertos cada añu con un altor de casi un metro mientres un periodu de trés o cuatro meses. Al altor de Manoa, a la salida de Bolivia, la media añal del caudal del Madera ye yá de 572.000 millones de m³, más de 18.000 m³/s (esto ye, más de tres veces el total de les agües superficiales de Francia, envaloraes en 180.000 millones de m³).
Cursu mediu: rápidos Guajará-Mirim /Pôrto Velho
editar
Ente les ciudaes de Guajará-Mirim (41.467 habitantes en 2005), 60 km agües enriba de Villabella, y Porto Velho (capital de Rondônia, con 373.917 habitantes en 2005), estiéndese una seición de 350 km, con 18 zones de rabiones y tabayones (cachoeires o cachueles), y una cayida de 60 metros. Este ye'l tramu mediu del cursu del Madeira y los sos principales afluentes, toos pela derecha, son el Ribeirao, Cotia y Jaciparaná,
Nesti tramu, en 2003, previóse construyir 2 grandes plantes d'enerxía hidroeléctrica, conocíu como Proyeutu Madeira, en Santu Antonio y Jirau, de les siguientes carauterístiques:
- Santu Antonio: 3.580 kW, desnivel de 17,3 metros - llagu de 271 km² - costu envaloráu de 2.700 millones de dólares.
- Jirau: 3.900 kW, desnivel de 17,1 metros - llagu de 258 km² - costu envaloráu de 2.900 millones de dólares.
Cursu inferior o ríu Madeira
editar
Dempués de los tabayones y rabiones, el Madeira percuerre los estaos brasilanos de Rondônia y Amazones, agües embaxo de Santu Antonio. Nesti llugar, el ríu escurre a un altor de 19 metros sobre'l nivel del mar, esto ye, la rimada ye casi nula na conca baxa. El so nivel álzase más de 15 metros mientres la temporada d'agües.
Queden inda casi 1.100 km y drenar 460.000 km² antes de desaguar na Amazones agües abaxo d'Esquitáivos, na desaguada na zona de la isla Tupinambaranas, una estensa zona pantanosa formada pelos brazos del ríu. Los principales afluentes nesti tramu son los siguientes:[4]
- ríu Jamari, pela derecha, con un llargor de 400 km. Tien como afluentes los ríos Guaiamã y Candeias (390 km);
- ríu Ji-Paraná o Machado, pela derecha, con un llargor de 820 km. Tien como afluentes los ríos Comemoração, Apediá, Urupá, Jarú, Machadinho, Prêto
- ríu Acará, pela esquierda, qu'acaba nun gran llagu de 39 km de llargu;
- ríu Marmelos, pela derecha, con un llargor de 510 km. Tien como afluentes los ríos Branco, Sepoti, Maici
- ríu Manicoré, pela derecha, con un llargor de 390 km;
- ríu Arauá, pela derecha;
- ríu Mariepauá, pela derecha;
- ríu Aripuaná, pela derecha, l'afluente más importante del tramu, con un llargor de 870 km. Tien como afluentes los ríos Maracanã, Paxiúba, Guariba, Roosevelt (760 km) y Pombas. El Roosevelt, de la mesma, tien como afluentes los ríos Branco, Madeirinha y Machadinho;
- ríu Preto do igapo-Açu, pela esquierda, con un llargor de 500 km. Tien como afluentes los ríos Lluna, Tupana y Autas Mirim.
- ríu Canumã-Sucunduri, pela derecha, con un llargor de 900 km. Tien como afluentes los ríos Camaiú y Acari. Un brazu d'esti ríu forma'l ríu Paraná-Urariá, que cuerre casi paralelu al ríu Amazones mientres unos 400 km, dexando ente dambos la isla Tupinambarana, una islla de 11.850 km² (la 66º del mundu por tamañu), formada por llanures aluviales y percorrida per pequeñu ríos y llagos. Los principales afluentes d'esti tramu del Paraná-Urariá son los ríos Abacaxis (610 km), Maués-Açu (370 km), Andira y Mamurú.
Na so conca baxa, ye enorme, bien accesible pa grandes embarcaciones, incluyíos buques marinos que puede remontalo hasta les catarata San Antonio, cerca de Porto Velho, Brasil, a 1070 km del so estuariu. Sicasí, mientres la estación seca, de xunu a ochobre, namái ye navegable nesta seición pa embarcaciones de menos de 2 metros de caláu.
El ferrocarril Madeira-Mamoré escurre, en plenu Amazones brasilanu, una distancia de 365 km a lo llargo del tramu navegable ente Porto Velho y Guajará-Mirim nel ríu Mamoré
Depués, dempués del so confluencia, les sos agües percuerren inda munchos kilómetros antes de llegar al océanu.
Tribus
editarUna conocida tribu, los Parintintins viven cerca de les sos riberes, ente los ríos Madera y Marmelos.
Fauna de la cuenca del ríu Madeira
editarLa fauna ictiolóxica del ríu Madera ye particularmente rica n'especies. Una subespecie del delfín del Amazones o boto (Inia geoffrensis), la Inia boliviensis, habita nel sistema del Madera y ta en peligru d'estinción.
Pontes
editarAnguaño atópase en construcción el primer ponte sobre'l ríu Madeira, que va interconectar la ciudá de Porto Velho al traviés de la carretera BR319 col estáu d'Amazones, y una vegada constrúyase una ponte sobre'l ríu Solimoes, va coneutar a la ciudá d'Esquitáivos.[5][6]
Preses
editarEn xunetu de 2007, el Gobiernu brasilanu aprobó los planes pa construyir dos preses hidroeléctriques nel ríu Madeira. Organizaciones ecoloxistes y organizaciones de derechos indíxenes como Survival International criticaron estos planes, porque impliquen una amenaza pa la migración de pexes, deforestación y presión sobre les zones de caltenimientu y los territorios de los pueblos indíxenes. Los proyeutos de preses de Jirau y Santu Antonio amenacien la sobrevivencia de dellos pueblos indíxenes de la rexón, dalgunos d'ellos non contactaos, que según la FUNAI viven na zona. Los trabayos de construcción yá tán afectando a la vida d'estos pueblos y forzó a dalgunos a abandonar les sos tierres y, según la organización de derechos humanos Survival International, allugase en zones onde operen illegalmente mineros. El contautu ente los mineros y estos pueblos podría ser fatal, por cuenta de la tresmisión d'enfermedaes contra les que nun tienen inmunidá.[7]
El fechu de que los indíxenes apenes fueron consultáu sobre'l proyeutu y nun dieron el so consentimientu ye una violación de la Constitución brasilana y del Conveniu 169 de la Organización Internacional del Trabayu, ratificáu per Brasil.[7]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_6/colloques2/42687.pdf.
- ↑ URL de la referencia: https://www.portalbrasil.net/brasil_hidrografia.htm.
- ↑ Hai discrepancia según les fontes: Jorge Molina Carpio, nel «Megaproyecto Hidroeléctricu y de Navegación del Ríu Madera», asitiar nel 5º llugar del mundu, anque otres fontes asitiar el 7º (Geo-data: The World Geographical Encyclopedia / John F. McCoy, editor. 3ª ed. 2002), ya inclusive n'otres sería'l 9º. Ye'l 2º afluente más caudalosu del Amazones tres el ríu Negru.
- ↑ Los datos sobre los llargores de los distintos afluentes provienen de la publicación de la FAO, Les agües continentales d'América Llatina, de R. Ziesler y G.D. Ardizzone, 1979. Disponible en: http://www.fao.org/docrep/008/ad770b/AD770B06.htm.
- ↑ http://www.iirsa.org/proyeutos/detalle_proyeutu.aspx?h=1346&x=9&idioma=ES
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-11-14.
- ↑ 7,0 7,1 Preses del Ríu Madeira - Survival International
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ríu Madeira.
Ríu Madeira n'OpenStreetMap.- El Desenvolvimientu de l'Amazonia Bolivia
- «Megaproyecto Hidroeléctricu y de Navegación del Ríu Madera», de Jorge Molina Carpio, disponible en formatu PDF, en: [1].
- Los Ríos Amazones y Madeira: Bocetos y descripciones del cuadiernu de notes d'un esplorador
Datos: Q118251- Multimedia: Madeira River
