Xeografía de Malí
Malí asítiase nel África del oeste; no que yera d'antiguo el África occidental francesa, ente los paralelos 10o y 25o N y ente los 4o Y y los 12o W. Llenda al oeste con Senegal y Mauritania, al norte con Arxelia, al este con Níxer, al sur con Burkina Fasu y Costa de Marfil y al suroeste con Guinea.
| Xeografía de Malí | ||
|---|---|---|
| Llocalización | ||
| Continente | África | |
| Rexón | África Occidental | |
| Carauterístiques xeográfiques | ||
| Superficie | 1 240 192 km² | |
| Carauterístiques singulares | ||
| Ríu más llargu | Ríu Níxer | |
| Llagu más grande | Llagu Figuibine | |
| Puntos estremos | ||
| Puntu más baxu | Ríu Senegal | |
| Puntu más altu | Monte Hombori 1.155 m | |
| Fronteres territoriales | ||
| • Arxelia | 1.376 km | |
| • Níxer | 821 km | |
| • Burkina Fasu | 1.000 km | |
| • Costa de Marfil | 532 km | |
| • Guinea | 858 km | |
| • Senegal | 419 km | |
| • Mauritania | 2.237 km | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
La población alzar a 14,5 millones en 2009, básicamente rural. Les principales ciudaes son Bamaku, Kati, Kayes, Koulikoro, Ségou, Mopti, Sikasso, Tombuctú, Gao y Kidal.
Relieve
editar
El territoriu de Malí ye bien estensu y abondo variáu; llixeramente onduláu, con altores entendíos ente 250 y 500 m. Cuatro grandes conxuntos componen el relieve: los pandos d'arenisca sudano-saḥarianes (pandu mandinga, cantiles de Bandiagara y montes Hombori), les llombes y llanures sudano-saḥarianes, el delta interior del Níxer y el macizu d'Adrar de los Iforas, colos sos ergs y los sos picos.
Malí ta travesáu d'oeste a este pol ríu Níxer, que pasa pola capital Bamaku y poles cercanía de Tombuctú (a 7 quilómetros). Na parte más occidental del país atopa'l ríu Senegal, que más palantre va sirvir de frontera natural ente Mauritania y Senegal.
El norte del país, delimitado pela frontera con Mauritania, el ríu Níxer, la frontera con Arxelia y la frontera con Níxer, atópase apoderáu pol Desiertu d'El Sáḥara. Equí nel norte atopen les mines de Taoudenni y los montes Trimetine, asitiaos nel recodo que constitúi la frontera d'Arxelia con Níxer. Les principales ciudaes del norte de Malí son Tombuctú y Gao.
Nel centru sur del país, ente la frontera con Burkina Fasu y el cursu cimeru del ríu Níxer, atópase la pandu de Koutiala, que remata nel cantil dogón, a 791 m d'altitú, unu de los principales nucleos turísticos del país. Al este, enllargar por delles elevaciones residuales nos montes Hombori, que'l so puntu culminante, el Hombori Tondo tien 1.155 m.
Ente Bamaku y la frontera con Guinea atópase la pandu Mandinga, que remata a 800 m. Al norte d'esta, tópense les llanures de Hodh, d'ente 260 y 320 m, y l'inmensa cuenca de Taoudeni, compartida con Mauritania. Tombuctú, que se topa en cantu esta cuenca, ye una de les zones más templaes del globu. Más al oeste, na frontera con Senegal, atópense los montes Bambouk, onde s'esplota l'oru dende va sieglos y que tienen como llende ente los dos países el escarpe de Tambaoura, y, na frontera con Guinea, l'allongamientu de los montes Manding, d'arenisca, d'esti últimu país, qu'algamen los 450 m d'altitú.[1]
El restu del país ye bastante llanu. Hai que reseñar que'l terrén ye más fértil cuanto más al sur vamos, siendo una de les rexones más riques no qu'a terrén se refier la que parte con Costa de Marfil.[2]
Clima
editarMalí asítiase dafechu na zona chorniza y ye unu de los países más templaos del planeta. L'ecuador térmicu, llinia imaxinaria que xune los llugares más templaos del globu, traviesa'l país, que tien tres tipos de clima, de norte a sur.
La metá norte de Malí, la más grande, coles rexones de Gao, el norte de Kidal y los dos tercios septentrionales de Tombuctú, ye la más seca tamién, desértica y ocupada casi totalmente pol Sáḥara al norte del ríu Níxer. Nel estremu norte, nun llueve práuticamente; nel restu, les agües bazcuyen ente 100 y 150 mm con máximes de 250 mm. En Tessalit, al norte de Kidal, a 500 m d'altor, cayen 68 mm en 14 díes al añu, ente mayu y ochobre, y les temperatures bazcuyen ente los 12 oC de les mínimes de xineru y los 43 oC de les máximes en xunu, mes en que la media de les mínimes ye de 28 oC.
La metá central de Malí, ente Mopti y Tombuctú, ta travesada pel Sahel, les mínimes de xineru nun baxen de 20 oC, mientres n'abril, mayu y xunu, tienen medies máximes de 42 oC que pueden algamar los 47-48 oC. En Tombuctú cayen 183 mm en 25 díes al añu, ente abril y ochobre, cuando sopla'l monzón de sur y prodúcense bastios. Dempués d'ochobre vienen cuatro meses de cielos estenos y calor soportable (14-30 oC).
Nel sur, regada pol ríu Níxer y onde tán les ciudaes más importantes (Bamaku, Ségou...) les agües son más abondoses. Yá en Mopti, al sur del delta interior del Níxer, cayen 500 mm. Más al sur, en Bamako, cayen 990 mm en 74 díes, ente abril y ochobre, superando los 200 mm mensuales ente xunetu y setiembre, y temperatures máximes medies ente marzu y mayu de 40 oC.[3]
Kayes, al oeste de la zona sur, cerca de Senegal y Mauritania, tien temperatures medies máximes de 44 oC n'abril y ye conocida como "la olla a presión d'África", yá que n'abril y mayu puede algamar los 50 oC.[4] Sicasí, entá fai más calor escontra'l norte, na rexón de Tombuctú: en Arawán,[5] la media de les máximes en xunu ye de 46 oC; en Taoudeni, ye de 48 oC en xunetu, y en Tessalit, nel Adrar de los Iforas, ye de 45 oC en xunu, con un solazu nel norte de 3.800 hores, frente a les 2.700 hores nel sur.
Hidrografía
editarMalí ta travesáu por dos grandes ríos:
- el ríu Níxer, que percuerre sobre'l país 1.700 km. Poco antes del gran arcu que va camudar el so cursu escontra'l sur, nel centru del país, dempués de recibir pel llau oriental al ríu Bani, que conflúi cerca de la ciudá de Mopti, atópase'l delta interior del Níxer, ente Tombuctú y Léré, una vasta zona anubierta dempués de la estación de les agües, na seronda, con un máximu de 41.000 km². Tres la crecida, la rexón queda chiscada de llagos, ente ellos, los llagos Débo, Figuibine, Kabara, Tanda, y asina hasta diecisiete lagos destacables en dómina de crecida.
- el ríu Senegal, colos sos afluentes procedentes de Guinea, los ríos Bafing, Baoulé y Falemé. La unión del Bafing y el Baoulé da llugar al ríu Senegal na ciudá maliana de Bafoulabé, a 400 km de Bamaku, nel estremu sudoccidental de Malí.
En Malí hai dos banzaos importantes, el de Manantali,[6] nel ríu Bafing, con una superficie de 477 km², y el de Selingué,[7] nel ríu Sankarani, afluente del Níxer pela derecha, a unos 60 km de la frontera con Guinea, con una superficie de 400 km².
Referencies
editar- ↑ «Mali: The Bradt Safari Guide». Consultáu'l 26 de payares de 2017.
- ↑ Mali country profile. Library of Congress Federal Research Division (January 2005). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ «Climate -Mali». Climate to travel. Consultáu'l 26 de payares de 2017.
- ↑ Auzias, Dominique; Labourdette, Jean Paul (4 de xineru de 2012) Petit Futé Mali. Nouvelles Editions de l'Université. ISBN 978-2746951617.
- ↑ La terre et les hommes dans le monde musulman, 1965, Bruxeles: Centre pour l'etude des problemes du monde musulman contemporain.
- ↑ «Manantali Reservoir». Earth Observatory NASA. Consultáu'l 26 de payares de 2017.
- ↑ «Sélingué Dam». Structurae. Consultáu'l 26 de payares de 2017.
Datos: Q44444
Multimedia: Geography of Mali
