Zamudio

Zamudio
Alministración
País	España
Autonomía	País Vascu
Provincia	Vizcaya
Comarcas (es)	Gran Bilbao
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Zamudio (es)	Igotz Lopez Torre
Nome oficial	Zamudio (eu)
Códigu postal	48170
Xeografía
Coordenaes	43°16′58″N 2°51′45″W / 43.2828°N 2.8624°O
	Zamudio Zamudio (España)
Superficie	20 km²
Altitú	50 m
Llenda con	Gamiz-Fika, Lezama (es) , Galdakao, Etxebarri, Bilbao, Derio, Mungia, Sondika y Loiu
Demografía
Población	3294 hab. (2023); - 1608 homes (2019); - 1652 muyeres (2019)
Porcentaxe	? % de Gran Bilbao
Densidá	164,7 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	zamudiokoudala.net…

Pa ver otros usos d'esti términu, Zamudio (dixebra).

L'anteiglesia de Zamudio ye un conceyu de la provincia de Vizcaya, País Vascu. Allugar na sub-contorna del Valle de Asúa (Gran Bilbao), cercana a Bilbao, conceyu del que formó parte dende 1966 hasta'l 1 de xineru de 1983.

Nél atopa'l Parque Teunolóxicu de Zamudio, conectáu a Bilbao por aciu la llinia d'autobús A3224 (Bilbao-Derio-Parque Teunolóxicu) de Bizkaibus y por aciu la llinia de tren del Valle de Asúa (Llinia 4) d'Euskotren (Deusto-Lezama).

El so principal nucleu ye'l barriu de Arteaga-San Martín, con una población de 2703 habitantes.^[2] Otros barrios menos poblaos son Gueldo, Aranolza-San Antolín y Ugaldeguren-San Mamés. Esisten terrenes de Zamudio chiscaos nel interior del términu de Derio.

Historia

Torre Malpica o de Zamudio.

Galindo Ordóñez fundó nel añu 930 la parroquia de San Martín y la torre de Arteaga-Jauregui o Zamudio. Y en el sieglu XIII la familia Ordoño edifica la torre de Olariaga. Zamudio foi un importante nuedu de comunicaciones yá que s'atopaba nel encruz de los caminos que xuníen Bilbao (villa que'l so principal accesu yera'l portal de Zamudio) con Bermeo al traviés de Mungia per un sitiu, y por otru Plencia y la marxe derecha de la ría col interior del señoríu al traviés de Larrabezúa.^[3]

Nel sieglu XIV llegó'l llinaxe de los Zamudio a ser unu de los más poderosos de Vizcaya, exerciendo'l so dominiu sobre bona parte de los valles de Salcedo y Orozko. Pero debíu a la repartida del patrimoniu ente los descendientes de dicha casa, el so poder amenorgó, nel momentu de mayor peligru por cuenta de les guerres banderizas, onde los Zamudio, y nesi momentu un nuevu Ordoño, ye activu participante, lluchando colos sos tradicionales enemigos, la casa de Furaca, con quien dende 1275 tienen enfrentamientos. Asina en 1409 Gómez González de Furaca quema la torre de Ordoño de Zamudio (presos Sancho Ortiz de Zamudio y la so muyer, María Alonsa de Mujika). En 1443 les Furaca amburaben los palacios de Martín de Arteaga y la torre de Olariaga. Rematando la crisis que diera llugar a les lluches ente llinaxes, los antiguos banderizos adquirieron una nueva posición social, venceyándose a puestos na alministración y l'exércitu, al empar que se faen rentistas. Esta nobleza rural nos sos enfrentamientos colos comerciantes mientres la matxinada de 1718, fizo que na anteiglesia de Zamudio produxérense diverses revueltes.

Palaciu de Larragoiti.

En 1927 fundir col conceyu de Derio, volviendo constituyir conceyu independiente en 1931.^[4]

En 1966 Zamudio foi anexonáu a Bilbao xunto colos conceyos d'Erandio, Sondika, Loiu y Derio por decretu del 30 de marzu.^[5] El 1 de xineru de 1983 Loiu segregóse de Bilbao por decretu del 20 d'avientu de 1982, constituyéndose en conceyu independiente coles llendes territoriales de 1966.

Patrimoniu

Ente los sos monumentos destaca la Torre Malpica, casa-torre medieval de principios del sieglu XV asitiada nel barriu de Arteaga, xunto a la ilesia de San Martín. La torre foi construyida pol llinaxe de los Zamudio, pero nel sieglu XVIII la torre pasó a ser propiedá de la familia Malpica. Depués convirtióse en casa de llabranza, actividá que caltuvo hasta finales del sieglu XX, cuando pasó a manes municipales y reconstruyóse, allugando nella la biblioteca municipal y una sala multiusos nos sos baxos.

Ilesia de San Martín. Antiguu templu fundáu na Alta Edá Media, añu 930, en góticu vascu polos Gabiria y los Zamudio, señores de la torre de Zamudio. Sufrió numberosos cambeos hasta la so reconstrucción na segunda metá del sieglu XVII, con un marcáu estilu renacentista.

Ilesia parroquial de Eleizalde. La redolada de Eleizalde, cola ilesia parroquial, casar torre de Zamudio, la cortil de Cadafalsu y la casa consistorial, concentra los edificios patrimoniales cultos más importantes.

Ver tamién

Torre Malpica

Referencies

↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
↑ «Población del Padrón Continuu por Unidá Poblacional en 2015». Consultáu'l 10 de xineru de 2017.
↑ «Conceyu de Zamudio-Historia». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-05-23. Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
↑ «Un proyeutu de Manicomiu qu'acabó en "Seminariu de Derio"» (2007). Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
↑ «Auñamendi Eusko Entziklopedia - Zamudio». Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.

Enllaces esternos

Conceyu

[4aa567f4760d292d0ff63887ec8a7625a1eb7407-1] Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.

[poblacion2015-2] «Población del Padrón Continuu por Unidá Poblacional en 2015». Consultáu'l 10 de xineru de 2017.

[3] «Conceyu de Zamudio-Historia». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-05-23. Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.

[4] «Un proyeutu de Manicomiu qu'acabó en "Seminariu de Derio"» (2007). Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.

[5] «Auñamendi Eusko Entziklopedia - Zamudio». Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]