Africada postalveolar sorda

Plantía:Ficha de fonema La consonante africada postalveolar sorda ye un soníu consonánticu bien frecuente en munches llingües. El so símbolu nel alfabetu fonéticu internacional ye t͡ʃ (enantes [ʧ]), la unión ente una t y una ʃ. N'español esti soníu trescribir col dígrafu «ch».

Esti soníu suel ser la evolución de la consonante oclusiva velar sorda (k, nes llingües xermániques, llingües eslaves y Llingües romániques), o de la oclusiva dental sorda por un procesu de palatalización, especialmente xunto a una vocal fronteru.

Carauterístiques

La zona d'articulación de la tʃ ta indicada col númberu 5.

• La so manera d'articulación ye africáu, lo que significa que se produz primero una oclusión, al torgar el pasu del aire, y dempués dexándolo pasar de secute al traviés d'una vía estrecha causando una fricación.
• El so puntu d'articulación ye postalveolar, lo que significa que s'articula per una parte cola parte delantera de la llingua detrás de la cresta alveolar, y per otra parte col cuerpu de la llingua que se doblar sobre'l cielu la boca.
• La so fonación ye sorda, lo que significa que se produz ensin la vibración de les cuerdes vocales.
• Ye una consonante oral, lo que significa que l'aire escápase namái pela boca.
• Ye una consonante central, lo que significa que se produz dexando l'aire pasar percima de la parte media de la llingua, más que pelos llaos.

Trescripción

L'Alfabetu fonéticu internacional usa dos calteres xuníos pa representar esti soníu: tʃ. Pueden tar xuníos con un arcu (t͡ʃ), o delles vegaes puede representase con un diacríticu so la t, (t̠ʃ). Enantes usábase la lligadura (ʧ). Otres trescripciones que s'usen pa esta consonante son:

• c
• č
• ch
• cs
• cz
• tc
• tš
• tsch
• tx

Presencia

Referencies

Bibliografía utilizada

• «Brazilian Portuguese», Journal of the International Phonetic Association 34 (2) 
• «The Bimoraic Foot in Rotuman Phonology and Morphology», Oceanic Linguistics 33(2) 
• Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants, Second, Blackwell.ʈ
• «Castilian Spanish», Journal of the International Phonetic Association 33 (2) 
• «Italian», Journal of the International Phonetic Association 34 (1) 
• «Standard Georgian», Journal of the International Phonetic Association 36 (2) 
• Watson, Janet (2002). The Phonology and Morphology of Arabic. Nueva York: Oxford University Press.

Idioma		Pallabra	AFI	Significáu
Albanés		çelur	[t͡ʃɛluɾ]	abrir
Alemán		tschinelle	[t͡ʃiˈnɛlə]	platillo (música)
Amháricu		አንቺ	[ant͡ʃi]	tu (femenín)
Azerbaixanu		Əkinçi	[ækint͡ʃi]	llabrador
Catalán		atxa	[at͡ʃa]	ciriu
Checu		morčy	[mo̞rt͡ʃɛ]	cobaya
Coptu	dialeutu bohairico	ϭⲟϩ	[t͡ʃoh]	tocar
Esperantu		ĉar	[t͡ʃar]	porque
Español		fecha	[ˈfet͡ʃa]
Euskera		txalupa	[t͡ʃalupa]	barca
Feroés		tjørn	[t͡ʃɶtn]	llagu
Gaélicu escocés		slàinty	[slaːnt͡ʃə]	salú
Gallego		chover	[t͡ʃober]	llover
Xeorxanu		ჩიხი	[t͡ʃixi]	impás
Hebréu		צ'כיה	[t͡ʃɛxja]	Chequia
Húngaru		gyümölcslé	[ɟymølt͡ʃ-yː]	zusmiu
Inglés		bleach	[bliːt͡ʃ]	llexía
Italianu		ciao	[t͡ʃao]	hola/adios
Malayu		coci	[t͡ʃut͡ʃi]	llavar
Maltés		bliċ	[blit͡ʃ]	legía
Noruegu		kjøkken	[t͡ʃøkːen]	cocina
Persa		چوب	[t͡ʃoːb]	madera
Portugués	brasilanu	presidenty	[pɾeziˈdẽt͡ʃi]	presidente
Quiché		K'ichy'	[kʼit͡ʃyʔ]	quiché
Rotuman		joni	[ˈt͡ʃɔnin]	fuxir
Rumanu		cer	[t͡ʃy̞r]	cielu
Serbo-Croata		Чоколада/čokoláda	[t͡ʃɔkɔˈdar]	chocolate
Suaḥili		jicho	[ʄit͡ʃo]	güeyu
Turcu		oçak	[ut͡ʃak]	avión
Ucraín		чотири	[t͡ʃo̞ˈtɪrɪ]	cuatro