Ampudia
Ampudia ye un conceyu de la contorna de Tierra de Campos de la provincia de Palencia, na comunidá autónoma de Castiella y Lleón, España.
 Ampudia | |
|---|---|
.jpg) | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Castiella y Lleón |
| Provincia |  provincia de Palencia |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
| Nome oficial | Ampudia (es)[1] |
| Códigu postal |
34191 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 41°54′54″N 4°46′45″W / 41.9149°N 4.7792°O |
  Ampudia Ampudia (España)  | |
| Superficie | 137.17 km² |
| Altitú | 840 m |
| Llenda con | |
| Demografía | |
| Población |
589 hab. (2023) - 310 homes (2019) - 295 muyeres (2019) |
| Porcentaxe | 0% de provincia de Palencia |
| Densidá | 4,29 hab/km² |
| ampudia.org | |
 | |
División alministrativa
editarEl conceyu d'Ampudia entiende les llocalidaes de:
Demografía
editar| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
| 1.592 | 1.581 | 1.568 | 1.729 | 1.604 | 1.599 | 1.372 | 997 | 874 | 750 | 700 | 621 |
Historia
editarVilla bien antigua, que'l so vecinderu llegó a algamar 16 000 families; foi sede episcopal, y hubo nella un conventu de Templarios, otru d'Agustinos y otru de monxes Clares.
La so historia remontar a l'Alta Edá Media y va amestada, a los Rojas dende, Sancho Rojas (obispu), al Condáu d'Ampudia, Duque de Lerma.
Sebastián Miñano[2] describir a principios del sieglu XIX como villa de señoríu nel partíu de Campos, Abadía Mitrada exenta Nullius dioecesis, con Alcalde Mayor, 1 cabildru de la colexata, a la que ta xuníu la parroquia, 3 ermites, 1 conventu de Gilitos, 1 hospital, 1 pósito, 1 castiellu antiguu con un balcón, dende'l cual afayar cuasi tol campu; 500 vecinos, 2168 habitantes.
A la cayida del Antiguu Réxime la llocalidá de constitúi en conceyu constitucional nel partíu de Palencia,[3] que nel censu de 1842 cuntaba con 353 llares y 1836 vecinos. Na década de los setenta del sieglu XX el municpio crez al incorporar[4] a Valoria del Alcor.
El nucleu urbanu foi declaráu Conxuntu Históricu-Artísticu en 1965 gracies al so gran curiosu y a les sos cais porticadas.
Conxuntu Históricu
editar
La Villa d'Ampudia, presenta un trazáu urbanu característicu de les villes de dómina bajomedieval, con una morfoloxía urbana carauterizada pola presencia d'una cortil fortificada que protexía la población, constituyíu pol Castiellu y la muralla, de la que se caltienen restos que dexen siguir parcialmente'l so desarrollu, como dos cubos de mampostería na carretera de Valoria del Alcor.
La presencia del castiellu, nun altor próximu al cascu urbanu, pero coles mesmes dixebráu pola so propia muralla y un espaciu vacíu, respuenden a una configuración urbana medieval propia d'un llugar de señoríu na que'l castiellu, ye al empar elementu defensivu frente al esterior y símbolu de xurisdicción interior.
La villa articúlase en redol a dos afitaos definidores, per un sitiu el castiellu y por otru la colexata de San Miguel, que definen Ampudia como un típicu exemplu d'estructura urbana medieval-bipolar.
La colexata de San Miguel, constitúi'l focu polarizador del urbanismu d'Ampudia, tantu en planta como en volume. En planta por cuanto que la ilesia colos sos trés grandes naves, xunida a la plaza que la preciede, constitúi un centru regulador del trazáu urbanu, complementáu pola esistencia d'otros edificios de calter monásticu y relixosu como'l conventu de San Francisco, la ermita de la Cruz, configurando asina una área urbana definida pola función relixosa. Lo mesmo asocede en volume, onde la figura de la so torre, conocida como la «Giralda» de Tierra de Campos constitúi un elementu focal de la definición urbana de la villa.
Nel entamu del XVII, Felipe III a instancies del Duque de Lerma, concede a la villa mercáu francu nos vienres y la celebración de feria franca del 8 al 15 de setiembre, lo que convierte a Ampudia, nun importante centru de mercáu.
De la pujanza comercial de la villa, ye reflexu'l so treme urbanu, carauterizáu por un viario de tipu regular definíu por una serie de cais principales, de considerable anchor, que traviesen el caserío de parte a parte. La presencia d'estes cais cabo atribuyila al orixe de la población como encruciyada de caminos nesti valle de Tierra de Campos. Otres cais nes proximidaes del castiellu, más estreches y tropezoses, falen de la esistencia d'una población d'ascendencia xudía.
Pero, son les portalaes el conxuntu que consagra la identidá de la villa, y constitúin un relevante exemplu d'arquiteutura tradicional castellana.
Concentraes nes cais Corredera y Ontiveros, caltuviéronse con escases alteraciones un conxuntu de cases porticadas, tratar de viviendes de dos altures, construyíes con un treme de madera y murios d'adobe y que la so parte baxa presenta una portalada entamada por aciu pies derechos aisllaos del suelu por una basa de piedra, que reciben los esfuercios al traviés de zapates de madera.
Delimitación del Conxuntu Históricu
editarEncruz Carretera Valoria del Alcor col camín del castiellu, llende sur de la parcela 24171 hasta'l Paséu San Martín. Avenida de Valladolid. C/La Escaba. Llindes esti de les mazanes 22333, 21214 y 21201 hasta Costanilla de Santiago. Trasera del castiellu. Camín d'accesu al castiellu hasta puntu d'entamu.
Festividaes
editar- La nuesa Señora de Alconada: 8 de setiembre.
- San Miguel Arcánxel: 29 de setiembre.
Patrimoniu
editar- Castiellu d'Ampudia: Edificación militar del sieglu XV, ye de propiedá privada y alluga la Coleición Eugenio Fontaneda.
- Colexata de San Miguel: Templu góticu-renacentista del sieglu XVI.
- Muséu d'Arte Sacro: Asitiáu nel antiguu Conventu de San Francisco, fundáu nel sieglu XVII pol Duque de Lerma.
- Monesteriu de La nuesa Señora de Arconada: Na redoma del pueblu, habitáu por una comunidá de monxes Cistercienses.
Ver tamién
editarBibliografía
editar- El conteníu d'esti artículu amiesta material de la declaración de Bien d'Interés Cultural publicáu nel BOE nu 266 el 4 de payares de 2008 (testu), que s'alcuentra nel dominiu públicu arriendes a lo dispuesto nel artículu 13 de la Llei de Propiedá Inteleutual española.
- Peña Castrillo, Luis J. Ampudianos distinguíos. [S.l.]: L. J. Peña, [2006] ([Palencia]: Gráf. Zamart). 87 p.
- Valle Torres, Ascensión del. Ampudia (tradición y historia). [S.l.]: A. del Valle, [2006]. 125 p.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Plantía:Cita Miñano
- ↑ Conceyu Códigu INE -34010
- ↑ Ente'l censu de 10970 y el de 1981
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ampudia.- Centro d'Interpretación Turística d'Ampudia
- Plataforma Pandu Llimpia Archiváu 2016-03-08 en Wayback Machine
- Castiellu d'Ampudia
