Arte etíope

L'arte etíope ye la manifestación nel arte de la civilización etíope, una civilización cristiana africana que se desenvolvió mientres milenios de forma relativamente aisllada (dende'l sieglu VII la espansión del islam dixebrar del restu de la cristiandá).

Ilesia de Debre Berhan Selassie, Gondar.

Ilesia de Santa María de Sion, onde la tradición asitia'l arca de l'Alianza, que vendría con Menelik I, fíu de Salomón (rei d'Israel) y la reina de Saba.

Cruz procesional en plata.

Obeliscu d'Aksum.

Ver tamién: Cultura d'Etiopía

Les principales espresiones artístiques fueron l'arquiteutura, la pintura y l'orfebrería.

Arquiteutura y escultura

Los más importantes exemplos d'arquiteutura y escultura etíope son les ilesies tallaes na roca de Lalibela y el obeliscu d'Aksum. Hai munchos otros exemplos d'arquiteutura civil y relixosa en piedra y en materiales perecederos.

L'arquiteutura cristiana tuvo influyida parcialmente pola del reinu d'Aksum. Los primeros monumentos tallaos en roca daten de los sieglos VII al X. Apaecen primeramente na provincia de Tigré, onde ente los sieglos X y XII constrúi una gran ilesia funeraria de planta cruciforme dedicada a los reis Abreha y Atsbeha. El conxuntu más importante ye del de Lalibela, onde Gebre Mesqel fai tallar nel sieglu XIII un estraordinariu conxuntu d'ilesies monolítiques. Les ilesies construyíes de manera convencional suelen tener forma octogonal.

• 
  Biet Ghiorgis.
• 
  Ventana en Biet Debre Sina.
• 
  Interior de Biet Amanuel.
• 
  Ídem, esterior.
• 
  Ventana de Biet Gabriel-Rufael.
• 
  Interior de Biet Mariam.
• 
  Palaciu de los Fasilidas, Gondar.
• 
  Ilesia de Debre Berhan Selassie, Gondar.
• 
  Ilesia de Narga Selassie (islla Dek, llagu Tana).
• 
  Monesteriu Zeghie Azwa Mariam (Bahir Dar, llagu Tana).

Pintura

L'interior de los edificios relixosos ye davezu decoráu con pintures d'influyencia bizantina.

Les pintures cristianes más antigües calteníes son manuscritos allumaos escontra'l sieglu VII; los contactos ente'l reinu d'Aksum y el Mediu Oriente son perceptibles estilísticamente. L'aislamientu frente al restu del mundu cristianu produció una especificidá visible ente los sieglos XII y XV, cuando se desenvolvió'l xenuinu estilu etíope. La primer escuela pictórica orixinal apaeció escontra'l 1400, na ilustración de manuscritos, principalmente.

Calificar a la pintura etíope como naif. La representación del cuerpu humanu ta estereotipada y simplificada, con güeyos grandes y almendrados. Los colores son bien vivos. Les temes son relixosos, y los soportes principales son los murios de les ilesies y les páxines de los llibros sagraos y los llibros plegaos llamaos sensul (ye una forma qu'apaez nel sieglu XVI; les ilustraciones acompañar d'inscripciones que les identifiquen, oraciones ya himnos llitúrxicos).

• 
  Biblia procedente d'un monesteriu del llagu Tana, sieglos XII-XIII.
• 
  Juan Evanxelista nun evangelario de Gunda Gunde,<ref>Paul B. Henze, "A visit to Gunda Gunde (Irob) - February 1998", based on a presentation to the annual Orbis Aethiopicus conference in Cologne 11 October 1998
• 
  Evangelario Gunda Gunde, ca. 1540.
• 
  Sensul.
• 
  Iconu procesional.

Unu de los exemplos más conocíos ta na ilesia de Debre Berhan Selassie ("Trinidá de Debre Berhan", cerca de Gondar, la capital histórica d'Etiopía), famosa pol so techu cubiertu d'ánxeles (que nel arte etíope represéntense como cabeces alaes) y otros murales de finales del sieglu XVII. Tamién hai iconos y retablos en madera (dípticos y trípticos).

• 
  Ánxeles del techu de Debre Berhan Selassie.
• 
  Frescos de la mesma ilesia.
• 
  Frescos de la ilesia d'Abuna Yemata Guh (Gheralta).
• 
  Trípticu, ca. 1700.
• 
  Iconu colgante.
• 
  Dípticu col mesmu motivu.
• 
  Yared representáu nun iconu del sieglu XV.
• 
  Sacerdote etíopes tocando cítules y tambor, nuna pintura sobre cueru.
• 
  Tapiz que narra la batalla de Adua (Guerra ítalo-etíope). Hai una cierta semeyanza de traces primitivistas col Tapiz de Bayeux (normandu, sieglu XI).
• 
  Historia de Salomón y la reina de Saba, sieglos XVII-XIX.
• 
  Ídem, finales de la década de 1920. Reparar la continuidá formal col anterior.

Orfebrería

Na orfebrería etíope destaquen les cruces de madera o metal, davezu de diseñu xeométricu astractu, con decoración d'enxareyáu y aspeutu fractal. Ta ausente nelles la escultura antropomorfa, y namái en contaes ocasiones represéntase la figura de Cristu. La so ellaboración, empecipiada nos sieglos V o VI, desenvolvióse como la parte más orixinal del arte etíope dende los sieglos X y XII.

• 
  Cruz procesional.
• 
  Cruz de pescuezu del sieglu XIX.
• 
  Cruz procesional del sieglu XII.
• 
  Sacerdote de la ilesia de Yemrehanna Krestos con vestidures llitúrxiques, portando una cruz.

Otres artesaníes

Contrariamente a les obres d'arte relixoso, los oxetos d'usu cotidianu, de esmerada ellaboración artesanal, suelen ser efímeros y nun se caltienen de dómines bien anteriores a los dos últimos sieglos. Los distintos artesanaos desenvolviéronse en función d'árees culturales, definíes en rellación a los sistemes agrarios. Nes árees de güerta del Suroeste, atópase moblame monóxilo (meses o sielles tallaes nuna sola pieza de madera). Nes zones de cafetales realícense ellaboraos xuegos de café. El apoyacabezas ye un oxetu importante, que'l so usu espandir de sur a norte a partir del sieglu XVII. Suelen ser monóxilos, pero tamién los hai de dos pieces ensambladas.

La cestería coloriada ye común na Etiopía rural. Tien múltiples formes y usos (envases p'almacenaxe de granos y otros alimentos, muebles, arcos, etc.) La ciudá musulmana de Harar ye una de les más afamaes nesta artesanía. Los canastros etíopes clasifíquense como de la variedá denominada "coiled".

• 
  Tambores procedentes de la ilesia de Debre Berhan Selassie.
• 
  Ídem.
• 
  Calabaces decoraes.
• 
  Cestería y cerámica d'un pobláu falasha (Gondar).
• 
  Apoyacabezas jimma.
• 
  Escudo tradicional.

La cerámica, d'una estraordinaria diversidá, ye de gran calidá, sobremanera nes rexones de Tigré, Harar, Illubabor, Welayta y Gayent. La xoyería ye tamién bien diversa, bien orixinal ente los argobba de Harar, que tamién realicen cestería polícroma pa la decoración interior de les cases de Harar. Nel pasáu, les armes, especialmente los escudos, yeren oxetu d'una esmerada ellaboración artesana, reforzaos y decoraos con plaques metáliques en relieve, especialmente al norte del país.

L'arte corporal tuvo un gran desarrollu dende'l sieglu XVII, cuando los cristianos etíopes empezaron a dar una gran importancia al peñáu; anguaño les muyeres de Tigré lleven un peñáu distintivu. Nel sur, los nyangatom realicen los sos peñaos con magre, y los oromos componen ellaboraes peluques, les más famoses na rexón de Jimma. Los tatuaxes son relativamente discretos nes poblaciones cristianes rurales, onde les muyeres suélense faer tatuar una cruz na frente. Sicasí, los mursis tatúense estensamente'l cuerpu.

Capiya etíope del Santu Sepulcru de Xerusalén

Vista del esterior, con monxos etíopes.

En 1808 llevantóse, nel techu de la capiya de Santa Elena de la ilesia del Santu Sepulcru de Xerusalén, la capiya etíope (tamién llamada "capiya abisinia", "aldega etíope", "monesteriu de San Antón" o "Deir ye-Sultan"), sometida a interminables pleitos de propiedá ente les distintes confesiones cristianes.

• 
  Salomón na capiya etíope.
• 
  La reina de Saba, nel mesmu allugamientu.
• 
  Apostoláu, nel mesmu allugamientu.
• 
  Vista del d'interior la capiya.
• 
  Vista del esterior
• 
  Dignatarios civiles y relixosos nuna ceremonia (Pascua de 1941).
• 
  Ídem.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Monesteriu de Deir Ye-Sultan na ilesia del Santu Sepulcru de Xerusalén.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Capiya etíope o del Ánxel na ilesia del Santu Sepulcru de Xerusalén.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Arte etíope.

• Datos: Q2688661
• Multimedia: Art of Ethiopia