Cistus ladanifer
La llada (Cistus ladanifer) ye una especie fanerógama que pertenez a la familia Cistaceae.
|
| ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| Subreinu: | Tracheobionta | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Magnoliopsida | |
| Subclas: | Dilleniidae | |
| Orde: | Malvales | |
| Familia: | Cistaceae | |
| Xéneru: | Cistus | |
| Especie: |
Cistus ladanifer L. | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
HábitatEditar
Ye nativa de la conca del Mediterraneu sobremanera n'España y Portugal onde crez, xuntu coles encines en terrenes graníticos y cascayales con clima templao y seco.[1]
CarauterístiquesEditar
Ye un parrotal d'hasta 2,5 m d'altor. Les fueyes son allongaes y estreches y tán abondo calistraes d'una sustancia pegañoso, el llada, aceite pergoliosu, que-yos da un aspeutu brillosu y xúntase fácil a les manes y ropa, tienen 5-10 cm de llargor y son opuestes y llanceolaes de color verde buxu. Les sos flores son bien grandes (10 cm) y con cinco pétalos blancos. La corola tien cinco pétalos y el mota solu trés sépalos. El frutu ye una cápsula globosa con diez celdes nel so interior.[1] Atopóse que tienen asociaciones micorrices con Boletus edulis, Boletus rhodoxanthus, y Laccaria laccata.[2]
HistoriaEditar
Dioscórides diz sobre la llada "Ye un matu que crez a la manera del cisto sicasí produz mas llonga y negres les fueyes, sobre les que se recueye della grasa y unctosa mafa, a la prima vera. Untáu con vinu, mengua la feúra de les cicatrizes. Instiláu con agua y miel, o con azeyte rosáu, sana'l dolor de oido". Andrés Laguna añedi "Esta especie de cisto qu'equí describe Dioscórides de la que cuéyese'l liquor de les botiques llamáu ladano, y laudano, ye aquella planta bien pegañosa, qu'en castilla tien por nome xara. Escribe Pliniu'l Vieyu que se coyer de la hedra ciertu liquor, del cual suel hazerse el ladano. Sicasí aqueste error, como tengo yá declaráu, vien de la semeyanza de los vocablos, porque cisto signifícanos xara y cisso per otra parte hedra, de suerte que tomó l'unu pol otru"[1]
PropiedaesEditar
Anque yá nun s'usa, el ládano tomar en xarabes pa la tos. Tamién foi usáu como antisépticu en casu de leucorrea y na preparación de linimentos, pomadas y emplastos pal tratamientu de dolores reumáticos.[1]
- Tosicidá
Les partes aérees de Cistus ladanifer contienen l'aceite esencial eucaliptol, que la so ingestión puede suponer un riesgu pa la salú.[3]
UsosEditar
Ye una bien popular planta ornamental, que crez con una xamasca arumosa y flores llamatives. Les sos fueyes producen una fragante oleorresina conocida como ládano, usáu n'arumes, especialmente como un fijador.
Esta planta ganó'l premiu Award of Garden Merit de la Royal Horticultural Society.[4]
TaxonomíaEditar
Cistus ladanifer describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 523. 1753.[5]
Númberu de cromosomes de Cistus ladanifer (Fam. Cistaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=18[6]
Cistus: nome xenéricu que remanez del griegu kisthós llatinizáu cisthos = nome dau a diverses especies del xéneru Cistus L. Dellos autores pretenden rellacionala, pola forma de los sos frutos, cola pallabra griega kístē = "caxa, cesta".[7]
ladanifer: epítetu llatín que significa "con ládano". Pos d'esta especie estrayi l'aceite de ládano.[8]
Ver tamiénEditar
ReferenciesEditar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Dr. Berdonces I Serra. . Gran Enciclopecia de les Plantes Melecinales páxs. 580-581. Tikal ediciones ISBN 84-305-8496-X.
- ↑ «Characterization and identification of field ectomycorrhizae of Boletus edulis and Cistus ladanifer». Mycologia 98 (1): pp. 23–30. doi:. PMID 16800301. http://www.mycologia.org/cgi/content/full/98/1/23. Consultáu 'l 8 sep 2015.
- ↑ European Food Safety Authority (EFSA). «Compendium of botanicals reported to contain naturally occuring substances of possible concern for human health when used in food and food supplements». EFSA Journal 10 (5): p. 2663. doi:. http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/scientific_output/files/main_documents/2663.pdf.
- ↑ http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=2453
- ↑ «Cistus ladanifer». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 25 de mayu de 2013.
- ↑ Contribuiçao para o conhecimento citotaxonómico das spermatophyta de Portugal. XIV. Cistaceae Leitao, M. T. & M. C. Alves (1976) Bol. Soc. Brot. ser. 2 50: 247-263
- ↑ En Flora Vascular
- ↑ N'Epítetos Botánicos
- ↑ Sinónimos en Real Xardín Botánicu
- ↑ Cistus ladanifer en PlantList
BibliografíaEditar
- Hickman, J. C. 1993. The Jepson Manual: Higher Plants of California 1–1400. University of California Press, Berkeley.
Enllaces esternosEditar
| Wikispecies tien un artículu sobre Cistus ladanifer. |
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cistus ladanifer.- Jepson Manual Treatment
- Gum Rockrose page from Portugal
- USDA Plants Profile
- Photo gallery
