Contabilidá

La contabilidá ye una caña de la contadoría pública que s'encarga de cuantificar, midir y analizar la realidá económica, les operaciones de les organizaciones, col fin de facilitar la direición y el control presentando la información, primeramente rexistrada, de manera sistemática y ordenada pa les distintes partes comenenciudes. Dientro de la contabilidá rexistren les transaiciones, cambeos internos o cualesquier otru sucesu qu'afecte económicamente a una entidá.

Contabilidá
reporting (en) , función (es) y especialidá
actividá económica

Jakob Fugger col so contador principal M. Schwarz. Como fondu apaecen los espedientes colos nomes de les sucursales de la Casa Fugger: Rusia, Venecia, Cracovia, Lisboa, Innsbruck, Núremberg, etc.

La finalidá de la contabilidá ye suministrar información nun momentu dau de los resultaos llograes mientres un periodu de tiempu, que resulta d'utilidá a los sos usuarios, en tomar de decisiones, tantu pal control de la xestión pasada, como pa les estimaciones de los resultaos futures, dotando tales decisiones de racionalidá y eficiencia.

Anguaño la contabilidá ye regulada por dos percancies pa evitar el fraude. Les mesmes son Generally Accepted Accounting Principles, poles sos sigles GAAP, nos Estaos Xuníos y la Financial Accounting Standards Board, pola so sigles FASB, esta ye a nivel internacional.

Ye una disciplina que sigue'l método pa xenerar y dempués aplicar cierta teoría y tamién procesos, que son:

• Teoría contable: Conxuntu conformáu por reglas, normes, principios, téuniques, procedimientos, criterios y preseos que son la base de la contabilidá.

• Procesu contable: Conxuntu de pasos que formen parte del desenvolvimientu pal cumplimientu de les metes que tien una entidá, que son: sistematización, valuación, procesamientu, evaluación y d'últimes la resultancia en información.

Tipos de contabilidá

Artículu principal: Tipos de contabilidá

La contabilidá puede ser clasificada en dos rames, dependiendo del criteriu de división utilizáu. Acordies con el tipu d'unidá económica a la que se refier la información contable xenerada puede faese la siguiente clasificación:

Macrocontabilidad

Artículu principal: Contabilidá nacional

La contabilidá nacional ufierta la representación numbérica sistemática de l'actividá económica d'un país, mientres un periodu determináu. Ye ellaborada polos Estaos, suministra información útil qu'empobina la política económica del país.

Microcontabilidad

Ye la contabilidá de les pequeñes unidaes económiques. El so oxetivu ye suministrar información que se va utilizar en tomar de decisiones. Dientro de la microcontabilidad estrémase una contabilidá pública, executada poles distintes alministraciones públiques y una contabilidá privada, empobinada a la empresa.

Dientro de la contabilidá empresarial, los usuarios de la información contable pueden ser estremaos en dos usuarios, internos y esternos. El grupu d'usuarios internos entiende a toes aquelles persones o órganos qu'utilicen la información dende dientro de la empresa pa tomar de decisiones fayadiza na direición de la mesma. Per otru llau, los usuarios esternos utilicen la contabilidá pa la xestión de la empresa oxeto de la información, y entienden a toos aquellos entes que nun participen na xestión, como accionistes, acreedores, emprestadores, veceros, inversores, emplegaos y l'alministración pública, especialmente l'alministración tributaria, y que precisen básicamente de la información contable pa tomar tamién decisiones y controlar la empresa dende múltiples puntos de vista. En función de los usuarios de la contabilidá estremar ente contabilidá financiera y contabilidá direutiva o de xestión:

1. Contabilidá financiera (esterna): apurre la información esencial del funcionamientu y estáu financieru de la empresa a tolos axentes económicos comenenciudos (veceros, inversores, provisores, alministraciones públiques, etc.). La llexislación de la mayoría de los países regula les normes de la contabilidá financiera pa homogeneizar la información resultante y da-y mayor fiabilidá y comparabilidad. La contabilidá financiera suel tener poco detalle porque contién una información bien amestada.
2. Contabilidá de xestión o contabilidá direutiva (interna): que engloba a la contabilidá de costos. Ye la contabilidá ellaborada con una finalidá interna o de autoconsumo na mesma empresa y utilízase pal cálculu de los costos, estaos económicos y granibles nel interior de la empresa que van sirvir pa tomar decisiones tocantes a producción, organización, mercadotecnia, etc. Carauterizar por ser más flexible, yá que se basa na autorregulación, ta sometida namái a les normes que se autoimponga la mesma empresa y non a normes llegales, suel ser más detallada que la contabilidá financiera y tamién ye más inmediata qu'esta, porque hai de sirvir pa decisiones bien próximes. Pela so parte, la contabilidá de costos ye una ferramienta bien útil pal usu internu de los direutivos de les empreses pal desenvolvimientu de les funciones de planificación, control y toma de decisiones . En resume, la contabilidá de costos ye una ferramienta bien útil pa la xestión de la empresa, y puede tener una incidencia bien importante nel procesu de toma de decisiones estratéxiques. Sicasí, la contabilidá financiera ye bien importante porque tien l'oxetivu de suministrar información a persones o entidaes ayenos a la sociedá sobre situación d'ésta, Alministración Pública, inversores, entidaes rectores de mercaos, etc.

Historia

Tabla de folla de 2040 e.C. Puede ser consideráu unu de los rexistros contables más antiguos que se caltienen, contién el balance d'una esplotación agrícola en Ur, na antigua Sumeria, con una descripción detallada de les materies primes y díes de trabayu utilizaos. Ta redactáu en escritura cuneiforme.

La historia de la contabilidá y de la so téunica ta amestada al desenvolvimientu del comerciu, l'agricultura y la industrialización como actividaes económiques. Dende'l so empiezu, buscóse la manera de caltener el rexistru de les transaiciones y de los resultaos llograes na actividá comercial. Los arqueólogos atoparon nes civilizaciones del Imperiu inca, del Antiguu Exiptu y de Roma variaes manifestaciones de rexistros contables, que d'una manera básica constitúin un rexistru de les entraes y salíes de productos comercializaos, según del dineru. L'usu de la moneda foi importante pal desenvolvimientu de la contabilidá, yá que nun cabía una evolución asemeyada nuna economía de trueque.

Contabilidá na Antigua Roma

Esistía dificultá p'apurrir datos oxetivos sobre'l desenvolvimientu de la contabilidá nel Mundu Antiguu, especialmente en Roma, pola escasez de documentos calteníos sobre la materia y pol so desconocimientu formal sobre ésta. Si conozse que gociaba d'un papel relevante, asina s'almitía como mediu xurídicu de prueba la inscripción de préstamos nel llibru contable del acreedor (Codex rationum) y nel llibru d'ingresos y gastos, (xacies acceti et expensi). Catón el Vieyu, na so obra De re rustica (o Res rustica), inclúi los datos fundamentales que se riquir pa la contabilidá y el so usu como ferramienta pa evaluar la xestión de los negocios polos "factores" frente a los propietarios agrícoles que solíen morar nes ciudaes.

Dellos historiadores creyeron reparar nos fragmentos incompletos que se caltienen de contabilidá un primer desenvolvimientu del principiu de la partida doble, anque esiste muncha diversidá d'opiniones sobre esta tesis, hai delles cites de grandes autores, como Cicerón, que paecen sofitar tal fechu, pero son demasiáu confuses como pa establecer la tesis de que'l métodu de la partida doble yera conocíu na Antigüedá.

Periodu medieval

Les práutiques contables más o menos evolucionaes habituales nel mundu antiguu sumieron, por cuenta de la cuasi completa estinción del comerciu n'Europa nos sieglos posteriores a la cayida del Imperiu romanu. La contabilidá tuvo que desenvolvese partiendo de cero, especialmente al compás de la puxanza comercial, que tuvo'l so primera gran impulsu coles cruzaes.

Dos grandes órdenes militares, la de los templarios y la de los caballeros teutónicos, desenvolvieron mientres los sieglos XII y XIII sistemes de contabilidá perfeccionaos, influyíos probablemente poles práutica de los comerciantes libaneses colos que dambes órdenes tuvieron contautu nos sos entamos.

Los caballeros teutónicos treslladaron la so actividá a les rexones báltiques y ellí caltuvieron contautu coles ciudaes comerciales de la Lliga Hanseática. Esta Lliga desenvolvió con profecía la contabilidá de factor», esto ye, la del comisionista que tien de rindir cuentes a la so comitente. En cuantes que los mercaderes italianos presentaron mayor atención a una contabilidá de calter patrimonial, más afecha al contratu del comerciante sobre los sos emplegaos.

Les repúbliques comerciales italianes y los Países Baxos seríen mientres los últimos sieglos de la Edá Media les rexones europees en que la vida comercial diba ser más intensa. De resultes natural, la práutica contable diría desenvolviendo nuevos métodos nestos países, y poro, sería en toes estes repúbliques italianes onde surdiría la moderna contabilidá.

De los primitivos memoriales, nos que los comerciantes anotaben ensin nengún orde particular les diverses operaciones que precisaben recordar, foise evolucionando adulces escontra un sistema contable de partida simple; a midida que el gran númberu d'anotaciones necesaries aconseyó a los comerciantes y emprestadores dir desglosando del memorial diverses cuentes, nes qu'anotaben grupos d'operaciones posesores de dalguna carauterística común, tales como dir referenciaes a una determinada mercadería o bien a una mesma persona. La manera de faer les anotaciones foi perfeccionándose cada vez más y anició el progresivu desenvolvimientu de ciertes regles práutiques, hasta que nun momentu ensin determinar con exactitú polos historiadores apaeció, na zona d'influencia económica italiana, el métodu de la partida doble.

Orixe de la partida doble

La partida doble tuvo'l so orixe probablemente na rexón de la Toscana antes de finales del sieglu XIII, l'exemplu más antiguu del so usu son les cuentes públiques de la ciudá de Xénova del añu 1340. Nel sieglu XV, paez ser que los banqueros y comerciantes toscanos disponíen d'una téunica contable tan desenvuelta o más que la emplegada polos venecianos, y distintu en dellos puntos importantes de la d'estos. Sicasí foi la contabilidá a la veneziana la que s'impunxo, gracies a la imprenta, que dexó'l so espardimientu primero que nenguna otra.

La Renacencia

Nel Renacimientu, l'apaición del conceutu de capital granible y el desenvolvimientu del creitu, sentaron los fundamentos necesarios pa la ellaboración d'un sistema contable. Surde en primer llugar les cuentes que reflexaben los creitos y les débedes de les persones. Por estensión, pensar en llevar una cuenta pal conxuntu de los bienes teníos y otra que presentara les ganancies o les perdes. Esti conxuntu de cuentes condució a la ellaboración del sistema contable de partida doble.

La nacencia de la contabilidá por partida doble

Los historiadores envaloren que la contabilidá por partida doble apaeció escontra 1340 en Xénova (Italia). La invención de la imprenta xeneralizó esti métodusobremanera dende la publicación de los trataos de Luca Pacioli, que la so primer obra, editada en 1494 sol títulu Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalitá, enuncia los principios fundamentales nel capítulu relativu a les cuentes y llibros.

El primer autor del que tenemos noticia qu'estableció claramente l'usu del métodu de la partida doble foi Benedetto Cotrugli (n'eslavu, Kotruljević), nacíu na actual Dubrovnik en Croacia, entós una ciudá comercial adriática del área d'influencia veneciana, llamada Ragusa.

Cotrugli moró en Nápoles gran parte de la so vida, y foi comerciante y conseyeru del rei Fernandu I d'Aragón. La so obra Della Mercature y del Mercante Perffeto foi escrita en 1458. De forma cuasi incidental, dedica unu de los sos capítulos a la manera de llevar les cuentes mentando distintos llibros: El Memorial, el Diariu y el Mayor, al que denomina Quaderno. Numbera tamién delles regles xenerales pa contabilizar les operaciones comerciales, pero en xunto les referencies de Benedetto a la contabilidá del comerciante son incompletes.

El llibru de Cotrugli tardó cuasi cientu quince años en ser lleváu a la imprenta, lo que, xuníu al calter incompletu de la so esposición, torga que pueda axudicase al so autor na hestoria de la contabilidá un papel comparable al de Luca Pacioli. El trabayu d'esti postreru foi impresu y conocíu munchos años antes, anque escritu con posterioridá al de Benedetto.

El primer testu impresu de Fray Luca Pacioli

Luca Pacioli, autor del llibru Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità, qu'inclúi un capítulu consideráu la primer descripción de la contabilidá per partida doble.

Luca Pacioli, o Luca de Borgo Sancti Sepulchri, nació nel pueblu Umbría, provincia italiana nel añu de 1455. Estudió en Venecia, onde foi preceptor de los fíos d'un ricu mercader de la ciudá, del que probablemente aprendió los procedimientos contables que depués espunxo nel so magna obra Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità, impresa en Venecia en 1494, polo que los exemplares d'esta edición son llibros incunables. Pacioli, que paez nun ingresó na orde de San Francisco hasta edá madura, foi un gran matemáticu, un auténticu humanista del Renacimientu, amigu de Leonardo da Vinci, del cual dizse qu'inclusive ilustró dalgunos de los testos y d'otros grandes pensadores de la dómina, qu'impartió enseñanza en delles universidaes italianes.

Pacioli dedicó trenta y seis capítulos del Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità a la descripción de los métodos contables emplegaos polos principales comerciantes venecianos. L'autor destinó, amás, parte de los sos trabayos a la descripción d'otros usos mercantiles, tales como contratos de sociedá, el cobru d'intereses y l'empléu de les letra de cambéu.

Según Pacioli les anotaciones nel llibru diariu consten de dos partes claramente estremaes: una empezando cola pallabra Por (el Debi del asientu contable) y la otra cola pallabra A (l'Haber del asientu contable), antecedente del modelu d'asientu contable tradicional. Puesto que naquella dómina nun yera costume l'usu del balance de situación, namái describe los usos na ellaboración del balance de comprobación de sumes y saldos, que yera utilizáu al escosase les páxines del llibru mayor.

Estes anotaciones yeren efeutuaes so les normes de la partida doble, que, Pacioli aseguraba qu'él namái enseñaba, lo cual yá executar muncho primero polos mercaderes. La partida doble asegura que per cada aumentu del activu (nel debe) hai un aumentu nes cuentes del pasivu y capital (dientro del haber). Coles mesmes, habiendo un amenorgamientu nes cuentes del activu (dientro del debi), hai igualmente un amenorgamientu nes cuentes del pasivu y Cuenta de capital capital (dientro del haber), asina efeutuándose les normes de la partida doble.

La traducción n'inglés foi publicada en Londres por John Gouge o Gough en 1543. Descríbese como Un Tratáu Provechosu (A profitable treatyce), tamién denomináu El Preséu o Llibru p'aprender el bon orde de llevanza de la famosa conocencia llamada en Llatín Dare y Habere, esto ye, Debe y Haber.

Dalgunos de los aspeutos nos que collaboró Pacioli pa la contabilidá son:

• Al empezar un negociu'l propietariu tendría que faer un inventariu, amás d'una llista conteniendo, tantu los activos como los pasivos.

• Nel llibru llamáu Memoriale teníen de rexistrase les operaciones cronológicamente.

• Toles operaciones tendríen de realizase cola moneda de Venecia, asina que si entraba una moneda estranxera tenía de faese la conversión.

• Giornale o Diariu.

• L'aplicación de los índices cruciaos dientro del llibru mayor pa les cuentes.

En 1588, publicóse un pequeñu llibru d'instrucción por John Mellis de Southwark, nel que diz: «Soi'l renovador y revividor d'una antigua copia publicada equí en Londres, el 14 d'agostu de 1543». John Mellis referir al fechu de que los principios de contabilidá qu'esplica (que ye un sistema de partida doble) siguen «la forma de Venecia».

Les escueles económiques del pensamientu contable (1850-1920/1930)

Dende la nacencia de la partida doble nel Renacimientu, la contabilidá, magar foi arriquecida con desarrollos téunicos, nun sufrió cambeos fundamentales. L'estudiu sistemáticu de la hestoria de la contabilidá moderna empieza a mediaos del sieglu XIX, los italianos fueron los pioneros na ellaboración de teoríes más o menos científiques basaes na rellación ente contabilidá y alministración empresarial. Les principales escueles, empecipiaes a principios del sieglu XIX fueron les siguientes:

Francesco Villa

La escuela lombarda de Francesco Villa, qu'enceta la ellaboración de teoríes más o menos científiques, estremando ente la téunica y la ciencia y ellaborando un conxuntu de principios económicu-alministrativos.

Francesco Villa. Nacíu en Milán en 1801, foi consideráu'l padre de la moderna contabilidá italiana. Efeutivamente, el so magna obra Elementi di amministrazione y contabilitá, apaecía en Pavía en 1850, puede considerase'l puntu de partida d'una nueva concepción de la contabilidá, sobre bases dafechu distintes a les anteriores. La mecánica de la teneduría de llibros ye, pa esti autor, un simple preséu utilizáu pola contabilidá, ciencia de conteníu y ambiciones muncho más amplios, que s'integra como parte fundamental nel complexu organizativo de la empresa. Los Elementi de Villa estremar en trés partes, que la so enumeración yá nos dexa cubicar la modernidá” del so autor: Conceutos económicu-alministrativos, De la Teneduría de llibros y de les sos aplicaciones más avezaes, y finalmente Organización alministrativa y revisión de cuentes. Nos sos Elementi, Villa desenvolvió un estudiu sistemático y fondo de la empresa dende'l puntu de vista de la organización, la división del trabayu, los oxetivos escorríos y los principios alministrativos que tienen d'empobinar la manera de llevar los llibros. Amás, l'autor milanés publicó munches otres obres, non solamente sobre temes contables hasta que finalmente morrió nel añu 1884.

La Escuela Toscana. Marchi, Cerboni y Rossi

Nel añu 1867 apaeció en Prato una obra qu'había de faer célebre al so autor, Francesco Marchi (1822-1917). Nella atacábase duramente a la doctrina de la escuela cincocuentista, siguidora del métodu de Degranges, que mientres más de mediu sieglu apoderara la escena de los estudios de teoría contable n'Europa.

Dende'l puntu de vista de Marchi son cuatro les clases de persones comenenciudes na vida de la empresa:

• L'alministrador.
• El propietariu.
• Los consignatarios.
• Los corresponsales.

Les cuentes estremar en dos grupos:

• Les de propietariu, per un sitiu.
• Les cuentes que tienen d'abrir a los consignatarios y corresponsales, por otru.

Dempués de Marchi apaeció un gran númberu d'autores que configuraron la escuela toscana. Ente toos ellos descolló Giuseppe Cerboni.

La Escuela Personalista de Giuseppe Cerboni

Na so obra Primi saggi di logismografia, proponía un nuevu sistema contable. La logismografía ta emparentada cola doctrina de la personificación de les cuentes, pero vistu dende un puntu de vista xurídicu, na que'l fechu contable crea una rellación contable ente persones, naturales o xurídiques que s'anota, utilizando una cuenta pa caúna de les persones implicaes. Según Cerboni, la contabilidá tien de contemplar, primero que l'actividá económica de la empresa, los actos de los sos órganos alministrativos, al envís d'exercer un control sobre ellos.

Fabio Besta

El impulsor de la escuela veneciana, Fabio Besta (escuela controlista), define'l patrimoniu como un conxuntu de bienes o fondu de valores, analizándolo dende'l puntu de vista económicu y les cuentes son los medios de representación de los elementos que componen el patrimoniu.

Pa Besta, la contabilidá aspira a ser la ciencia del control financieru. La contabilidá tien d'emponer a la midida del patrimoniu económicu que de la mesma nun tien porqué coincidir col conceutu xurídicu del patrimoniu.

La Escuela d'Economía Hacendal, de Gino Zappa

Zappa cunta que la finalidá de la unidá económica ye llograr réditu y que tola problemática contable tien de quedar subordinada a la determinación del mesmu.

Escuela Patrimonialista de Vicenzo Masi

Sostién que l'oxetu de la investigación contable ye'l patrimoniu consideráu nel so aspeutu estático y dinámico, cualitativu y cuantitativu y que'l so fin ye'l gobiernu oportunu, prudente y conveniente de tal patrimoniu.

Vincenzo Masi (1956)

Creador de la escuela patrimonialista foi quien configuró finalmente los algames del paradigma de beneficiu económicu, al señalar que “la contabilidá tien por oxetu l'estudiu de los fenómenos patrimoniales, les sos manifestaciones y el so comportamientu y trata de disciplinarlos con rellación a determináu patrimoniu de la empresa. Acordies con esti paradigma les xeneralizaciones simbóliques basar nos conceutos de renta y valor pa la midida del patrimoniu, la partida doble evolucionada a una dualidá de la empresa en marcha constituyir nel patrón metodolóxicu de midida, les téuniques y procedimientos escoyer en función a la so correlación y uniformidá colos conceutos fundamentales, y el sistema contable reflexa afechiscamente la realidá económica (verdá económica) y suministra uni-direccionalmente la información abonda a los usuarios potenciales. Como valores compartíos atópense la busca de la verdá económica: el cálculu del beneficiu y de la situación patrimonial, ensin importar quién la recibe y por qué. Exemplares: apaez un nuevu conformante financieru, el patrimoniu, por tanto la meyor midida y representación posible de la situación patrimonial y del beneficiu fueron fines de la regulación contable.

Conceutos básicos de contabilidá y elementos de los estaos contables

Artículu principal: Conceutos contables

Son cada unu de los bienes, derechos y obligaciones que formen parte del patrimoniu de les empreses. El marcu conceptual del Comité Internacional de Normes Contables (International Accounting Standards Board, IASB) define cinco elementos básicos que componen la contabilidá:

• Activu.
• Pasivu.
• Capital.
• Gastos (egresos).
• Ingresos.

Toos éstos tienen de siguir un itinerariu lóxicu pa la so fayadiza contabilización, que los sos pasos queden reflexaos nos estaos financieros:

• Definición.
• Reconocimiento
• Medición.

Mases patrimoniales

Artículos principales: Patrimoniu y Ecuación de contabilidá

El patrimoniu d'una empresa ye'l conxuntu de bienes, derechos y obligaciones relativos a una empresa que constitúin los medios económicos y financieros al traviés de los cualos puede cumplir los sos oxetivos.

El patrimoniu ta formáu por ensame d'elementos de calter bien desemeyáu, polo que se denomina, como yá se mentó, elementu patrimonial a cada unu de los bienes, derechos y obligaciones que formen parte de la empresa.

A efeutos de la so valoración, el patrimoniu ta formáu per una parte positiva (activu), constituyida polos bienes (elementos materiales), lo mesmo que de los derechos (elementos intanxibles), derivaos de rellaciones xurídiques de la empresa y una parte negativa (pasivu), formada poles obligaciones. La suma algebraica del valor positivu de los bienes y derechos, xunto col valor negativu de les obligaciones daría como resultáu'l valor del patrimoniu netu.

La ecuación fundamental del patrimoniu espón que se cumple cuando la suma del valor de los activos (-bienes y derechos-) ye igual a la suma del valor de los pasivos y del patrimoniu netu (capital).

(1)${\mbox{ACTIVU}}={\mbox{PASIVU}}\ +{\mbox{PATRIMONIU NETU}}\,$

Estructura del balance

Activu	Pasivu y PN
Activu non Corriente	Patrimoniu Netu
Activu Corriente	Pasivu non Corriente
	Pasivu Corriente

Activu

Artículu principal: Activu (contabilidá)

L'activu ye'l conxuntu de bienes (elementos materiales) y derechos (elementos intanxibles) controlaos económicamente pola empresa, derivaos de rellaciones xurídiques de propiedá, posesión, usu, creitu, etc. El cual estrémase en circulante, fixu y diferíu.

• Activu circulante o corriente: ye aquel activu líquidu a la fecha de zarru del exerciciu, o convertible en dineru dientro de los dolce meses siguientes. Amás, considérense corrientes a aquellos activos aplicaos pa la cancelación d'un pasivu corriente, o qu'eviten erogaciones mientres l'exerciciu. Con una mayor precisión terminolóxica, podríamos dicir que'l "activu corriente" o "activu circulante" referir a aquellos recursos del ente que tienen una alta rotación o movilidá. Los componentes básicos del activu circulante son les esistencies, deldores, inversiones financieres al curtiu plazu y la tesorería.

• Activu fixu, o non corriente: son aquellos bienes que nun varien mientres el ciclu d'esplotación de la empresa (o l'añu fiscal). Por casu, l'edificiu onde una fábrica ellabora los sos productos ye un activu fixu porque permanez na empresa mientres tol procesu de fabricación y venta de los productos. Un mesmu bien puede tener distinta naturaleza según la empresa de la que se trate, por casu, un ordenador pa un bancu ye un elementu del so activu fixu porque permanez mientres dellos exercicios na empresa a lo llargo del procesu de fabricación; pela cueta un ordenador, pa una empresa dedicada a la venta d'equipos informáticos, ye un productu encuadráu dientro de les mercancíes y non dientro del so activu fixu. Sicasí los ordenadores qu'usa esta empresa pa por casu llevar el so sistema contable, si tienen la naturaleza d'activos fixos.

• Activu diferíu: El saldu de les cuentes del activu diferíu ta constituyíu por gastos pagaos antemanadamente, sobre los cualos tiense'l derechu de recibir un serviciu aprovechable, tantu nel mesmu exerciciu como en posteriores.

Pasivu y Patrimoniu Netu (PN)

Artículos principales: Pasivu y Patrimoniu netu

• El pasivu ta formáu poles obligaciones escontra terceros, aniciaes pola asunción de responsabilidaes xurídiques de dar, faer o consentir. Puede estremase en pasivu corriente y non corriente.

• Los fondos propios, tamién llamaos capital o netu patrimonial, por ser la diferencia ente l'activu y el pasivu esixente, son por tanto'l valor contable netu de la empresa, yá que representa'l valor de los bienes y derechos que la empresa nun debe a naide, constitúi l'agrupación d'elementos patrimoniales que representen les aportaciones de los propietarios a la empresa y que constitúi'l conxuntu de les fontes de financiamientu propies.

Puede calculase esta partida como la diferencia ente l'activu y el pasivu. Cumplir asina la ecuación contable: Activu total = Pasivu total + Patrimoniu netu (Capital); o lo que ye lo mesmo, Activu total − Pasivu total = Patrimoniu netu (Capital), siendo entós Activu total − Pasivu corriente − Pasivu non corriente = Patrimoniu netu contable. Tamién puede ser calculada pola agrupación o suma direuta de los elementos que lu componen básicamente capital más reserves más resultaos del exerciciu.

Ver tamién: Pasivu circulante, Pasivu esixente, y Pasivu contingente

Metodoloxía contable

La contabilidá, como ciencia, utiliza un métodu denomináu contable, que se compón de cuatro pasos:

• Captación de los fechos de conteníu económicu susceptibles de ser contabilizaos.
• Cuantificación de los fechos contables.
• Representación por aciu rexistru de los fechos en cuentes contables (preseos conceptuales) anotaos en llibros de contabilidá (preseos materiales).
• Agregamientu de la información rexistrada que se presenta de forma sintetizada nos estaos financieros (cuentes añales).

Les cuentes

Artículu principal: Cuenta

Les cuentes son los preseos de representación y midida de cada elementu patrimonial. Caúna consta d'una denominación y un códigu numbéricu, que la identifiquen de manera única. Estos elementos identificativos son la representación de la realidá de los elementos del patrimoniu, escritos nun papel o nun rexistru electrónicu. Por tanto, hai tantes cuentes como elementos patrimoniales tenga la empresa. La regulación contable suel establecer la llibertá por que cada entidá disponga les cuentes que va utilizar nel so procesu contable y el grau de detalle de la so información, anque hai llexislaciones (como por casu Francia, Méxicu, España o Perú) qu'establecen planes o manuales de cuentes emponedores por que sían utilizaos poles empreses y anque la llexislación contable en materia de númberu y nome de cuentes nun suel ser obligatoria, si ye utilizáu davezu de forma homoxénea poles empreses d'un mesmu país. El plan contable d'una empresa ye la codificación del conxuntu de cuentes qu'utiliza una empresa, inclúi toles cuentes y les agrupaciones de les mesmes.

Acordies con esto, por casu ye habitual, qu'esistan cuentes pa los inmuebles, el moblame y el conxuntu d'inmovilizáu d'una empresa, les mercancíes, les materies primes, les deldes de veceros y los creitos con provisores, les cuentes y préstamos bancarios, según cuentes pa los distintos gastos ya ingresos esistentes como pueden ser gastos de personal, financieros, de servicios recibíos. Cada empresa tamién dispón del grau de desenvolvimientu que quier utilizar nel so sistema contable y les cuentes suelen arrexuntase en distintes partíes o grupos que reflexen los mesmos conceutos de bienes o gastos.

Gráficamente dibúxense como una lletra "T", onde a la parte izquierda llámase "débeda" o "debe" y a la parte derecha "creitu"o "haber", ensin qu'estos términos tengan nengún otru significáu más que l'indicar una mera situación física dientro de la cuenta (el debe ye la parte izquierda de la cuenta y l'haber ye la parte derecha de la cuenta, y nun representen otra cosa como la pueden indicar les distintes acepciones d'estes pallabres). Hai dos tipos de cuenta: de patrimoniu y de xestión o de resultaos. Les cuentes de patrimoniu van apaecer nel balance y pueden formar parte del activu o del pasivu (y dientro d'este, del pasivu esixente o del capital, tamién llamáu fondos propios o patrimoniu netu). Les cuentes de xestión o de resultaos son les que reflexen ingresos o gastos y van apaecer na cuenta de Perdes y Ganancies.

Independientemente de si les cuentes son de patrimoniu o de resultaos, tamién se diz que pola so naturaleza son debedores o acreedores. Les cuentes son debedores cuando, siendo de patrimoniu, referir a un activu o, siendo de xestión, referir a un gastu; y son acreedores cuando, siendo de patrimoniu, referir a un pasivu o a una cuenta de Cuenta de capital capital, o cuando, siendo de xestión, referir a un ingresu.

Conveniu de cargu y abonu y sistema de partida doble

Artículu principal: Teoría del cargu y del abonu

Cargar o debitar una cuenta ye faer una anotación nel debi, ente que Abonar o acreitar una cuenta ye faer una anotación nel haber. Nes cuentes d'activu, cuando esti aumenta, cárguense, y cuando mengua, abónense. Nes cuentes de pasivu y de capital, cuando esti aumenta, abónense, y cuando mengua, cárguense.

Polo que se refier al efeuto que tienen les transaiciones comerciales ensin alteriar la ecuación patrimonial, anque cada transaición afecta'l balance, camuda los valores nel patrimoniu, pero ensin alteriar la igualdá de la ecuación. En caúna d'eses transaiciones, actúen a lo menos dos cuntes. Esisten siete tipos de transaiciones que siguen la teoría del cargu y del abonu.

Sistema de partida doble

Artículu principal: Partida doble

El sistema de partida doble consiste en que, en cada fechu contable, haber de producir siquier un cargu nuna cuenta y un abonu n'otra, y la suma de los cargos tien de ser igual a la suma de los abonos efeutuaos; n'otres pallabres, tolos recursos qu'esisten nuna empresa son la resultancia de l'aplicación de recursos que tuvieron una fonte definida.

La "partida doble" como téunica contable obedez a los siguientes criterios:

1. Correspondencia: quien recibe ye debedor, quien apurre ye acreedor;
2. Reciprocidá: nun hai deldor ensin acreedor y viceversa;
3. Equivalencia: tou valor qu'ingresa ten de ser igual al valor que sale;
4. Consistencia: tou valor qu'ingresa por una cuenta tien de salir pola mesma cuenta;
5. Confrontabilidad: les perdes se debitan, les ganancies acredítense.

Saldu

Llámase saldu d'una cuenta a la diferencia ente les débedes (anotaciones realizaes nel debe d'una cuenta) y creitos (anotaciones realizaes nel haber d'una cuenta). Cuando les débedes sían mayores que los creitos va ser saldu debedor, sicasí cuando los creitos sían mayores que les débedes va ser saldo acreedor. Cuando les débedes sían iguales a los creitos, va entendese que la cuenta ta saldada, banciada o ensin saldu.

Ellaboración del balance y de la cuenta de resultaos

Cuando se realizaron toles anotaciones contables nel llibru diariu calcúlase'l saldu de caúna de les cuentes y ellabórase un estáu transitoriu denomináu balance de comprobación o de saldos, que ye un llistáu de toles cuentes abiertes col so saldu. La suma de los saldos acreedores tien de ser igual a la suma de los saldos debedores, debíu al sistema mentáu de partida doble.

Partiendo del balance de sumes y saldos realiza'l denomináu asientu de regularización nel que se regularicen toles cuentes d'ingresos y gastos y apaez la cuenta de perdes y ganancies. El balance de situación llógrase asina dempués de regularizar el balance de comprobación.

Los llibros contables

Fueyes del llibru mayor d'un comerciante de Leipzig, 1876-1885.

Los llibros de contabilidá son los documentos que soporten y reflexen los fechos con trescendencia na realidá económica de la empresa a lo llargo d'un periodu de tiempu. La llexislación mercantil establez cuálos son los llibros contables obligatorios pa les empreses. Los llibros de contabilidá principales son:

Clases de llibros

Llibro Diariu

Artículu principal: Llibru Diariu (Contabilidá)

El llibru diariu (n'inglés journal) ye unu de los principales llibros contables, onde se recueyen, por orde cronolóxicu, toles operaciones de l'actividá económicu empresarial, según vanse produciendo nel tiempu. L'anotación d'un fechu económicu nel llibru diariu denominar "asientu". Cada asientu tien de reflexar la información referida a un fechu económicu completu y tien de tar compuestu siquier por dos apuntes o anotaciones en dos cuntes distintos. Los asientos por definición tienen de tar cuadraos, lo que significa que la suma de les cantidaes anotaes nun asientu nel debe han de ser iguales a les cantidaes anotaes nel haber d'esi mesmu asientu. El qu'un asientu tea cuadráu manifiesta que se tuvieron en cuenta toles consecuencies del fechu económicu.

Llibru Mayor

Artículu principal: Llibru mayor

Esti llibru (n'inglés ledger) recueye la información yá incluyida nel diariu, pero reordenada por cuentes, nél recuéyense pa cada cuenta, acordies con el principiu de partida doble, tolos cargos y abonos realizaos nes mesmes y ye más bono de llevar.

Llibro inventariu o de balances

Artículu principal: Balance xeneral

Los llibros de balances (n'inglés balance sheet) reflexen la situación del patrimoniu de la empresa nuna fecha determinada. Los balances créanse cuando pasemos les cantidaes de les cuentes de los asientos al so llibru mayor.

Caltenimientu

Dende'l puntu de vista llegal, la llei suel marcar el plazu mientres el cual los empresarios tienen de caltener los sos llibros obligatorios (diariu, inventarios y cuentes añales) como los non obligatorios (mayor, rexistros d'impuestu sobre'l valor añadíu, auxiliares, etc), según la documentación y xustificantes que sirven de soporte a les anotaciones rexistraes nos llibros. N'España, esti plazu de caltenimientu ta afitáu en seis años. Los llibros obligatorios, tienen de caltenese en soporte material de papel y nuna fayadiza encuadernación.

Les normes contables

El funcionamientu de la contabilidá ye reguláu poles normes contables, que por cuenta de diferencies de calter fiscal, cultural, económiques y polítiques, presenten diferencies ente los países, lo qu'enzanca la comparabilidad de la información publicada poles empreses en distintos países. Estes normes pueden ser aprobaes de forma llegal o pueden tar regulaes por entidaes privaes de calter profesional. El so conteníu inclúi los principios, regles y práutiques necesaries pa preparar los estaos financieros.

Estaos financieros o cuentes añales

Artículu principal: Estaos financieros

Los denominaos estaos financieros o cuentes añales son los informes qu'amuesen de forma sintetizada, los datos fundamentales del procesu contable d'un exerciciu, la so formulación realízase una vegada al añu, dempués de la terminación del exerciciu económicu. Los documentos que los componen tienen de ser claros y espresar la imaxe fiel del patrimoniu, de la situación financiera y de los resultaos de la empresa a la que se refieran.

Anque cada país regula'l conteníu obligatorio de los estaos financieros, suel tar formaos polos siguiente elementos:

• El balance (tamién denomináu estáu de situación financiera o estáu de situación patrimonial). El balance afigura'l patrimoniu de la empresa nuna determinada fecha.
• El estáu de resultaos (tamién denomináu cuenta de perdes y ganancies) espresa de forma ordenada y detallada los beneficios o perdes de la empresa mientres un exerciciu económicu.
• El estáu de cambeos nel patrimoniu netu (estáu d'evolución del patrimoniu netu), suministra información sobre la cuantía del patrimoniu netu.
• El estáu de fluxu d'efeutivu.
• La memoria (tamién denomada información complementaria o notes). La memoria amplía y detalla la información contenida nos documentos anteriores.

Los estaos financieros suministren informes que pueden utilizar les instituciones pa reportar la situación económico y financiero y los cambeos qu'esperimenta la mesma a una fecha o periodu determináu. Esta información resulta preséu pa los alministradores, xestores, reguladores y otros tipos de comenenciudos como los accionistes, acreedores o propietarios.

Ver tamién: Normes Internacionales d'Información Financiera, Plan Xeneral de Contabilidá (España), Normes contables en Panamá, y US GAAP

Los criterios de midida

Según el marcu conceptual pa la preparación y presentación de los estaos financieros, esisten cuatro criterios de midida:

Costu históricu Los

activos rexistrar pol monto d'efeutivu o equivalentes d'efeutivu pagos, o pol valor xustu del activu apurríu a cambéu nel momentu de l'adquisición. Los pasivos rexistrar pol valor del productu recibíu en cuenta de incurrir na obligación o, en delles circunstancies (por casu, impuestu a la renta por pagar) polos montos d'efeutivu o equivalentes d'efeutivu que s'espera pagar pa escastar la correspondiente obligación.

Costu Corriente Los

activos llévense contablemente pol monto d'efeutivu, o equivalentes d'efeutivu, que tendría de pagase si adquirir na actualidá'l mesmu activu o otru de similares carauterístiques. Los pasivos rexistrar al monto d'efeutivu o equivalente d'efeutivu que se riquir pa liquidar la obligación al momentu presente.

Valor Razonable Los

activos rexístrense contablemente pol monto d'efeutivu o equivalentes d'efeutivu que podríen ser llograos, nel momentu presente, na venta ensin forzar de los mesmos. Los pasivos rexistrar a los sos valores de lliquidación, esto ye, los montos ensin descontar d'efeutivu o equivalentes d'efeutivu, que s'espera pagar poles obligaciones nel cursu normal de les operaciones.

Valor Actual

Los activos rexístrense contablemente al valor actual, descontando les futures entraes netes d'efeutivu que s'espera xenere la partida nel cursu normal de les operaciones. Los pasivos rexistrar pol valor actual, descontando les salíes netes d'efeutivu que se van precisar pa pagar les obligaciones, nel cursu normal de les operaciones.

Paquetes contables

Artículu principal: Software contable

Anque la contabilidá puede realizase de forma manual, anguaño ta estendíu l'usu d'aplicaciones informátiques que faciliten el llabor contable. Denominar software contable a les aplicaciones informátiques que tán destinaos a sistematizar y simplificar estes xeres na empresa. Les aplicaciones pueden llindase a la ellaboración de la contabilidá o tar integraos col restu del sistema informáticu de la empresa, como pue ser la facturación, nómines, inventariu etc.

Ver tamién

• Finances corporatives
• Añu fiscal
• Bancu
• Finances
• Principios de Contabilidá Xeneralmente Aceptaos
• Normes Internacionales d'Información Financiera
• Resultáu contable
• Conciliación de cuenta bancaria
• Plan Xeneral de Contabilidá (España)
• Auditoría contable
• Normes contables en Panamá

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Contabilidá.

• Datos: Q4116214
• Multimedia: Accounting
• Cites famoses: Contabilidad