Corredor del Hexi
El corredor de(l) Hexi o corredor de Gansu (chinu: 河西走廊, pinyin: Hexi Zoulang, Wade-Giles: Hehsi Tsoulang) ye una rexón xeográfica y histórica de China alcontrada al norte de l'alta y afaráu pandu tibetanu y al sur del desiertu de Gobi y de les praderíes de Mongolia Esterior. El corredor ye la puerta d'entrada más importante a China dende l'Asia central y la cuenca del Tarim. Ye un estrechu corredor xeográficu que s'estiende unos 1.000 km en direición NE-SO, dende la moderna ciudá de Lanzhou hasta la Puerta de Jade, el pasu montascosu alcontráu na actual frontera de la provincia de Gansu y la Rexón Autónoma Güigur de Sinkiang. Alministrativamente, el corredor pertenez por entero a la provincia de Gansu.
| Corredor del Hexi | |
|---|---|
| Situación | |
| Tipu |
corredor geopolítico (es)  |
| Coordenaes | 38°42′N 100°47′E / 38.7°N 100.78°E |
  Corredor del Hexi Corredor del Hexi (República Popular China) | |
| Datos | |
 | |
El corredor yera, y ye, básicamente una cadena d'oasis a lo llargo del cantu norte de la pandu tibetanu que d'antiguo yera travesáu por una de les principales rutes históriques del continente, la ruta de la seda, una ruta que diba escontra'l noroeste dende la vera del ríu Mariellu y que yera la ruta más importante pa comerciantes y militares p'algamar, dende'l norte de China, la cuenca del Tarim y el restu d'Asia central. Nel estremu oeste la ruta estremar en trés: la primera diba en direición noroeste pasando pel norte de los montes Tian Shan; les otres dos bordiaben pel norte y el sur la cuenca del Tarim. Nel estremu este hai montes cerca de Lanzhou antes d'algamar el valle del ríu Wei y la mesma China.
Hexi provién del chinu: 河西政權, lliteralmente «réxime d'oeste del Ríu», un réxime fundáu mientres el periodu de les Cinco Dinastíes y los Diez Reinos que gobernó'l territoriu asitiáu al oeste del ríu Mariellu (Hai He). Hexi ye tamién el nome d'un distritu actual chinu.
Xeografía editar
El corredor del Hexi ye un pasaxe llargo y estrecho que s'estiende unos 1.000 km dende la empinada fastera de Wushaolin, cerca de la moderna ciudá de Lanzhou, hasta la Puerta de Jade,[1] el pasu de monte alcontráu na frontera ente la provincia de Gansu y la Rexón Autónoma Güigur de Sinkiang. Hai munchos oasis fértiles a lo llargo de la ruta, regaos per ríos que flúin dende los montes Qilian (Nanshan), como los ríos Shiyang, Jinchuan, Ejin (Heihe) y Shule.
Una redolada sorprendentemente inhóspito arrodia a esta cadena d'oasis: los montes Qilian, cubiertes de nieve, al sur; la zona montascosa de Beishan, la pandu Alashan y la vasta estensión del desiertu de Gobi, al norte. Xeolóxicamente, el corredor del Hexi pertenez a un sistema de cuenca de antepaís del cenozoicu alcontráu nel marxe nordés del pandu tibetanu.[2]
El corredor ta nuna zona onde los montes y el desiertu llindaben el tráficu de caravanes a escurrir per una pista estrecha, nun tramu nel qu'unes fortificaciones relativamente pequeñes podíen controlar el pasu d'esi tráficu.[3] L'antigua pista pasaba al traviés de Haidong, Xining y la contorna del llagu Juyan, sirviendo a una área efectiva d'aproximao 215.000 km².
Hai delles ciudaes importantes a lo llargo del corredor del Hexi: nel oeste de la provincia de Gansu, tán Dunhuang (nel pasáu, parte de la zona conocida como les Rexones Occidentales), depués Jiuquan (Suzhou), Zhangye nel centru, siguen Wuwei y finalmente Lanzhou, nel sureste; al sur de Gansu, nel centru xustu de la frontera provincial, atópase la ciudá de Xining, capital de la provincia de Qinghai. Xining yera'l centru comercial principal del corredor del Hexi.
El fuerte Jiyaguyan guarda la entrada oeste de China. Atópase allugáu nel pasu de Jiayuguan, nel puntu más estrechu del corredor del Hexi, a unos 6 km al suroeste de la ciudá de Jiayuguan. El fuerte Jiyaguyan ye la primer fortificación de la Gran Muralla China que s'atopa viniendo del oeste.
Historia editar
Yá nel primer mileniu e.C. empezaron a apaecer en Siberia artículos de seda, dempués de viaxar pol ramal norte de la ruta de la Seda, qu'incluyía'l segmentu del corredor del Hexi.[4]
A la fin de la dinastía Qin (221-206 e.C. ), la tribu de los yuezhi superaron a los anteriores colonos, les tribus wusun y qiang, ocupando la parte occidental del corredor del Hexi. Más tarde, exércitos d'otra confederación tribal, la de los xiongnu septentrionales, vencieron a los yuezhi y estableciéronse na rexón al empiezu de la dinastía Han.[5]
Dinastía Han editar
En 121 e.C. , fuercies Han espulsaron a los xiongnu del corredor del Hexi ya inclusive de la rexón del llagu Lop Nur, cuando'l rei Hunye de los xiongnu rindir a Huo Qubing. Los Han adquirieron un territoriu que s'estendía dende'l corredor del Hexi hasta'l Lop Nur, aisllando asina a los xiongnu de los sos aliaos los qiang. Una vegada más, les fuercies Han refugaron nel 111 e.C. una invasión conxunta xiongnu-qiang del territoriu del noroeste. Dempués de 111 e.C. , establecer nel corredor del Hexi cuatro nuevos puestos defensivos, Jiuquan, Zhangye, Dunhuang y Guzang (Wuwei).
Dende aproximao 115-60 e.C., les fuercies Han llucharon colos xiongnu pol control de los oasis de les ciudaes estáu na cuenca del Tarim. Haber finalmente resultaron victoriosos y establecieron el Proteutoráu de les Rexones Occidentales nel 60 e.C. , que s'ocupaba de la defensa de la rexón y les rellaciones esteriores.
Mientres l'aturbolináu reináu de Wang Mang, los Han perdieron el control de la cuenca del Tarim, que foi conquistada polos xiongnu nuevamente nel 63 d.C., y que s'utilizó como base pa invadir el corredor del Hexi. Dou Gu ganó a los xiongnu de nuevu na batalla de Yiwulu nel 73 d.C., espulsándolos de Turpan y escorriéndolos hasta'l llagu Barkol antes d'establecer una guarnición n'Hami.
Dempués de que'l nuevu Proteutor Xeneral de les Rexones Occidentales Chen Mu fora muertu nel 75 d. C. por aliaos de los xiongnu en Karasahr y Kucha, la guarnición de Hami foi retirada. Na batalla de Ikh Bayan, nel 89 d.C., Dou Xian ganó a los xiongnu shanyu que depués se retiraron a los montes d'Altái.
Dinastía Tang editar
L'Imperiu Tang lluchó contra l'Imperiu tibetanu pol control de zones nel Asia central ya interior y hubo una llarga serie de conflictos col Tíbet sobre los territorios de la cuenca del Tarim ente 670-692.
En 763 los tibetanos conquistaron inclusive mientres quince díes la capital de China, Chang'an, na rebelión de An Shi. Ello ye que mientres esa rebelión los Tang retiraron los sos cuarteles occidentales aparcaos no que güei son les provincies de Gansu y Qinghai, que los tibetanos ocuparon depués xunto col territoriu de lo que güei ye Xinjiang. Les hostilidaes ente los Tang y el Tíbet siguieron hasta que roblaron un tratáu de paz formal en 821. Los términos d'esi tratáu, incluyendo les fronteres fixes ente dambos países, quedaron rexistraos nuna inscripción billingüe que se caltién nuna pilastra de piedra asitiáu fora del templu Jokhang en Lhasa.
Dinastía Xia Occidental editar
La Dinastía Xia Occidental, conocida tamién como l'imperiu Tangut, foi establecida nel sieglu XI poles tribus tangut. Xia Occidental controló dende 1038 hasta 1227 les árees de lo que güei son les provincies noroccidentales chines de Gansu, Shaanxi y Ningxia.
Dinastía Yuan editar
La espansión del imperiu mongol escontra'l sur, conocida como guerra mongol-dinastía Jin, empecipióse alredor de 1207 por Genghis Khan y siguió dempués de la so muerte en 1227 por Ogodei. La dinastía Jin cayó en 1234, cola ayuda de la dinastía Song.
Amás de la guerra mongol-Jin, Ogodei entartalló a la dinastía Xia Occidental en 1227, pacificando la rexón del corredor del Hexi, que más tarde foi controlada pola dinastía Yuan establecida por Kublai Khan (el quintu Gran khan del Imperiu mongol), que duró oficialmente de 1271 a 1368.
Ver tamién editar
- Cuenca del llagu Juyan (na Wikipedia n'inglés)
- Tresmisión del budismu pela ruta de la Seda (na Wikipedia n'inglés)
- Guerra mongol-dinastía Jin (na Wikipedia n'inglés)
- Pasos de monte más altos del mundu
Referencies editar
- ↑ Zhihong Wang, Dust in the Wind: Retracing Dharma Master Xuanzang's Western Pilgrimage, 經典雜誌編著, 2006 ISBN 986814198
- ↑ Youli Li, Jingchun Yang, Lihua Tan and Fengjun Duan (xunetu de 1999). «Impact of tectonics on alluvial landforms in the Hexi Corridor, Northwest China». Geomorphology (Elsevier Science B.V.) 28 (3-4): páxs. 299–308. doi:.
- ↑ «The Silk Roads and Eurasian Geography». Consultáu'l 6 d'agostu de 2007.
- ↑ Silk Road, North China, C.Michael Hogan, the Megalithic Portal, ed. A. Burnham
- ↑ «Dunhuang History». Consultáu'l 12 de xunu de 2009.
Referencies editar
- Yap, Joseph P. (2009). "Wars With The Xiongnu - A Translation From Zizhi tongjian" . AuthorHouse. ISBN 978-1-4490-0605-1
Datos: Q1052359
