Ducáu de Spoleto

	Ducáu
Alministración
Nome oficial	Ducatus Spolitanorum (la)
Capital	Spoleto (es)
Xeografía
Coordenaes	42°44′N 12°44′E / 42.73°N 12.73°E

El Ducáu de Spoleto (en llatín: Ducatus Spolitanorum; n'italianu: Ducato di Spoleto) foi un territoriu lombardu independiente o cuasi-independiente fundáu hacia l'añu 570 n'Italia central (na zona d'Abruzos, Italia, al este de Roma) pol duque (dux) lombardu Faroaldo I.

Col Mar Adriáticu al este, el Ducáu de Benevento al sur y arrodiáu pol Exarcado de Rávena bizantín al norte y al oeste (los Estaos Pontificios taben so soberanía teórica del Imperiu bizantín), la importancia estratéxicu-militar del Ducáu de Spoleto paez polo tanto obvia.

Organización territorial

Tuvo estremáu en diez gastaldíes:

Rieti (sobre Reate l'antigua y principal ciudá de los sabinos, sede obispal agora nel Lazio)
Marsos (sobre Marruvium, l'antigua y principal ciudá de los marsos na vera oriental del llagu anguaño desecado de Fucino, antigua sede obispal treslladada a Pescina, nos Abruzos)
Forcona (sobre l'antigua ciudá de la tribu sabina de los vestinos, Furconium foi sede obispal hasta la Edá Moderna, asitiada nes proximidaes de Civita di Bagno, agora nos Abruzos, al sur de l'actual L'Aquila)
Cáscara (edificada sobre les ruines de Corfinium -na actualidá, el pueblu de Corfinio-, l'antigua capital de los pelignos, foi sede obispal sumida na Edá Moderna al xunise a la Diócesis de Sulmona, nos Abruzos)
Penne (sobre l'antigua capital de la tribu sabina de los vestinos, Pinna, sede obispal, asitiada a 20 km al oeste de Pescara, agora nos Abruzos)
Spoleto (n'Umbría anguaño)
Nocera (edificada xunto a les ruines de Nuceria Camellaria, ciudá de los umbros, sede obispal y frontera norte del ducáu colos bizantinos del Exarcado de Rávena, anguaño n'Umbría)
Nursia (antigua ciudá de los sabinos, patria de San Benitu y de la so hermana Santa Escolástica, agora n'Umbría)
Áscoli (antigua ciudá de los picenos, sede obispal, anguaño nes Marche)
Camarín (la Gastaldía de Pierosara foi esgazada de la Marca de Camarín, antigua ciudá capital de los Camertes, una tribu de los umbros, sede obispal anguaño na rexón de les Marche)

Orixe lombardu

Los lombardos, una tribu xermánica asitiada na llanura panónica, invadieren el norte d'Italia en 568 emburriaos polos ávaros y conquistaren enforma d'ella a los bizantinos qu'acababen de ganar a los ostrogodos, dempués de 20 años de lluches nes llamaes Guerres Gótiques. Establecieron un reinu estremáu ente dellos duques (o xefes guerreros) dependientes del rei de los lombardos, Alboino, qu'estableciera'l so tronu en Ticinum (Pavía) escontra 572. Nos años siguientes estender escontra la Italia central y meridional, conquistando yá nel añu 570 l'importante nuedu de comunicaciones de Spoleto, asitiáu na Umbría actual.

Una década de interregno dempués de la muerte en 574 del socesor d'Alboino, Clefi, dexó a los duques lombardos bien asitiaos nos sos nuevos territorios y absolutamente independientes de los reis lombardos de Pavía, especialmente los de los territorios meridionales de Spoleto y Benevento (encuadraos mientres los periodos que pasaron a un protectoráu bizantín dientro de la provincia o thema de Langobardia minor).

Escontra 575 o 576 Faroaldo I sometiera les ciudaes de Nursia (patria de San Benitu) y Spoleto, estableciendo'l so ducáu y patrocinando a un obispu arriano. Dientro de Spoleto, el capitolium romanu dedicáu a Xúpiter, Juno y Minerva, foi ocupáu pola catedral del obispu (la sede foi fundada nel sieglu IV) ya incorporó la estructura pagana. La citada catedral ye na actualidá la ilesia de San Ansano. Los duques lombardos restauraron les fortificaciones del altu castiellu roqueru (rocca), que les sos muralles fueren desmontaes pol rei ostrogodu Totila mientres les Guerres Gótiques (535-552).

Los duques de Spoleto entamaron guerres intermitentes col bizantín Exarcado de Rávena, y los territorios ganaos pol ducáu lombardu de Spoleto fluctuaron cola fortuna de les armes: dacuando avanzaben sobre una bona parte de l'Umbría, otros sobre'l Lazio, les Marche o los Abruzos. Nunca tan importante como'l Ducáu de Benevento, el Ducáu de Spoleto ye, sicasí, un finxu importante na historia del reinu lombardu d'Italia. El so segundu duque, Ariulfo, realizó frecuentes espediciones contra los bizantinos en Rávena (579 – 592) y Roma (592). Ariulfo foi asocedíu pol fíu de Faroaldo I, Teudelapio, que ye citáu pola Enciclopedia católica como quien mandó construyir el primer edificiu de l'actual catedral de Spoleto. Dempués de Teudelapio, los siguientes duques fueron Atto (653), Trasimundo I (663) y Faroaldo II (703), que gobernó conxuntamente col so hermanu Waquilap. Faroaldo II prindó Classe, el puertu de Rávena, según la Historia gentis Langobardorum (Historia de los lombardos) de Pablo'l Diáconu:

“Nesi tiempu tamién Faroaldo, el primer dux de los spoletanos, invadiendo Classe con un exércitu de lombardos, dexó la rica ciudá desaposiada y desnuda de toles sos riqueces”.

Pablo'l Diáconu - Historia gentis Langobardorum

Faroaldo foi entós obligáu pol rei lombardu Liutprando a devolvela a los bizantinos, lo que paez ser una midida de que'l fluexu control central de la monarquía lombarda taba apertándose con Liutprando, a lo menos tal como Pablo'l Diáconu interpretó estos acontecimientos pa los sos patrones francos.

En Spoleto, Faroaldo II foi depuestu pol so fíu Trasimundo en 724, que tamién se remontó contra'l rei Liutprando y formó una alianza col papa Gregorio III, que lo acoyó en Roma en 738. Hilderico, que lo sustituyera como duque per mandatu del rei, foi asesináu por Trasimundo en 740, pero en 742 Trasimundo foi obligáu por Liutprando a retirara a un monesteriu pola fuercia de les armes, y el rei tresfirió'l ducáu al so sobrín Agiprando (742). A la muerte de Liutprando (744), Spoleto cayó na órbita del poder central de Pavía, y unos años dempués Teodicio aportó apaciblemente al ducáu en 763. Trés de los duques de Spoleto del sieglu VIII fueron reis de los lombardos, una muestra que nesi periodu'l Ducáu de Spoleto taba más xuníu al reinu lombardu que'l ducáu de Benevento.

Llista de duques lombardos

Faroaldo I 570–592
Ariulfo 592–602
Theodelap 602–650
Atto 650–665
Trasimundo I 665–703
Faroaldo II 703–724
Trasimundo II 724–739, 1ª vegada
Hilderico 739–740
Trasimundo II 740–742, 2ª vegada
Agiprando 742–744
Trasimundo II 744–745, 3ª vegada
Lupus 745–752
Unnolf 752
Astolfo 752–756
Rachis 756–757
Alboin 757–759
Desiderio 758–759
Gisulfo 758–763
Teodicio 763–773
Hildebrando 774–788

Feudu Imperial del Sacru Imperiu carolinxu

En 776, dos años dempués de que la cayida de Benevento, Spoleto cayó igualmente en poder de Carlomagno, qu'asumió'l títulu de rei de los lombardos. Anque concedió'l territoriu del ducáu a la Ilesia, Carlomagno caltuvo'l derechu de nomar a los sos duques, una concesión importante que puede ser comparada col derechu imperial, hasta muncho más tarde incontestado, de investir a los obispos territoriales del Imperiu, y quiciabes dacuando una cuestión de conflictu ente l'emperador y el papáu, porque'l papa Adriano I nomara enantes al últimu duque lombardu de Spoleto, Hildeprando en 774.

En 842, con Lotario I como emperador del Sacru Imperiu y rei d'Italia, l'antiguu Ducáu de Spoleto foi resucitáu polos francos pa ser convertíu nun territoriu fronterizu carolinxu (una Marca) contra la espansión de los catapanes bizantinos del sur d'Italia. Esta Marca taría gobernada por un marqués), dependiente del Imperiu. Ente los más importantes duques francos del so tiempu tuvo Guido I, fíu de Lamberto I de Spoleto y de la so segunda esposa, Adelaida de Lombardía, que de la mesma yera fía de Pipino d'Italia, rei d'Italia y fíu mayor de Carlomagno. Lamberto I foi en 834 el primeru de los Guidoni n'algamar el poder en Spoleto, sustituyendo a los duques Supónidas entronizados na década de los 820 polos emperadores carolinxos.

Guido I tuvo casáu con Ita, fía de Sico de Benevento y sofitó al so cuñáu Siconulfo de Salerno, primer príncipe de Salerno na guerra civil qu'estremó al Principáu de Benevento en 850. Guido I, que recibió'l ducáu de Spoleto (como duque y conde de Spoleto y señor de los Abruzos) del emperador Lotario I en 842, mandar escontra 860 al so fíu mayor Lamberto I de Spoleto como duque de Spoleto-Camarín. Lamberto remontar contra l'emperador Lluis II el Mozu y prindó Capua en 866 lluchando contra los sarracenos, onde s'instaló como príncipe de Capua. En 867 escaló Roma lluchando contra'l papa Nicolás I y en 871 foi prindáu pol emperador Lluis II el Mozu y depuestu. El siguiente emperador, Carlos el Calvo, reinstaló en 876 a Lamberto I como duque de Spoleto y el so hermanu Guido III recibió la señoría de Camarín, que foi convertida en ducáu. Lamberto, engarrando de nuevu contra'l Papáu, entró en Roma en 878, prindó al papa Xuan VIII y foi finalmente escomulgáu per este. A la so muerte en 880 asocedió-y nel Ducáu de Spoleto el so fíu Guido II de Spoleto, qu'en 883 mandar al so tíu: Guido III reunificó el ducáu, d'equí p'arriba denomináu ducáu de Spoleto y Camarín, col títulu de “duque y marqués” (dux et marchio). Guido III casóse con Ageltrudis, fía d'Adalgiso de Benevento, cola que tuvo un fíu llamáu Lamberto. Dempués de la muerte del emperador Carlos III el Gordu en 888, dambos aportaron a reis d'Italia y emperadores carolinxos, el primeru en febreru del añu 889 en Pavía investido como rei d'Italia y el 28 de febreru de 891 consagráu como emperador del Sacru Imperiu pol papa Esteban V, y el segundu, a la muerte del so padre n'avientu de 894 (anque acomuñáu a dambos tronos, como correy d'Italia en mayu de 891 y como coemperador, probablemente, el 23 de febreru de 892, pol papa Formoso).

L'últimu duque y marqués de Spoleto y Camarín de la familia de los Guidoni, Guido IV de Spoleto, recibió del so tíu güelu, l'emperador Guido, el títulu hacia l'añu 888. Espulsó a los bizantinos de Benevento en 895, estableciéndose a sigo mesmu como príncipe de Benevento, principáu qu'ufiertó a Guaimario I de Salerno, príncipe de Salerno pariente políticu so al tar casáu con Ita, una hermana de Guido III.

Guido IV foi asesináu en 897 en Roma, pol so socesor nel ducáu Alberico I de Spoleto, un noble francu qu'acompañó a Italia a Carlos el Calvo dende Francia Occidentalis cuando asocedió como rei d'Italia y emperador del Sacru Imperiu a Lluis II el Mozu. Los nuevos duques de Spoleto siguieron interviniendo na política de Roma de forma violenta, nel periodu conocíu na hestoria del Papáu como pornocracia. Alberico I, de la familia dinástica romana de los condes de Túsculo, convertir en duque y marqués de Spoleto y Camarín en 897, y casóse en 909 con una bultable noble romana llamada Marozia, amante del papa Sergio III (904 – 911) col que tuvo un fíu, legitimado por Alberico I, que tamién aportó a papa col nome de Xuan XI. Alberico I foi asesináu polos romanos en 924. El so fíu Alberico II derrocó a la so madre Marozia, la Donna Senatrix de Roma, en 932, mientres el so fíu (y hermanascu de Alberico II) yera'l papa Xuan XI. Ocupaos pola política romana qu'amestó los destinos del Ducáu de Spoleto a los Estaos Pontificios, estos dos últimos duques desabrir del so ducáu de Spoleto y Camarín, qu'empezó a descomponese en condaos semi-independientes gobernaos por families nobiliaries locales, nobles emigraos francos y, en delles ciudaes con sedes obispales, por obispos-condes: tales son los casos de los condes de los Marsos qu'apoderaron los Abruzos occidentales (les antigües gastaldíes de los Marsos, Forcona o Cáscara), lluchando con ésitu contra les invasiones sarracenes hasta que fueron sometíos a mediaos del sieglu XI polos normandos, o del obispu-conde d'Áscoli, etc. En 949 Berengario II d'Italia, pretendiente al reinu d'Italia, retomó Spoleto del so postreru marqués y punxo al ducáu sol poder del rei d'Italia.

Feudu Imperial nel Sacru Imperiu Romanu Xermánicu

Mapa d'Italia amosando'l Ducáu de Spoleto tal que apaecía hacia l'añu 1000 de la nuesa era.

Pocu dempués, el nuevu emperador y renovador del Sacru Imperiu, Otón I dixebró del ducáu de Spoleto les tierres llamaes Sabina Langobardica y ufiertar a la Santa Sede. A partir d'entós el control del Ducáu de Spoleto convirtióse cada vez más nun regalu ufiertáu polos emperadores del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu. Asina, en 967, el coemperador Otón II xunió de volao el ducáu de Spoleto col Principáu de Capua y el de Benevento, que taben entós gobernaos por Pandulfo I Testa di Ferro; dempués de la muerte de Pandulfo I él dixebró Spoleto del conxuntu de principaos lombardos so la soberanía del Sacru Imperiu, que foi concedíu por Otón III en 989 a Hugo, marqués de Toscana. Pero, pa evitar la posición de gran poder qu'atropaba n'Italia central, foi pocu dempués quitáu del mesmu (996). Col ascensu del poder normandu nel sur d'Italia, el ducáu de Spoleto perdió la metá del so territoriu cuando los Abruzos fueron conquistaos polos normandos a mediaos del sieglu XI. Por eses feches, lo que quedaba del ducáu (na Umbría y les Marche) foi xuníu de nuevu a la Marca de Toscana per segunda vegada en 1057 pol papa Esteban IX (de nombre Federico de Lorena), cuando acomuñó'l ducáu de Spoleto al so hermanu mayor Godofredo de Lorena, marqués de Toscana pol so matrimoniu con Beatriz, la vilba del anterior marqués Bonifaciu III. Spoleto permaneció xuníu a Toscana hasta la muerte de la socesora de dambos, la famosa condesa Matilde de Toscana.

Mientres la Querella de les Invistidures col papáu, l'emperador Enrique IV nomó otros duques d'orixe xermanu pa Spoleto. Más tarde (1093), el ducáu tuvo en manes de la familia de los Guarnieri, Margraves de Ancona, Werner II de Urslingen, qu'esgazaron la Marca de Camarín del ducáu de Spoleto p'añader a la d'Ancona (estos territorios formaron anguaño la rexón italiana de les Marche). La ciudá foi destruyida nel marcu de los conflictos ente güelfos y gibelinos pol emperador Federico I Barbarroja en 1155, pero foi llueu reconstruyida. En 1158 l'emperador Barbarroja concedió lo que quedaba del Ducáu de Spoleto, amenorgáu a los sos territorios d'Umbría, al so primu'l marqués de Toscana Güelfo VI, de la Casa de Welfen; el siguiente emperador Enrique VI invistió en 1195 per segunda vegada al conde d'Asís Conrado I de Urslingen col ducáu de Spoleto, pos primeramente'l so padre, l'emperador Federico I Barbarroja instalara al d'Asís en Spoleto escontra 1183 hasta que foi espulsáu del ducáu pol partíu güelfo en 1190; poco dempués de la muerte del emperador Enrique VI, escontra 1198, el ducáu foi cedíu al papa Inocencio III por Conrado, pero entós Spoleto foi ocupáu pol siguiente y únicu emperador del Sacru Imperiu de la Casa de Welfen, Otón IV de Brunswick (a pesar d'ufiertalo como regalu al papa), qu'escontra 1209 nomó duque de Spoleto al so home fuerte n'Italia, el conde d'orixe suabu Dipoldo de Acerra.

Feudu papal

Otón IV ufiertó en 1201 como un regalu a los Estaos Pontificios, los derechos imperiales sobre'l Ducáu de Spoleto, y pocu dempués (1213), el ducáu foi puestu sol gobiernu direutu del papa, que foi nomando gobernadores al frente del ducáu, xeneralmente eclesiásticos con rangu de cardenal pero tamién seculares a los que intitulaban como duques de Spoleto. El ducáu siguió siendo un peón nes lluches d'emperador del Sacru Imperiu Federico II Hohenstaufen col papáu, en manes de los Guarnieri d'Ancona (los papes nomaron socesivamente a los fíos de Conrado I de Urslingen: Rainaldo, Conrado, Bertoldo y per segunda vegada a Rainaldo dempués de la muerte del emperador Federico II), hasta la estinción de los Hohenstaufen del tronu del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu.

Final

Cuando en 1860 producióse la inclusión de los territorios del orixinal ducáu lombardu de Spoleto nel Reinu d'Italia, inclusión auspiciada pola Casa de Saboya que comandaba el procesu d'Unificación d'Italia, dichos territorios taben partíos ente los Estaos Pontificios (el mesmu Spoleto umbro y la Marca de Camarín) y el Reinu de les Dos Sicilies borbónicu (los Abruzos, anexaos al Reinu de Sicilia normandu dende finales del sieglu XI).

El títulu del Ducáu de Spoleto foi utilizáu a partir d'entós polos miembros de la Casa de Saboya, como por casu a principios del sieglu XX, el cuartu duque de Aosta (nietu del rei d'España Amadéu de Saboya), Aimone de Saboya qu'a los cuatro años d'edá recibió'l títulu vitaliciu de “duque de Spoleto”.

Ver tamién

Ducáu de Benevento

Referencies

Enllaces esternos

Medieval Lands: Duques de Spoleto (n'inglés)
Los duques lombardos de Spoleto, 570–774 de la páxina Web (n'inglés) The History Files
Spoleto de la Enciclopedia católica (n'inglés), amosando una llista distinta de duques lombardos, estrayida ensin dulda del Liber Pontificalis