Escudu

Pa ver otros usos d'esti términu, Escudu (dixebra).

Un escudu ye l'arma defensiva activa más antigua utilizada pa protexese de les armes ofensives y pa un ataque.Conozse siquier dende la dómina sumeria (III mileniu e.C. , en Mesopotamia) y va ser utilizada n'Occidente hasta'l sieglu XVII, cuando les armes de fueu individuales xeneralizáronse, quedando asina obsoleto. Comúnmente se embraza nel brazu esquierdu y ayuda a cubrir el cuerpu de los embates ensin torgar l'usu del brazu derechu pa contraatacar. L'escudu foi usáu por cuasi toles cultures humanes pa la defensa na llucha, tanto a distancia como cuerpu a cuerpu, pol so versatilidad pa cubrir al lluchador de les agresiones con armes refundiaes o blandidas.

Conoció grandes cambeos tantu nos materiales como na so forma, yá seya al traviés de los tiempos o por rexones xeográfiques, afaciéndose a los cambeos teunolóxicos o táctiques p'asegurar la máxima proteición a los combatientes. Cada vez qu'una nueva arma de potencial letal más importante yera introducida, l'escudu entestábase o la calidá de los sos materiales crecía, hasta que la pólvora, que llanzaba proyeutiles furadores a gran distancia, convirtieron el so usu inútil nel campu de batalla. En numberoses rexones del globu onde'l sistema tribal entá persiste (Oceanía, África, etc.), los escudos yeren utilizaos a empiezos del sieglu XX.

A partir del sieglu XX, l'escudu realcuentra un usu nel senu de numberoses fuercies de policía na llucha antidisturbios, na que sirve de proteición contra los llanzamientos, y tamién como sofitu pa refugar a los manifestantes (lleváu davezu polos policías en primer llinia). Ta realizáu con material plástico, polo xeneral tresparente, con cuenta de dexar la visión y simultáneamente la proteición de la cara.

Otra versión moderna ye usada tamién por fuercies especiales o d'elite particularmente p'asediu y control de situaciones de toma de rehenes. Xeneralmente tán realizaos n'aceru reforzao y cerámica.

Historia

Variedá y evolución de materiales

Cualquier oxetu que dexa oponer al adversariu una superficie detrás de la cual atópase proteición, pue ser llamada escudu con toa propiedá, y dacuando yera de «fortuna», asegurando una proteición mínima con un costu mínimu. Asina, les milicies helvecies disponíen nos primeros tiempos de simples hatillos de paya. los escudos a camudáu colos acontecimientu y guerres historicistes

La madera prevaleció, como armazón, mientres tola Historia pa la so confección. Podía ser fabricáu de distintes maneres según la clase de proteición del combatiente, d'un simple trenzado de blima, llixeru y resistente a la perforación como na pelta tracia o como en numberosos modelos africanos, con una estructura gruesa de pieces formaes y xuníes, como'l aspis koile del hoplita; o bien podía tar fechu d'una única pieza de madera esculpida como n'Oceanía. Nos equipamientos de los exércitos entamaos taba recubiertu, siquier, na so cara esterna, d'un segundu material que-y confería una meyor resistencia a la penetración y dexába-y guardar la so integridá mientres los golpes: los materiales camuden conforme modifiquen les táctiques de guerra

Cueru: unu de los más antiguos materiales utilizaes pa esta arma, atestiguáu dende la dómina sumeria. Esti material cuando se ye enterriáu sobre un soporte y ensugáu, eventualmente fervíu, adquier una bien bona resistencia a la penetración de les fleches o llances, suel superponerse delles capes p'apurrir un blindaxe», siendo más eficaz qu'una capa grueso y xunío d'una mesma materia.los artesanos xugaron un rol pervalible nes primeres batalla
Llinu: material que sustitúi al cueru, ufierta tamién bien bona resistencia dempués de ser macerado nun cocción de vinagre y sal; yera yá utilizáu na Antigua Grecia.
Cobre: utilizáu polos sumerios, poner na cara esterna en discos espaciados, destinaos al reforzamientu del escudu. La so desventaxa ye la maleabilidad del metal.
Bronce: escelente alternativa al cobre, más resistente, ufiertaba meyor proteición; xeneralizar en toa clase d'armamentu, particularmente nel de los griegos, que lo emplegaron en tol so equipamientu (panoplia), inclusive dempués del advenimiento del fierro. Anubría tola superficie esterior del escudu; acutábase sobremanera pa los de gran tamañu, pa los combatientes pesadamente armaos como los hoplites (vease tamién sistema hoplítico).batalles de distinta formes facilitaron l'intercambiu de tipos escuditivos

Reproducción d'un escudu de gladiador.

Nel Imperiu bizantín prevaleció l'escudu ovaláu. N'Occidente, y a partir del sieglu X, foi abondo común el de forma d'almendra, atribuyíu a los normandos, cola punta inferior aguda pa clavalo nel suelu al faer alto les tropes. A finales del sieglu XIII hasta'l sieglu XVI tiende a la forma triangular equillátera. comerciar con escudos en tolos llugares del planeta.

D'ordinariu, los escudos anubrir de piel y pintábense con emblemes o signo particulares que dieron fundamentu a los blasones. Nel sieglu XVI emplegar rodeles metáliques con relieves ya incrustaciones de gran luxu pa torneos de gala, ente que delles divisiones de tropes d'infantería usar de fierro o de madera recubierto con piel solo nos sitio de ciudaes enemigues, perdiendo depués tola so importancia l'escudu defensivu tresformáu puramente n'heráldicu.

Na cultura occidental bien especialmente, l'escudu sirvió de soporte pa elementos identificadores del individuu que lu portaba, cola composición del escudu d'armes coles sos blasones, dando llugar al arte de la Heráldica.

Los escudos actuales pueden cubrir tol cuerpu d'un policía contra l'impautu de bales y otros oxetos pesaos que se-yos refundien. Comúnmente son tresparentes, y tamién s'utilicen unes paecencies a les rodelas. En dellos países asiáticos, los policías antimotines empleguen escudos redondos de fibres vexetales bien resistentes.

Tipos d'escudos

Escudo gota d'agua nel Tapiz de Bayeux.

Los escudos antiguos son:

Adarga: escudu ovaláu formáu por dos cueros cosíos ente sigo.
Aspis: escudu utilizáu pola infantería griega antigua (hoplites).
Broquel: escudu pequeñu circular d'orixe asiáticu, xeneralmente de cueru col cantu metálicu; na parte posterior contenía una cazoleta nel mediu pa protexer la mano que la empuñaba.
Clípeo: escudu grande usáu polos griegos y romanos, de forma orixinalmente circular.
Pavés: escudu oblongo que cubría cuasi tol cuerpu del combatiente.
Gota d'agua o de llárima: pola so forma de gota allargada qu'ameyoraba la proteición de la pierna adelantrada.
Rodela: escudu redondu de metal emplegáu hasta'l sieglu XVI n'Europa.
Targe: escudu tradicional d'Escocia.
Tarja: escudu medieval que cubría tol cuerpu.

Retruques d'escudos romanos del 70 d. C.

Scutum: escudu del Imperiu romanu utilizáu pola infantería pesada (lexonarios). Partiendo del Clipeus griegu, de forma circular, el scutum tenía una forma más afecha a la forma del cuerpu humanu. Podía ser ovaláu o rectangular (forma de puerta), y taba fechu de madera sólido o compuestu d'un armazón de madera recubierto y de capes metáliques. Vistu de banda, el scutum toma una forma curva que protexía meyor d'ataques que proveníen de los lladrales. Anque'l so perfil curvado permaneció inalteráu a lo llargo de los sieglos, la so forma camudó llevemente. Mientres los tiempos de la República yera ovalada, y asina se caltuvo dellos años mientres l'Imperiu, hasta que s'empezar a emplegar la forma rectangular. Tenía un gran tamañu y constituyía una escelente defensa pa los lexonarios romanos, ensin que'l so pesu aportara a una carga o una estobisa pa quien lo portara. Abellugáu tres él, el lexonariu neutralizaba les acometíes de los enemigos, pa dempués, dende la so posición guarnida, atacar cola so gladius, o espada curtia romana. El so usu yera esencial nes formaciones en tortúa, comúnmente emplegaes poles lexones romanes mientres el combate. El so usu perder en favor del escudu ovaláu (d'inspiración bárbara) de forma progresiva, a partir del sieglu III.

Partes d'un escudu medieval

Escudu de llárima con toles partes d'un escudu.

L'escudu medieval taba principalmente constituyíu de:

Umbo. El umbo yera la pieza que s'asitia na parte central esterna de los escudos, pa dar un calter ofensivu a felicidá arma diseñada primeramente con fines defensivos.
Enarmas. Yeren les correes de cueru d'agarre xuníes a la parte posterior de los escudos.
Tiracol. Yeren les correes de cueru que dacuando diben provistes de petrina que sirvíen pa portar los escudos.
Contera. Yera l'escayu asitiáu na parte inferior que sirvía pa reforzar los cantos y en dellos casos pa clavar l'escudu.
Refuerzos radiales. Yeren los refuerzos de metal alredor del escudu qu'ameyoraben la so resistencia.

Referencies

Enllaces esternos

Artículu completu dedicáu a los escudos romanos a lo llargo de les dómines
Evolución histórica de los escudos, dende'l aspis griegu hasta la rodela
Partes ameyoraes d'un escudu medieval (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).