Gevuina ablana
Gevuina ablana ye la única especie del xéneru Gevuina, de la familia Proteaceae. Conocer colos nomes vulgares de ablanar, ablanar chilena o gevuin y ye un árbol siempreverde monoico. Crez nos montes templaos de Chile y d'Arxentina, ente los 35 y los 44º de llatitú Sur. Los colonizadores españoles llamar ablanar pola semeyanza de los sos frutos colos de Corylus ablana, l'ablanar común o européu.
Descripción
editarYe un árbol d'ente 3 y 20 m d'altor, con tueru d'unos 5 dm de diámetru, que puede crecer rectu o ramificáu dende'l suelu. Les fueyes son compuestes imparipinnaes con foliolos de testura coriácea y cantu serrucháu. Destacar pola so xamasca verde brillante, según polos sos biltos nuevos con un tomentu ferrugíneo. Les sos flores son hermafrodites, pequeñes, de color blancu cremosu y arrexuntar de dos en dos en recímanos llargos y axilares. El so frutu, l'ablana, ye una nuez negra, con pericarpiu maderizu y cotiledones blancos comestibles. Mientres el so desenvolvimientu presenta cambeos de coloración de verde a colloráu y finalmente pardu escuru nel maduror.
Cultivu y usos
editarPresenta múltiples usos como maderera, melífera y ornamental, destacar la producción de frutos aptos pa la industria cosmético, farmacolóxica y d'alimentos. La madera úsase pocu na calefacción, por cuenta de la so baxa capacidá calórica; sicasí, el contraste ente'l so color claru con vetes castañu escures facer curiosa pa trabayos d'artesanía, ebanistería y revestimiento de parés interiores. La miel producida col néctar de les sos flores ye bastante apreciada llocalmente. Tien una aceptable resistencia a les xelaes; siquier −12 °C en maduror. Esti árbol foi introducíu en Gran Bretaña en 1826. Crez bien n'Irlanda, Escocia, Nueva Zelanda, California y delles partes d'Inglaterra; esisten pocos especímenes cultivaos n'EspañaError de cita: Etiqueta <ref>
non válida; nomes non válidos, p.ex. demasiaos y la mariña noroeste del Pacíficu d'Estaos Xuníos.[2] L'árbol más altu nes Islles Britániques mide 17 m. En Seattle, Washington, esguiles y aves comen de les sos granes. Crez bien en clima templáu oceánicu con temperatures fresques y onde les xelaes son comunes. La mayor parte de les ablanes que tán a la venta recoyer en montes mientres la seronda (marzu-abril), pero tán desenvolviéndose variedaes de mayor rendimientu en Chile y en Nueva Zelanda. El frutu consúmese crudu, fervíu o turráu y ta empezando a usase en pastelería. Les granes contienen 12% de proteína, 49% d'aceite y 24% de carbohidratos.[3] L'aceite d'ablanes tien usos alimenticios y cosméticos; ye ricu en antioxidantes y ayuda a combatir el colesterol. La nuez ye bona fonte de vitamina E (a-tocotrienol) y beta-caroteno. L'aceite como ingrediente cosméticu pal tratamientu de la piel pola so fonte natural d'Omega 7. L'aceite utilízase como ingrediente pa la ellaboración de proteutores solares.[4][5]
Taxonomía
editarGevuina ablana describióse por Juan Ignacio Molina y espublizóse en Saggio sulla Storia Naturale cel Chili . . . 184. 1782.[6]
- Quadria ablana C.F.Gaertn.
- Quadria heterophylla Ruiz & Pav.[7]
Referencies
editar- ↑ García, N., y C. Ormazábal (2008). Árboles Nativos de Chile. Santiago: Enersis S.A, páx. 196. Consultáu'l 2011.
- ↑ «Gevuina ablana en Washington Park Arboretum». Seattle Government. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-03-24. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
- ↑ Facciola. S. Cornucopia - A Source Book of Edible Plants. Kampong Publications 1990 ISBN 0-9628087-0-9
- ↑ A Bertoli, C. et al. Characterization of Chilean hazelnut (Gevuina ablana Mol) seed oil. Journal of the American Oil Chemists' Society) agostu de 1998. Vol. 75, N° 8, páxines 1037-1040.
- ↑ FR 2681530 A1 (SO.F.I.A. Cosmetiques (S.A.R.L.)) 26.03.1993
- ↑ Gevuina ablana en Trópicos
- ↑ Gevuina ablana en PlantList
Bibliografía y enllaces esternos
editar- Rodríguez, Roberto; Mathei, Oscar y Quezada, Max. (1983). Flora arbórea de Chile.. Concepción: Universidá de Concepción. 408 p..
- Toursarkissian, Martín. (1980). Plantes melecinales d'Arxentina: los sos nomes botánicos, vulgares, usos y distribución xeográfica. Hemisferiu Sur. Buenos Aires.
- Zuloaga, F. O., O. Morrone, M. J. Belgrano, C. Marticorena & E. Marchesi. (eds.) 2008. Catálogo de las plantas vasculares del Cono Sur (Arxentina, Sur de Brasil, Chile, Paraguay y Uruguái). Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 107(1): i–xcvi, 1–983; 107(2): i–xx, 985–2286; 107(3): i–xxi, 2287–3348.
Enllaces esternos
editar- «Gevuina ablana». Enciclopedia de la Flora Chilena. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
- «Gevuina ablana n'Escocia». PlantenTuin Esveld. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
- «Gevuina ablana: Potencial pa nueces comerciales». Acta Horticulturae. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
- «Una nuez de clima frescu na familia de plantes tropical de les proteácees». New Zealand Crop & Food Research. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-10-14. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
Wikispecies tien un artículu sobre Gevuina ablana. |