Sondika
L'anteiglesia de Sondica (n'euskera y oficialmente Sondika[2]) ye un conceyu de la provincia de Vizcaya nel País Vascu, España. Ta asitiáu na contorna del Valle de Asúa a escasos 5 km de Bilbao. En Sondica allúgase parte del aeropuertu de Bilbao. Ye unu de los conceyos, xunto con tolos de la contorna, d'espansión del Gran Bilbao, dada la saturación poblacional de dambes márxenes de la ría de Bilbao.
 Sondika | |||
|---|---|---|---|
_-_LEBB.jpg) | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  País Vascu | ||
| Provincia |  Vizcaya | ||
Comarcas (es)  | Gran Bilbao | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
| Alcalde de Sondika | Gorka Carro Bilbao | ||
| Nome oficial | Sondika (eu)[1] | ||
| Códigu postal |
48150 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 43°17′57″N 2°55′34″W / 43.2991°N 2.9261°O | ||
  Sondika Sondika (España) | |||
| Superficie | 6 km² | ||
| Altitú | 27 m | ||
| Llenda con | Bilbao, Erandio, Loiu y Zamudio | ||
| Demografía | |||
| Población |
4523 hab. (2023) - 2173 homes (2019) - 2329 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | ? % de Gran Bilbao | ||
| Densidá | 753,83 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| sondika.net | |||
 | |||
El so nucleu principal ye Basozábal, con 3748 habitantes,[3] asitiáu xuntu en cantu sur del aeropuertu, según Izarza,[4] con una población de 568 habitantes.[3] L'área industrial alcuéntrase práuticamente de forma esclusiva nel área de Berreteaga y l'área de Sangróniz.
Historia
editarSegún diversos autores que s'ocuparon d'estudiar la hestoria de la anteiglesia, Sondika nun ye una paraxa puramente tal, sinón el conglomeráu de los barrios que formen dichu conceyu.[5]
L'orixe de la llocalidá asitiar nel sieglu XII, cuando los señores de Asua construyeron una ilesia so la advocación de San Juan Bautista, pa facilitar l'asistencia a los oficios relixosos a los sos vasallos, qu'hasta entós debíen d'allegar a la relativamente alloñada parroquia de Santa María d'Erandio. Alredor d'esti templu, adulces foise creando'l nucleu urbanu.
En 1725 foi edificáu'l Molín de Vientu de Artxanda, pioneru en Bizkaia d'esti tipu de molinos.
Mientres la guerra de la Independencia y les guerres carlistes, Sondika sufrió'l pasu de les distintos exércitos. Los reximientos que s'agospiaron en Sondika de 1804 a 1830 fueron primero los nacionales, depués los franceses, más tarde los milicianos armaos y por fin los realistes y constitucionalistas.[6]
En 1940 producióse l'alcuerdu pa instalar nes sos cercaníes l'aeropuertu de Vizcaya, pero les obres fueron con lentitú y hasta'l 19 de setiembre de 1948 nun aterrizó'l primer avión, de la compañía Aviaco procedente de Madrid. La ilesia de San Xuan Bautista foi destruyida por cuenta de les obres de construcción del aeropuertu.
En 1966 Sondika foi anexonáu a Bilbao xunto colos conceyos d'Erandio, Derio, Zamudio y Loiu por decretu del 30 de marzu.[7] El 1 de xineru de 1983 Sondika segregóse de Bilbao por decretu del 20 d'avientu de 1982, constituyéndose en conceyu coles llendes de 1966.
Mientres la madrugada del 24 d'abril de 1985, foi dafechu destruyíu'l conceyu por un atentáu realizáu con botelles de líquidu inflamable. Na quema, que destruyó tol edificiu, construyíu en 1929, perdiéronse los archivos municipales. Nun s'afayó a los culpables, pero rellacionó l'ataque con un duru conflictu que'l consistoriu tenía colos taxistes por un problema de tarifes en rellación col aeropuertu.
Patrimoniu históricu
editar- Ermita de Santa Cruz.[8] Barriu de Goiri. Nel dintel lleva inscrites una cruz y la fecha de 1935 que data la edificación del nuevu allugamientu. Restaurada nel añu 1984.
- Ermita de San Martín. Barriu de Izarza, nel centru d'una campa. Apaez per primer vegada mentada nel añu 1690.
- Ermita de San Roque. Asitiar na fastera norte del monte Artxanda. Foi dafechu reedificada en 1980. D'antiguo los fieles de la anteiglesia de Sondika y Begoña, tando próximos los ímites respeutivos, allegaben a ella pa faer rogativas por seques.
- Caserío Torretxu.[9] Asitiáu en Sangróniz, posiblemente trátase de la torre del llinaxe d'esti apellíu. Trátase d'una construcción a dos agües con murios de sillería. Caltién dellos vanos orixinales, el más importante de los cualos ye apuntáu. Anguaño tópase bien degradáu y perdió parte del so altor.
- Hai que destacar dientro de l'arquiteutura funcional les escueles de barriada de Izarza de módulu senciellu y l'antiguu consistoriu, sede actual de dellos servicios del Gobiernu Vascu. Trátase d'un palaciu neobarrocu al igual que'l Batzoki, edificiu cúbicu a cuatro agües.
- Al respeutive de los caseríos y construcciones populares, a pesar de los numberosos tresformamientos inda s'aprecien en dalgunos les vieyes estructures d'armazón como asocede al de Kaminoa, en Izarza; Aresti Erdikoa, en Aresti bidea; Boskotxe, en Beike; Etxepinto, en Asua; Enekone, y Gaskoetxe, en Sangroniz. Caseríos qie fueron construyíos a lo llargo de la segunda metá del sieglu XVI y principios del siguiente. Más tardíos, de fines del sieglu XVIII, son los de Larrondo Goikoa y Ugalde.
- Nel siguiente sieglu los edificios más destacaos de Sondika tocantes a arquiteutura rural son el caserío Palacios en Beike y el Palaciu de la Fola.
- Mientres el sieglu XIX asistimos a un cambéu nel que les cases de llabranza prescinden del portalada y sustituyir por un zaguán interior. Esto asocede nel caserío Berreteaga, edificiu de mampuesto con dos pisos y el teyáu a dos vertientes.
- Molín de Vientu de Artxanda. Foi edificáu en 1725 a medies ente Manuel de Bildosola, principal propietariu, y Juan d'Herrero, que cuntaba con un terciu de la posesión. Foi'l pioneru en Bizkaia d'estos molinos.
Política
editarLes últimes eleiciones municipales celebraes nel añu 2015 dieron la siguiente resultancia:
| Partíu políticu | 2015[10] | 2011[11] | 2007[12] | 2003[13] | 1999[14] | 1995[15] | 1991[16] | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partíu Nacionalista Vascu (EAJ-PNV) | 56,67% | 7 | 53,58% | 6 | 62,02% | 8 | 62,55% | 8 | 60,87% | 7 | 58,62% | 8 | 64,84% | 9 |
| Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu | 27,22% | 3 | 23,91% | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Partíu Socialista d'Euskadi-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE) | 7,38% | 1 | 9,55% | 1 | 12,07% | 1 | 11,37% | 1 | 8,05% | 1 | 7,73% | 1 | 6,58% | 0 |
| Partíu Popular (PP) | 5,24% | 0 | 9,43% | 1 | 9,99% | 1 | 11,91% | 1 | 9,82% | 1 | 7,15% | 0 | - | - |
| Eusko Alkartasuna (EA) | - | - | - | - | 8,09% | 1 | 8,27% | 1 | 4,83% | 0 | 10,09% | 1 | 9,89% | 1 |
| Ezker Batua-Berdeak (EB-B) | - | - | - | - | 5,88% | 0 | 4,07% | 0 | - | - | - | - | - | - |
| Euskal Herritarrok (EH) | - | - | - | - | - | - | - | - | 15,26% | 2 | - | - | - | - |
| Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 12,98% | 1 | 13,96% | 1 |
| Euskadiko Ezkerra (EE) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2,06% | 0 |
Personaxes pernomaos
editar- Koldo Aguirre (1939): futbolista internacional que xugó nel Athletic Club.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Ministeriu d'Alministraciones Públiques (ed.): «Variaciones de los conceyos d'España dende 1842.». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de xunu de 2012. Consultáu'l 12 de marzu de 2012.
- ↑ 3,0 3,1 «Población del Padrón Continuu por Unidá Poblacional en 2015». Consultáu'l 8 de xineru de 2017.
- ↑ «Conceyu de Sondika - Nucleos residenciales». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ «Conceyu de Sondika-Historia». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-01-15. Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
- ↑ «Conceyu de Sondika - Historia». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ «Auñamendi Eusko Entziklopedia - Sondika». Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
- ↑ «Conceyu de Sondika - Arquiteutura relixosa». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ «Conceyu de Sondika - Arquiteutura civil». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ ara.cat (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 2015». Consultáu'l 18 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 2011». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 2007». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 2003». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 1999». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 1995». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Sondika 1991». Consultáu'l 19 d'agostu de 2015.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Sondika.
