Idioma emiliano-romañol
El emiliano-romañol (tamién llamáu a cencielles emiliano) ye una llingua del grupu galoitaliano de les Llingües romániques. Falar n'Italia noroccidental, na Emilia-Romaña, nel sur de Lombardía, norte de Toscana (Lunigiana) y nel norte de Les Marche. Tamién s'usa en San Marín.
 'Emiliàn-rumagnòl' | |
|---|---|
| Faláu en |  Italia San Marín
|
| Falantes | 3,5 millones |
| Familia | Llingües indoeuropees Itálicu |
| Alfabetu | Llatín |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | ruque
|
| ISO 639-3 | egl
|
 Estensión del emiliano-romañolo | |
El númberu de falantes na Emilia-Romaña envalorar en 3.500.000 aproximao (datu de 1987). En San Marín el 83% de la población (20.100 habitantes) falen el sanmarinés (datu de 1993), que ye un dialeutu del Emiliano-Romañol. El emiliano-romañol ta reconocíu como llingua minoritaria d'Europa dende 1981 (Informe 4745 del Conseyu d'Europa). Tamién la UNESCO incluyir na so Llibru Coloráu de les Llingües Amenaciaes, ente los idiomes dignos de proteición. L'autoridá de rexistru de la norma ISO 639-3 asignó-y el códigu "EML".
N'Italia tradicionalmente denominóse-y "dialetto" (dialeutu), terminoloxía que puede resultar confusa fuera d'Italia yá que el emiliano-romañol nun ye una variante dialeutal del italianu, sinón una evolución paralela del llatín. Les variedaes de emiliano-romañol tienen traces morfolóxiques, sintácticos y léxicos estremaos del italianu, y de fechu comparten un bon númberu d'isogloses col galorromance y el occitanorromance que nun son compartíes poles llingües italianes centromeridionales.
Clasificación llingüística
editar- Indoeuropéu
- Itálicu
- Románicu
- Románicu occidental
- Cisalpinu
- Galo-italianu
- Emiliano-romañol
- Galo-italianu
- Cisalpinu
- Románicu occidental
- Románicu
- Itálicu
Dialeutos
editarLos dialeutos del emiliano-romañol estremar en dos componentes principales, cada unu de los cualos inclúi distintos subdialeutos.
N'Emiliano los subdialeutos son:
- Emiliano Occidental
- Emiliano Central
- Emiliano Oriental
- Lunigiano
- Mantuano
- Sanmarinés
- Vogherese-Pavese
Y en Romañol esisten:
- Romañol del Norte
- Romañol del Sur
Léxicu comparáu
editarLa siguiente tabla compara dellos cambeos fonéticos, como la cayida de vocales finales y palatalizaciones diverses en emiliano-romañol y otres variedaes galoitalianes:
LLATÍN NŎCTE(M) LĂCTE(M) FĂCTU(M) CĂNE(M) HŎMINE(M) LUPU(M) Galoitaliano Lombardu nɔʧ laʧ faʧ ca ɔm luf Ligur lajt /
loet(y)fajt can ommo lô Emiliano nɔt lat fat can ɔmen lauv Vénetu note late fato can ɔmo lupo Italianu
estándarnɔtte latte fatto cane uomo lupo
Comparanza léxica
editarLos numberales en distintes variedaes galoitalianes son:[1]
GLOSA Ligur Piamontés Lombardu Romañol '1' yŋ / yna jyŋ / jyna vyŋ / vɶna oŋ / ona '2' dui / duːy dui / duɛ dyː / dɔ duː / dʌo '3' trei / trɛː trei / trɛ triː / trɛ triː / trai '4' kwatru kwɒtr kwater kwaːter '5' siŋkwe ʦiŋk ʦiŋk θyŋk(w) '6' seːi seːʒ seːs siː '7' sɛte sɛt sɛt sɛːt '8' øel to øːt vɔt ɔːt '9' nøːve nøv nɶf nonːv '10' deːʒy deːʒ deːs diːz
Los numberales '1', '2' y '3' estremen ente formes de masculín y femenín.
Referencies
editar
Consulta la edición de Wikipedia n'idioma emiliano-romañol.
Datos: Q242648
