Peumus boldus
El boldo (Peumus boldus) ye la única especie del xéneru monotípicu Peumus, de la familia de les monimiacees. Esti árbol distribúyese pol centru de Chile, les sierres Pampeanas del centru de l'Arxentina, y sierres del sur de Perú. Les sos fueyes, de fuerte arume, utilizar con propósitos culinarios y melecinales, sobremanera n'América Llatina.
.jpg)
Carauterístiques
editarEl boldo ye un árbol de medianu tamañu, perteneciente a la familia Monimiaceae. Puede superar los 15 metros d'altor; de bien lenta crecedera, tardando delles decenes d'años p'algamar un tamañu adultu, xeneralmente alcuéntrase-y como un arbustu o árbol pequeñu, en parte porque la mayoría de los individuos güei esistentes son productu de rebrote dende tocón. Ye de xamasca perenne, con fueyes opuestes, ovoides, de 3 a 7 cm de llargor al cabu d'un curtiu peciolu, de color verde brillante; el viesu ye más pálidu y amuesa pubescencies.
Florece ente agostu y setiembre nel so hábitat nativu. Les inflorescencies presentar en pequeños recímanos d'unes 12 flores pequeñes de color ablancazáu. Les flores amuesen polo xeneral siete pétalos, d'alredor de 1 cm de llargu; les masculines estremar polos numberosos estames curvaos. El boldo ye dioicu, esto ye, les flores son unisexuaes y cada espécime presentar de namái un sexu; ye necesaria la proximidá d'exemplares masculinos y femeninos por que la polinización —llevada a cabu davezu por inseutos— prodúzase. Los frutos son drupes de pequeñu tamañu (alredor de 2 cm de diámetru), color verde y sabor duce.
Distribución
editarYe un árbol endémicu de los Andes en Chile y Arxentina, de la sierra sur de Perú, creciendo nes zones monteses y de climes templaos de los departamentos de Tacna (Tarata), Moquegua (Omate) y na sierra sur del departamentu de Puno; y en Chile, crez na zona central dende'l sur de la Rexón de Coquimbo (IV Rexón) a la contorna de La Unión (X Rexón) dende los 33 a 40° latitud sur.
Hábitat
editarYe un componente bien importante nel monte esclerófilo, especialmente na zona costera, onde s'acomuñar principalmente a peumo y litre.
Prefier suelos pocu húmedos, y ye llixeramente acidófilu. Ye namái moderadamente resistente al fríu, y rique de lluz solar constante. Multiplicar por granes, pero los plantíos realícense de normal por aciu fraes de madera nuevo.
Principios activos
editar- Aceite esencial con componentes monoterpénicos (alcanfor)
- Alcaloides benciltetrahidroisoquinoleínicos con nucleu aporfinoide (0,2-0,5 %), siendo'l mayoritariu la boldina
El principiu activu de les mesmes ye un alcaloide, la boldina, que tien efeutos coleréticos, colagogos y diuréticos; presenta tamién concentraciones menores d'otros alcaloides, especialmente isoboldina y laurotenina. De les fueyes estrayer tamién un 2 % d'aceite esencial, fuertemente arumosu, ricu en eucaliptol y ascaridol. Encamiéntase la so moderación. Estes mesmes propiedaes faíen que-y lo encamentara a empiezos del sieglu XX como antihelmíntico.
Propiedaes
editarEl frutu del boldo ye comestible, y foi consumíu crudu y cocíu dende la dómina precolombina. La corteza, rica en taníns, emplégase tamién na curtiembre. Sicasí, el más apreciáu de los sos productos son les fueyes, utilizaes pa la preparación de fervinchos dixestivos, pal tratamientu de la vesícula y de les afecciones hepátiques.
Melecinales
editar
Del boldo utilícense: les fueyes fresques o seques y los frutos.[2] Conózse-y popularmente en Guatemala tamién por llimonucu.[3]
- Aguiya les funciones dixestives al aumentar la secreción biliar.[4] Contién boldina que ye hepatoprotector.[5] Utilízase un fervinchu con media cuyaradina de fueyes de boldo nuna taza d'agua.
- Actúa tamién sobre'l sistema nerviosu causando suañu y leve anestesia.
- Ye diuréticu. El fervinchu de boldo, pero tamién l'aceite de boldo a razón de 5 gotes, foi atopáu beneficiosu nes infeiciones génitourinarias.
- El fervinchu de fueyes usar pa tratar afecciones gastrointestinales (dispepsia, flatulencia, gastritis, indixestión, úlcera),[6] hepátiques (cálculos, ictericia, cólicu, insuficiencia y litiasis biliar, inflamación)[7] y genitourinarias (gonorrea, nefritis, sífilis, uretritis), xaqueca, gota y reumatismu.
- Les fueyes machucaes aplíquense tópicamente pa curar raspones y llagues. Los baños calientes fomentos y cataplasmes usar pa tratar reumatismu, hidropesía, sífilis, migraña y cefalea.[8]
- El zusmiu de la fueya fresca usar pa dolor d'oyíos.[9] El vinu, xarabe, tintura y mestranzu de les fueyes fresques usar pa tratar afeccionnes hepátiques y reumátiques).[10] El cocimientu de la corteza usar pa dolor d'estómagu, tos y debilidaes nervioses.[11]
- Principios activos: Un alcaloide, la boldina, anque en bien poca cantidá, ye abonda por que sirva como remediu.[4]
- Contraindicaciones: En casos d'obstrucción de les vias biliares. Nel embaranzu, pol so conteníu d'alcaloides. La boldrina por demás puede resultar tóxica. Como síntomes d'intoxicación amuésase gran escitación, reflexos y respiración esaxerada, qu'inclusive puede causar la muerte.
Usos
editarAtopáronse restos de fueyes de boldo usaes polos seres humanos hai unos 14 500 años nel sitiu arqueológicoo de Monte Verde, llugar que s'atopa daqué más al sur del so área de distribución actual y créese que nesa dómina, el final de la última glaciación, la so llende sur atopábase inda más alloñáu, polo que les fueyes llegaríen al llugar al traviés d'intercambiu con otros grupos.
Pol so usu comercial, (estracción de la boldina), el cultivu del boldo introducióse a Europa y África del Norte.
Toxicidá
editarEn 2007, revelóse que'l boldo tenía toxines que faíen desaconsejable el so consumu. Nun programa de radio, Irene Litvan, una neuróloga uruguaya, citó estudios realizaos n'Alemaña y Francia onde se demostraría la so toxicidá. Sicasí la doctora desmintióse argumentando que se confundiera, pos n'otros países llamábase boldo a otra planta.[12][13]
En 2009, l'Axencia Europea de Melecines evaluó'l boldo de la siguiente manera:
La fueya de boldo contién l'alcaloide boldina. La fueya de boldo tamién contién 2-4% d'aceite volátil. Los componentes principales reportaos son: ascaridol (16-38%), 1,8-cineol (11-39%) y p-cimeno (9-29%) (Bradley, 2006). Ascaridol ye altamente tóxicu, y esto plantega duldes sobre la idoneidad de la fueya de boldo nes melecines herbarios tradicionales[ensin referencies].
Reparáronse efeutos albortivos y teratogénico n'aguarones con altes dosis d'un estractu etanólico secu y boldina.
La mayoría de les investigaciones lleváronse a cabu utilizando solu boldina. Hai poca información utilizando preparaciones a base de fueya entera de boldo y, onde se reportaron estudios, los detalles de les preparaciones suelen ser escasos. Nun hai estudios de carcinogenicidad o genotoxicidad reportaos con preparaos herbales a base de fueya de boldo.
L'aceite de boldo nun tien de ser utilizáu internamente o externamente. Cuando s'utiliza la fueya de boldo, la esposición total al ascaridol tien d'evaluase dende'l puntu de vista de la seguridá. Los niveles d'ascaridol en melecines a base de yerbes tienen de ser cuantificaos. En vista de la baxa solubilidá n'agua del ascaridol, podría aceptase l'usu d'estractos aguacientos incluyendos tisanas. Sicasí, l'usu d'estractos etanólicos de fueyes de boldo nun se considera aceptable en melecines a base de plantes tradicionales, en vista de los niveles potencialmente altos del constituyente ascaridol tóxicu.[14]
Taxonomía
editarPeumus boldus describióse por Juan Ignacio Molina y espublizóse en Saggio sulla Storia Naturale cel Chili... 185, 350, nel añu 1782.[15]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ García, N., y C. Ormazábal (2008). Árboles Nativos de Chile. Santiago: Enersis S.A, páx. 196. Consultáu'l 2011.
- ↑ (PASSE), 2008. Páx. 95 a 98
- ↑ (Cáceres), 1996. Páx. 94 a 96
- ↑ 4,0 4,1 (FORÉS), 1997
- ↑ (PASSE), 2008. Páx. 95.
- ↑ (Farga C. Lastra J.), 1988. Páx. 20
- ↑ (Zin J. Weiss C.), 1980. Páx. 73.
- ↑ (De Feo V.) 1992, Fitoterapia 63:417.
- ↑ García H. 1991. Páx. 44.
- ↑ (Zin J. Weiss C.), 1980. Páx. 73.
- ↑ (Farga C. Lastra J.), 1988. Páx. 20
- ↑ Leonardo Haberkorn (4 de payares de 2009). «yerba bono-que-fai-mal.html Boldo: la yerba bono que fai mal».
- ↑ Committee on Herbal Melecinal Products (HMPC). «Assessment Report on Peumus boldus Molina , Folium - Doc. Ref.: EMEA/HMPC/591131/2007». European Medicines Agency.
- ↑ Committee on Herbal Melecinal Products (HMPC). «Assessment Report on Peumus boldus Molina, Folium - Doc. Ref.: EMEA/HMPC/591131/2007». European Medicines Agency.
- ↑ Peumus boldus en Trópicos
- ↑ Peumus boldus en PlantList
Bibliografía
editar- OTC News.- 2 (4): avientu de 1999.- páxs. 33-35
- «Plantes chilenes cultivaes n'España». Plantes de la flora de Chile cultivaes n'España. Consultáu'l 27 de xunu de 2009.
- Marticorena, C. & M. Quezada. 1985. Catálogu de la Flora Vascular de Chile. Gayana, Bot. 42: 1–157.
- Zuloaga, F. O., O. Morrone, M. J. Belgrano, C. Marticorena & E. Marchesi. (eds.) 2008. Catálogo de las plantas vasculares del Cono Sur (Arxentina, Sur de Brasil, Chile, Paraguái y Uruguái). Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 107(1): i–xcvi, 1–983; 107(2): i–xx, 985–2286; 107(3): i–xxi, 2287–3348.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Peumus boldus.
| Wikispecies tien un artículu sobre Peumus. |
Datos: Q833994- Multimedia: Peumus boldus
Especies: Peumus boldus
