Garganta del Villar
Garganta del Villar ye un conceyu de la comarca d'El Barco de Ávila-Piedrahíta, asitiáu na parte alta del valle del ríu Alberche, na aguada sur de La Serrota, na provincia d'Ávila, Comunidá Autónoma de Castiella y Lleón, n'España. Pertenez al partíu xudicial de Piedrahíta.
Garganta del Villar | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia d'Ávila | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Garganta del Villar (es) | José Santana Gómez | ||||
Nome oficial | Garganta del Villar (es)[1] | ||||
Nome llocal | Garganta del Villar (es) | ||||
Códigu postal |
05134 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 40°26′56″N 5°06′15″W / 40.448888888889°N 5.1041666666667°O | ||||
Superficie | 18.57 km² | ||||
Altitú | 1462 m | ||||
Llenda con | Navadijos, San Martín de la Vega del Alberche, Villafranca de la Sierra, Navacepedilla de Corneja y Cepeda la Mora | ||||
Demografía | |||||
Población |
41 hab. (2023) - 27 homes (2019) - 12 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.03% de provincia d'Ávila | ||||
Densidá | 2,21 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
gargantadelvillar.es | |||||
Xeografía
editarEl conceyu ta asitiáu:
Atiesta colos términos municipales de Villafranca de la Sierra al norte, Navadijos al sur, Cepeda la Mora al este y San Martín de la Vega del Alberche al oeste.
Noroeste: Navacepedilla de Corneja | Norte: Villafranca de la Sierra | Nordeste: Cepeda la Mora |
Oeste: Villafranca de la Sierra, San Martín de la Vega del Alberche | Este: Cepeda la Mora | |
Suroeste San Martín de la Vega del Alberche | Sur: Navadijos | Sureste: Navadijos |
El clima ye fríu, con iviernos llargos y branos curtios, anque bien sanu.
El pueblu componer de 87 viviendes familiares (2005), toes elles interconectaes cola rede de distribución y saneamientu d'agües. La práutica totalidá de les sos cais, en bon estáu de caltenimientu, tán pavimentadas; disponen d'allumáu públicu y serviciu de recoyida de residuos. La capacidá de los depósitos d'agua de la llocalidá ye de 19 m³, suficiente, en condiciones normales, p'abastecer a la población estacional máxima, envalorada nunes 150 persones. Pa finales de 2010 prevese que rematen les obres de la depuradora d'agües residuales de la llocalidá.
El so principal mediu de vida ye l'aprovechamientu estensivu de la ganadería bovina (raza avileña-negra ibérica). Esisten dellos bebederos en bon estáu de caltenimientu, bona parte d'usu común, tremaos pol so territoriu, que son utilizaos polos ganaos pa beber.
El términu municipal ta percorríu d'oeste a este pol ríu Alberche y de noroeste a sureste pol regueru Gil, que desagua nel primeru, a pocu más d'un quilómetru del centru de la llocalidá, en recoyendo les agües del regueru Toru. El términu apaez cartografiado na fueya númberu 555 del Mapa Topográficu Nacional (escala 1:50.000).
Proteición medioambiental
editar- Más de la metá del so territoriu ta protexíu ambientalmente, formando parte del Espaciu natural de les Sierres de la Paramera y Serrota.
- La ribera del ríu Alberche al so pasu pol términu municipal ta protexida, calificada como Llugar d'Interés Comuñal, formando parte del LIC Riberes del Río Alberche y afluentes, perteneciente a la Rede Natura 2000 de Castiella y Lleón.
Historia
editarAnque nun esiste hasta'l momentu resto prehistóricu dalgunu na so xurisdicción, bien pudiera'l so territoriu tar habitáu por dalgún pueblu celtíberu. De los árabes tampoco esisten muertes, anque se tien constancia que na dómina de Reconquistar habitaben los estensos montes que cubríen estes sierres quemaos insistentemente- hasta la so espulsión definitiva de la rexón. Prueba d'ello ye'l topónimu «Fragua de los Moros» emplegáu entá pa identificar un llugar del conceyu.
En tiempos d'Alfonsu X entró a formar parte del Señoríu de Valdecorneja nel Altu Alberche, con cabeza na villa de Piedrahita. El desenvolvimientu del territoriu serranu llevó a la necesidá d'estremalo en trés partes que, xunto colos otros trés «Quartos» esistentes nel llanu, daben un total de seis zones alministratives que pasaron a denominase Sexmos, el primeru de los cualos, según figura na documentación del Acomuño de Villa y Tierra de 1442, taba formáu polos conceyos de Garganta, San Martín de la Vega y San Martín del Pimpollar.
Los Conceyos de los Sexmos de la Sierra fueron los más importantes de la Tierra de Piedrahíta, por cuenta de la so riqueza forestal y ganadero, y por eso fueron obligaos a abastecer a la Villa de madera y carne.
Doña Constanza Sarmiento y don Gutierre Gómez de Toledo nel «Llibru del Ordenamientu de la madera» o tamién llamáu «Provisión que se declara que los conceyos de la sierra traigan a vender madera» de 1417 mandaron a San Martín de la Vega, Garganta del Villar con Navadijos, San Martín del Pimpollar con Navalsauz, Navarredonda, ºy Hoyos y Navacepeda, llevar 150 carretaes de madera cada añu a la villa, magar que namái San Martín del Pimpollar, Navarredonda, y Hoyos y Hoyos teníen «mesmos» de pinares y deveses según les ordenances de 1405. Dende mayu a payares, yá que mientres los otros meses el tresporte de la sierra a la villa yera difícil, apurriríen un sestu cada mes del total de la madera nos martes de cada selmana, y hasta la hora de mises del día siguiente tener na plaza pa vendela. A la «campana» de Garganta (incluyendo'l so anexu Navadijos) correspondió-y apurrir 20 carretaes: 6 de tabla aserradiza, 6 de vigues d'a cuatro, 3 de vigones y 5 de terciales.
Tamién en 1462 alcordóse que los Conceyos de la Sierra dieren dende'l 9 de payares hasta'l día de «carnestoliendas» 35 vaques, pagando'l mayordomu del conceyu tasar per cada vaca al so propietariu, correspondiendo a la campana de Garganta 3 vaques na repartida.
El conceyu de Garganta del Villar en 1444 entendía amás del so actual territoriu'l de Navadijos y el de los llugares d'Altu Pasu (güei sumíos). En Garganta moraba'l sexmero mayor del Conceyu. Fontes escrites calteníes de los Archivos medievales de la dómina certifiquen que nel añu 1467 quemar en Garganta 58 cases y 1 hospital, lo cual supunxo la práutica desapaición del pueblu, fechu que s'acota comprobando la cayida na recaldación d'impuestos provenientes d'esti conceyu n'años posteriores. L'Acomuño de Villa y Tierra amuesa como ayudaba a los pueblos que tenía so la so proteición, asina s'incluyíen nes reparties a la villa y tierra una cantidá de 200 maravedis per cada casa quemada. Gracies a ello los sos moradores pudieron reconstruyir el pueblu.
La creación de la Cabaña Real de Carreteros polos Reis Católicos en 1497 contribuyó al rellanzamientu de la economía española como elementu dinamizador del tresporte per carretera a lo llargo y anchu de la xeografía nacional. Dende'l principiu Garganta del Villar perteneció a la Cabaña y ente otros beneficios, colos que cuntaben los sos vecinos, atopábase la exención d'emprestar el serviciu militar. Reinando Felipe IV, ensin razón nin derechu, esíxese la prestación del serviciu militar a los carreteros del sexmo de Sierra (integráu polos pueblos de Hoyos del Espino, Navarredonda, San Martín del Pimpollar, Garganta del Villar y llugares anexos). Estos reclamen y el Rei, con fecha 20 de marzu de 1638, da orde de suspender la recluta, al empar que-yos solicita rellación de carretes disponibles al serviciu de la Corona. Axúntense los sexmeros en Navarredonda y ufierten 815 carretes “emprestes p'arrincar y sirvir a S. M.”. Pa un tresporte de trigu dende Madrid hasta Sevilla demándense 600 carretes que se parten según el númberu de vecinos, correspondiendo a Garganta del Villar 80 carretes por cuntar con 87 vecinos. Cada carreta yera sirvida por trés gües negros ibéricos (dos xuncíos y unu de revezo).
Nel añu 1752, según descríbese nel Catastru d'Ensenada el pueblu tenía 42 vecinos qu'habitaben 37 cases. Amás d'otros dos cases zarraes disponer de la casa del Conceyu, un molín d'agua, una tabierna, una fragua y una carnicería. Ente los sos habitantes declarábense 36 como llabradores y 10 como xornaleros. Collechábase llinu, cebada y centenu y ente los productos ganaderos atopábense llana, magüetos, borregos, potros, gochos y pollinos. La cabana ganadera cuntaba con 1.930 cabeces d'ovín, 421 de vacunu, 35 de caballar y 110 de porcín. Practicábase la villar_3184/alzada-2006_266600.html alzada (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).; la metá del añu 1.500 oveyes y 200 reses vacunos pastiaben n'Estremadura, onde se disponía de deveses arrendaes.
El censu de Floridablanca de 1787 da una población de 223 habitantes pal conceyu.
Según el Diccionariu de Madoz en 1849 disponía de 40 cases, ocupaes por 48 vecinos que sumaben 178 almes; el presupuestu municipal xubía a 1.400 reales.[2]
En 1950 yeren 68 los edificios destinaos a vivienda, ocupaos por 241 habitantes. Esistíen censaes 3.500 cabeces de ganáu lanar y 280 de vacunu, arriendes de 30 de caballar, 25 d'asnal y 70 de gocha.
L'escudu municipal y la bandera fueron diseñaos pol especialista Eduardo Duque y Pindado,[3] y aprobáu por alcuerdu de plenu municipal nel añu 2012.
Alministración
editarL'actual alcalde, Julio Antonio González, ye coles mesmes el Presidente de l'Asociación de Ganaderos de Garganta del Villar.
Llexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Eusebio Gómez Sánchez | UCD |
1983-1987 | Julio Antonio González González | CDS |
1987-1991 | Francisco García Hernández | CDS |
1991-1995 | José Santana Gómez | CDS |
1995-1999 | José Santana Gómez | PP |
1999-2003 | José Santana Gómez | PP |
2003-2007 | José Santana Gómez | PP |
2007-2011 | José Santana Gómez | PP |
2011-2015 | José Santana Gómez | PP |
2015-2019 | Julio Antonio González González | PP |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
Demografía
editar1849 | 1900 | 1935 | 1950 | 1975 | 2001 | 2010 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
178 | 272 | 281 | 241 | 142 | 76 | 49 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: [necesita referencies]) |
Gráfica d'evolución demográfica de Garganta del Villar ente 1900 y 2017 |
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[4] Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Monumentos y llugares d'interés
editar- Ilesia de La nuesa Señora de l'Asunción: construcción del sieglu XVI, d'una nave con cabecera poligonal de cinco lados, de planta rectangular y cubierta de texa.
- Ermita de San Roque: asitiada pela rodiada de la población.
- villar_3184/ponte-romana_253006.html Pontes (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). de la Barrera y l'Arenal.
- Piedra Jorcá, asitiada al norte, nes faldes de La Serrota, a 1.800 metros d'altitú, a unos 2 quilómetros de la llocalidá.
Fiestes
editar- 3 de mayu: fiestes de la Veracruz. Misa con procesión acompañada de dulzaina y puya de bágares.
- 15 d'agostu: Ntra. Sra. de l'Asunción.
- 16 d'agostu: San Roque.
Otros datos d'interés
editarEl serviciu del partíu veterinariu de Garganta del Villar, con sede na llocalidá, nel añu 1935 ocupábase mancomunadamente del cuidu del ganáu sito nel so términu municipal, según del esistente nos términos de Cepeda la Mora, Navadijos y San Martín de la Vega del Alberche, que ye'l so conxuntu entós daquella taben poblaos por 1.858 almes.
Llibru y añu |
---|
|
La so parroquia, so la titularidá de l'Asunción de La nuesa Señora, ta englobada na diócesis d'Ávila, formando parte del arciprestalgu de Valle Amblés. Al mandu de la so Ilesia atopa'l párrocu Rvdo. D. Miguel García Yuste.
Los archivos parroquiales atópense microfilmados y tán almacenaos nel Archivu Diocesanu de la capital abulense.
Na tabla axunta amuésase la fecha de los primeros apuntes de cada llibru.
..
Referencies
editarNotes
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ 2,0 2,1 Madoz, Pascual (Madrid, 1846-1850). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Establecimientu tipográficu de P. Madoz y L. Sagasti. Volume VIII, páx. 313.
- ↑ Ávila, Tribuna de (27 de setiembre de 2012). «villar-yá-lluz-los sos-simbolos-heraldicos/1407600388 Garganta del Villar yá lluz los sos símbolos heráldicos» (castellanu). Consultáu'l 10 de febreru de 2017.
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística (España) (ed.): «Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842 - Garganta del Villar». Consultáu'l 13 d'avientu de 2012.
Bibliografía
editar- DEL SER QUIJANO, Gregorio (ET. AL.) (2006). Historia d'Ávila. Edá Media (sieglos XIV-XV). Ávila: Institución "Gran Duque d'Alba" de la Diputación Provincial. ISBN 84-96433-24-2.
- DE LUIS LÓPEZ, Carmelo (1987). La Comunidá de Villa y Tierra de Piedrahíta nel tránsitu de la Edá Media a la Moderna. Ávila: Institución "Gran Duque d'Alba" de la Diputación Provincial. ISBN 84-600-5094-7.
- DE SANTOS CANALEJO, Elisa Carolina (1986). Piedrahíta, la so Comunidá de Villa y Tierra y los duques d'Alba nel sieglu XV —formando parte de la obra "Na España Medieval n'homenaxe a Claudio Sánchez Albornoz (II)", Núm. 9, pp. 1.141-1.174—. Madrid: Departamentu d'Historia Medieval de la Universidá Complutense de Madrid. ISBN 84-0214-3038.
- GARCÍA CARCIMARTÍN, Hugo J. (2005). El Valle del Alberche na Baxa Edá Media (sieglos XII-XV). Ávila: Institución "Gran Duque d'Alba" de la Diputación Provincial. ISBN 84-89518-95-5.
- NAVARRU BARBA, José Antonio (2004). Arquiteutura popular na provincia d'Ávila. Ávila: Institución "Gran Duque d'Alba" de la Diputación Provincial. ISBN 84-89518-92-0.
- (1987). Censo de 1787 "Floridablanca". Avila. Madrid: Institutu Nacional d'Estadística. ISBN 84-260-1727-4.
- LLORENTE PINTO, María del Rosario (1992). Estudio de dellos términos del valle del Alberche (Ávila) —formando parte de la obra "Estudios filolóxicos n'homenaxe a Eugenio de Bustos Tovar", Vol. 2, pp. 573-584—. Salamanca: Universidá de Salamanca. ISBN 84-7481-743-9.
Enllaces esternos
editar