Wikipedia

Guerra civil etíope

Plantía:Campaña Conflicto nel Cuernu d'África.

Guerra civil etíope
Parte de Guerra fría
Fecha 12 setiembre 1974 → 4 xunu 1991
Llugar Etiopía
Coordenaes 9°N 40°E / 9°N 40°E / 9; 40
Causes Derrocamientu de Haile Selassie
Resultáu El final de la República Democrática Popular d'Etiopía.
Desmovilización de la mayoría de los grupos armaos y la so conversión en partíos políticos (1990s).
Cambeos territoriales Eritrea independizar d'Etiopía.
Etiopía pierda la so salida al mar.
Belixerantes
EPRP[1]
MEISON[2]
TPLF[3]
EPLF[4]
OLF[5]
WSLF[6]
Bandera del Frente de Lliberación de Somalia Abo SALF[7]
ELF[8]
ALF[9]
ANLM[10]
EDU[11]
ONLF[12]
EPRDF[13](ex-TPLF)
UWSLF[14] (ex-WSLF)
IFLO[15]
(ensin mandu unificáu)
Sofitaos por
Bandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos
Bandera de la República Popular China China
Bandera del Reinu Xuníu Reinu Xuníu
Bandera de Somalia Somalia
Yugoslavia
Bandera de Tunicia Tunicia
Bandera de Sudán Sudán
Bandera d'Italia Italia
Bandera de Xibuti Xibuti		 Derg (1974-1987)
Bandera de la República Democrática Popular d'Etiopía (1987-1991) República Democrática Popular d'Etiopía (1987-1991)
Cuba Cuba
Sofitáu por
Bandera de la Xunión Soviética Xunión Soviética[16][17]
Bandera de Corea del Norte Corea del Norte
Alemaña Oriental
Bandera de Israel Israel
Bandera de Bulgaria Bulgaria
Bandera de Libia Libia
Comandantes
B. Meskel
T. Debessay
W. Ferede
Haile Fida
Meles Zenawi
Gessesew Ayele
Issaías Afewerki
Petros Solomon
Yusuf Dheere
H. I. Awate
Alimirah Hanfadhe
Hanfadhe Alimirah[18]
Bandera d'Etiopía Mangasha Seyum
A. Mahdi
M. Sirad
J. Abbaa Gadaa		 Bandera d'Etiopía Mengistu Haile Mariam
Bandera de Cuba Fidel Castro
Bandera de Corea del Norte Kim Il-sung
Fuercies en combate
ELF:
15 000-25 000 (1975)[19]
EPRP:
5000 (1991)[20]
EPLF:
25 000-30 000 (1976)[21]
10 000 (1978)[22]
20 000 (1985)[23]
60 000-100 000 (1991)[24]
EPRDF:
20 000-30 000 (1994)[25]
20 000 (1995)[26]
OLF:
13 000 (1982)[27]
14 000 (1991)[28]
10 000-40 000 (1992)[29]
(probablemente 15 000[29]-20 000)[30]
20 000-22 000 (1998)[26]
5000 (2008-09)[28][31]
ONLF:
2000-3000 (2004)[31]
8000 (2008)[28]
WSLF:
15 000 (1977)[31]
20 000 (1978)[32]
TPLF:
20 000 (1976)[33]
20 000 (1985)[23]
25 000 (1988)[34]
50 000 (1990)[35]
EPPF:
500-600 (2008)[28][36]
TNAD:
400 (2008)[28][37]
ALF:
5000 (1975)[38]
MEISON:
3000-5000 (1982)[39]
EDU:
10 000 (1977)[40]		 Bandera d'Etiopía Soldaos:
41.000 (1974)[41][42]
50 000 (1977)[41][42]
65 000 (1979)[41][42]
150 000 (1989)[43]
120 000[26]-230 000[41][42](1991)
Bandera d'Etiopía Paramilitares:
200 000 (1991)[41][42]
Bandera de Cuba Cubanos:
17 000 (1977)[44]
11 000[32]-12 000 (1978)[44]
3000 (1984)[44]
nengún (1989)[44]
Bandera de la Xunión Soviética Soviéticos:
1500 (1978)[32]
Baxes
Desconocíes Muertos totales:
1 000 000[45]-1 250 000,[46]
hasta 2 000 000[47]
1 000 000 (na fame de 1984-1985)[47]
Muertes militares:
300 000 (1974-90)[26]
230 000 (1991)[26]
[editar datos en Wikidata]


Conozse como Guerra Civil Etíope al periodu entendíu ente'l derrocamientu de Haile Selassie en 1974, y la cayida del réxime comunista de Mengistu en 1991. Carauterizar por una socesión de distintos conflictos armaos, ente diverses guerrilles o movimientos secesionistes y l'estáu etíope, que terminó per derrocar al gobiernu, poniendo fin a la República Democrática Popular d'Etiopía.

Ente 1991 y 1998 tres la guerra un total de 500 000 excombatientes fueron desmovilizados, na so mayoría de los grupos armaos rebalbos, munchos d'ellos pasaron a ser partíos políticos y los sos guerrilleros o dexaron les armes o s'integraron a les nueves fuercies armaes etíopes, pa fines d'esi últimu añu'l principal grupu entá en combate yera'l FLO.[26]

Oríxenes

editar

A empiezos de la década de 1970 Etiopía yera unu de los países más probes y atrasaos del mundu, como resultancia del réxime feudal de Haile Selassie, que concentraba tol poder na figura del emperador, prohibiéndose la esistencia de partíos políticos. Escontra 1974 el réxime enfrentaba un gran descontentu públicu, apináu poles derrotes militares a manes de guerrilleros eritreanos, y arriendes de una fonda fame nes provincies de Welo y Tigray.

El descontentu popular, promovíu por grupos políticos d'esquierda, llegó al Exércitu, onde un grupu d'oficiales de baxa graduación lideró una revolución, que terminó col derrocamientu del emperador per mediu d'un golpe d'Estáu, el 12 de setiembre de 1974.

Grupos armaos

editar

Fundada n'abril de 1972, foi una prominente organización marxista-leninista. Xunto col MEISON sofitaron el derrocamientu del emperador Haile Selassie I pero camudaron de paecer cola represión de Mengistu y la falta d'ideoloxía política del Derg (la xunta militar que gobernaba'l país), amás volvióse rival del MEISON al añu siguiente. Los sos fundadores yeren mozos etíopes exiliaos en Berlín. El so secretariu xeneral yera Berhane Meskel Reda.

En 1976 subleváronse militarmente, un contraataque al siguiente añu fíxo-yos fuxir al Monte Asimba en Agame, onde dos de los sos fundadores, Tesfay Debessay y Kihshen Zeru, teníen llazos familiares importantes.

En 1977 el EPRP atacó al TPLF pero foi vencíu y obligáu a volver a los montes, ente'l 23 y el 28 de febreru de 1978 el TPLF lluchó y tomó la fortaleza en Asimba, los sobrevivientes del EPRP tuvieron que buscar abellugu col Frente de Lliberación d'Eritrea (ELF), terminando per atacar Gondar dende onde siguieron enfrentándose al TPLF y el Derg hasta 1991. Pasando a ser un partíu políticu y xuniéndose a la coalición del Fuercies Democrátiques Xuníes d'Etiopía (UEDF), formada en 2005.

Organización marxista-leninista, formada por mozos etíopes exiliaos en 1968. Lideraos por Worku Ferede y Haile Fida, con gran influencia en Oromo y Welega, tres la revolución de 1974 empezó amodo a crecer el so poder ya influencia. Ganóse'l sofitu del Derg y con ello pudo atacar ensin piedá a los sos oponentes, cuantimás el EPRP mientres el llamáu Terror Colorao (1977-78), pero a partir de 1977 les rellaciones colos militares empioraron y tolos sos miembros fueron espulsaos del gobiernu, munchos fueron asesinaos, los sobrevivientes escaparon a Welega onde empecipiaron les sos actividaes de guerrilla. Convertíos en partíu políticu en 2005 pasu a ser parte del UEDF.

Organización socialista y social-demócrata, foi fundáu en 1975 y lideráu por Meles Zenawi dende 1985, presidente d'Etiopía ente 1991 y 1995. Llamáu primeramente TNO en 1974 por mozos estudiantes tigray en Addis Adeba. El so oxetivu principal yera la formación d'un estáu independiente pa los tigray. La so base establecer en Dedebit, Tigray. El so primera líder, Gessesew Ayele, llogró ganase'l sofitu de los xefes llocales y entamar la milicia, empecipiando los sos ataques de guerrilla. Ente 1975 y 1980, ente 20 000 y 40 000 soldaos etíopes fueron unviaos a enfrenta-y, unos 8000 civiles fueron asesinaos y 15 000 arrestaos, pa 1985 unos 200 000 trigray fueren movíos.[48]

Los sos principales enemigos rexonales fueron el Unión Democrática d'Etiopía (EDU) (empobináu por Ras Mengesha Seyoum, partidariu de la monarquía), el Frente de Lliberación de Tigray (TLF) —empobináu por Yohannes Tekle Haymanot, que tamién abogaben pola independencia de Tigray— y el EPRP. Esi mesmu añu llograron acabar col TLF. Col EDU engarraron feroces batalles (Chiameskebet el 26 de setiembre de 1976 y Nebreid Addi en xunetu de 1976 y el 12 de marzu de 1977). El EDU foi espulsáu al oeste, na batalla de Quinat-Arbaete de payares de 1979 ganóse y espulsó al EPRP.

En 1983 tomó la rexón de Woyane, aumentó'l so poder hasta qu'en 1991 con sofitu del FDRPE pasaron a ser gobiernu en cayendo'l Derg.

Foi formáu en 1977, el so líder históricu principal foi Issaías Afewerki y Petros Solomon, lluchaba pola independencia d'Eritrea, llograda en cayendo'l Derg.

Fundáu en 1973, busca la creación d'un estáu independiente pa la etnia oromo. El grupu opera tamién en Kenia y Somalia y ye responsabilizáu de delles masacres y ataques terroristes, ta activu entá na actualidá, munchos oromos refugaron les sos actividaes, cuantimás porque esti grupu hai masacrado a munchos miembros de la so etnia.

Esta foi la resultancia de la unión de les diverses guerrilles somalines qu'operaben en Oromo y Harar dende 1960, en 1973 col sofitu y financiamiento de Somalia foi fundáu'l WSLF por Yusuf Mohamed Dheere Sugaal, entrando n'actividaes importantes en cayendo l'emperador, aprovechando'l vacíu de poder apoderar de la mayor parte d'Ogaden, siendo sofitáu polos sos aliaos del Frente de Lliberación de Somalia Abo (SALF) nes provincies de Bale, Sidamo y Arsi, entós abogóse pola unión con Somalia o la creación d'un estáu independiente. En 1977 l'exércitu somalín sofitáu polos rebeldes invadió Ogaden pero foi refugáu en menos d'un añu. Tres la derrota del exércitu somalín les tropes etíopes atacaron de cutio al WSLF tantu que para 1988 yá nun realizaba aiciones n'Etiopía, ente que Yusuf habíase exiliáu en 1989 sumiendo asina esti movimientu. Una de les razones d'estes derrotes foi qu'un grupu armáu dixebrar del WSLF, debilitándolo entá ye más, y formando en 1984 el Frente pa la Lliberación Nacional d'Ogaden (ONLF), grupu políticu que'l so brazu armáu ye'l Exércitu pa la Lliberación Nacional d'Ogaden (ONLA).

En 1960 foi fundáu por Adam Idris Muhammad y otros intelectuales exiliaos en El Cairu, el so brazu armáu foi creáu en 1960 por Hamid Idris Awate, empecipiando una llarga guerra de guerrilles pola independencia d'Eritrea, en llogrando esto enfrentóse al gobiernu de la EPLF como oposición, axuntar en 1995 en Gondar, Etiopía, onde se punxo de manifiestu les diferencies d'opinión ente los fundadores de la FEB (Ahmed Mohammed Nasser, Hiruy Tadla Bayru) y los nuevos líderes (Siyoum Ogbamichael, Kelifah Hussein y Ammar Weldeyesus). Anguaño ye parte de l'Alianza Nacional Eritrea (ENA), coalición d'oposición política.

En 1975 el Derg intento arrestar al líder de los afar, el Ras Alimirah Hanfadhe, lo que llevó a una verdadera batalla campal contra los sos siguidores en Asayita. El Ras y el so fíu, Hanfadhe Alimirah, tuvieron que fuxir al exiliu. Por esto los afar remontáronse y fueron reprimíos con durez pol exércitu. El Ras formó en Somalia al ALF, un exércitu rebalbu col qu'invadió lidero la llucha contra'l Derg amás de crear un programa políticu democráticu pal país (1976). Al añu siguiente'l Derg nomó a xefes llocales afar lleales en puestos d'alministración llocal, formando'l ANLM en Gewane, debilitando'l sofitu al ALF. El grupu rebalbu continuu la so llucha y a la cayida del Derg convertir nel principal partíu políticu de la rexón.

Foi fundada por partidarios del Ras de Tigray, Mengesha Seyoum, deseyando restablecer la monarquía nacional, en 1974. Hasta 1976 llogró espandir el so poder per gran parte de Tigray hasta qu'ente esi añu (1976) y el siguiente (1977) foi vencíu pol TPLF y espulsáu a la zona fronteriza con Sudán, la so falta d'ideoloxía política clara llevó a la perda de munchos de los sos partidarios. En 1991 tresformar nel Partíu de la Unidá Democrática d'Etiopía (EDUP).

Foi fundáu en 1984 por Abdirahman Mahdi —líder del Movimientu de Lliberación de Somalia Occidental Unión de la Mocedá (WSLMYU)—, Abdi Ibrahim Ghehleh —líder del Frente de Lliberación de Somalia Occidental-Sindicatu (WSLF-S)— y exmiembros del WSLF. Nomaron como comandante a Mohamed Sirad Dolal, mientres los años 1980 el ONLF foi reclutando miembros del WSLF hasta reemplazalo y convertise na principal guerrilla de la rexón. Tres la cayida del Derg en 1991 dempués participó nes eleiciones llexislativu y rexonal pero cola militarización de la zona pol conflictu na vecina Somalia en 1995 reiníciose la so guerra de guerrilles.[49]En morriendo Sirad Mohammed Omar Osman en 1998 foi electu Secretariu Xeneral del ONLF. Cola guerra en Somalia dende 2006 la llegada de nueves tropes etíopes a la rexón fixeron aparrar abondo les sos actividaes que duren hasta l'actualidá.

Foi fundáu en 1985, el so comandante ye'l Xeque Abdulkarim Ibrahim Hamid tamién conocíu como Jaarra Abbaa Gadaa. Actúa nel este d'Etiopía, na zona de Jijiga, territoriu que se tomó en 1991. Tres lo que se convirtió nun grupu políticu. En 2005 camudó'l so nome por Frente Democráticu Independiente Oromia (FIDO). En 1992 milicianos rivales del Frente del Pueblu Etíope de la Revolución Democrática (EPRDF) de Meles Zenawi (grupu políticu creáu en 1989) asesinaron a dos líderes del grupu. Los mayores enfrentamientos realizar ente 1993 y 1995 nos que morrieron decenes de persones y dellos cabezaleros de dambos grupos fueron asesinaos amás de boicotiase mutuamente les campañes eleutorales, sobremanera per parte del EPRDF.

En 1989 entamar so la direición de Meles Zenawi la Organización Democrática del Pueblu de Oromo (OPDO) (fundáu por Alemayehu Atomsa en 1989), el Movimientu Democráticu Nacional de Amhara (ANDM), fundáu por Addisu Legesse en 1982, y el TPLF. Una ofensiva conxunta realizar dende Tigray, rexón dende onde operaben, el 23 de mayu de 1991, el so oxetivu yera la capital, Addis Adeba y baltar al gobiernu, cumplir el día 27 dando per rematada la guerra civil, tres estos instalóse un gobiernu de transición que llamó a eleiciones xenerales y empezó a imponer l'orde respetando cierta autonomía federalista. En 1992 amestáronse-y los Pueblos del Sur d'Etiopía de los Pueblos de Oromo Frente Democráticu (SEPDF), grupu políticu acabante formar.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ N'inglés: Ethiopian People's Revolutionary Party
  2. ↑ N'amháricu: Mela Ethiopia Sosialist Niqinaqē
  3. ↑ N'inglés: Tigrayan People's Liberation Front
  4. ↑ N'inglés: Eritrean People's Liberation Front
  5. ↑ N'inglés: Oromo Liberation Front
  6. ↑ N'inglés: Western Somali Liberation Front
  7. ↑ N'inglés: Somali Abo Liberation Front
  8. ↑ N'inglés: Eritrean Liberation Front
  9. ↑ N'inglés: Afar Liberation Front
  10. ↑ N'inglés: Afar National Liberation Movement
  11. ↑ N'inglés: Ethiopian Democratic Union
  12. ↑ N'inglés: Ogaden National Liberation Front
  13. ↑ N'inglés: Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front
  14. ↑ N'inglés: United Western Somali Liberation Front
  15. ↑ N'inglés: Islamic Front for Liberation of Oromia
  16. ↑ The New York Times.
  17. ↑ Der Spiegel.
  18. ↑ Hanfadhe Alimirah yera fíu de Alimirah Hanfadhe, en 1975 asocedió al so padre nel mandu del ALF tres la muerte d'este a manes de fuercies del gobiernu.
  19. ↑ Arnold, 1991: 25
  20. ↑ Africa confidential. Londres: Miramoor Publications Ltd., 1991, non. 48, páxs. 22
  21. ↑ Zolberg, 1992: 115
  22. ↑ Kohn, 2006: 179
  23. ↑ 23,0 23,1 Woodward, 2003: 97
  24. ↑ Banks, 1991: 217
  25. ↑ Colleta, 1996: 28
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 "Country report and updates Ethiopia". War Resisters' International. Ente 1974 y 1990 morrieron 300 000 soldaos etíopes y 230 000 ente xineru y mayu de 1991.
  27. ↑ Schmid & Jongman, 2005: 538-539. La fuercia rebalbo componer de 3000 combatientes bien entrenaos y 10.000 milicianos (1982).
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 Gérard Prunier. "Armed Movements in Sudan, Chad, CAR, Somalia, Eritrea and Ethiopia". ZIF Analysis. Addis Ababa, febreru de 2008, páxs. 13-14.
  29. ↑ 29,0 29,1 Østebø, 2011: 289
  30. ↑ Koonings, 2002: 259; Marcus, 2002: 235
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 David H. Shin (2009). Ethiopian Armed Groups since World War II. Garmisch: George Washington University Press
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Federal Research Division (2004). Somalia a Country Study. Whitefish: Kessinger Publishing, páxs. 217. ISBN 978-1-4191-4799-9.
  33. ↑ Schmid & Jongman, 2005: 540
  34. ↑ JSTOR. The Journal of Modern African Studies, Vol. 35, Non. 3 (Sep., 1997), Cambreige University Press, Sandra Fullerton Joireman, páxs. 387-407. Estimación d'abril de 1988 sobre los efectivos del TPLF.
  35. ↑ Africa confidential. Londres: Miramoor Publications Ltd., 1992, non. 33, páxs. 8
  36. ↑ N'inglés: Ethiopian Popular Patriotic Front
  37. ↑ N'inglés: Tigrean National Alliance for Democracy
  38. ↑ Legum, Colin (1975). Ethiopia: the fall of Haile Selassie's empire. Nueva York: Africana Pub. Co., páxs. 77.
  39. ↑ Madan M. Sauldie (1982). Ethiopia: dawn of the red star. Nueva York: Apt Books.
  40. ↑ Woldemariam, 2011: 233-234
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 The Ethiopian Army - 1990
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 Ethiopia: Army Library of Congress Country Studies
  43. ↑ Guía del mundu: el mundu vistu dende'l sur, Fundación Santa María, Institutu d'Estudios Politicos p'América Llatina y Africa, páxs. 262, IEPALA Editorial, 2001. Entamaos en 12 divisiones intentaron en 1989 un fallíu golpe d'estáu.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 Ethiopia: Cuba Library of Congress Country Studies
  45. ↑ Les guerres y los xenocidios del sieglu 20 1974-1991. Guerra civil d'Etiopía.
  46. ↑ De re Militari: muertos en Guerres, Dictadures y Xenocidios. Capítulu II
  47. ↑ 47,0 47,1 Woldemariam, 2011: 91
  48. ↑ Political terrorism: a new guide to actors, authors, concepts, data bases, theories, & literature, Alex Peter Schmid & A. J. Jongman, Amsterdam, Transaction Publishers, 2005, páx. 540.
  49. ↑ «Unrest Simmers In Ethiopia's Ogaden.» Aljazeera English, 15 d'abril de 2008.

Bibliografía

editar

Enllaces esternos

editar








Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Guerra_civil_etíope&oldid=4252504»